İBN-İ KEMALPAŞAZÂDE’NİN BEYÂNU’L-VÜCÛD RİSÂLESİ’NİN TAHKİK VE TERCÜMESİ

Year 2021, Volume: 6 Issue: 1, 247 - 289, 30.06.2021

Muhammed Zakir Bakhtari Soner Kocaoğlu

Abstract

Osmanlı Devleti’nin on altıncı yüzyıldaki önemli tarihçi ve şeyhülislâmlarından olan İbn-i Kemalpaşazâde, pek çok ilim dalında eser vermiş velûd bir müelliftir. Müstakil eserlerinin yanında çeşitli konulara dâir yazmış olduğu irili ufaklı birçok risâlesi bulunmaktadır. İşte bu risâlelerden biri olan Beyânu’l-vücûd ise bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir.
Bu makalede, hacmi küçük olmasına rağmen çok veciz ifadelerle yazılmış olan ve sûfîlerin gözünden varlığı açıklayan Beyânu’l-vücûd risâlesinin tahkîki ve Türkçe’ye tercümesi ele alınmaktadır. Bunun yanında eserde geçen âyet ve hadislerin tahrici yapılmaktadır. Sûfîlerin sözleri ve şiirler hususunda ise tespit edilebilenlerin kaynakları verilmektedir.
Çalışmanın amacı böylesi kıymetli bir risâleyi tahkîki ile birlikte manasını bozmadan, olabildiğince anlaşılır bir şekilde tercüme ederek Türkçe’ye kazandırmaktır.

Keywords

İbn-i Kemalpaşazâde, Beyânu’l-vücûd, vahdet-i vücûd, nûr, tasavvuf

References

• Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed b. Abdilhâdî el-Cerrâhî el-. Keşfu’l-hafâ. thk. Abdülhamîd b. Ahmed b. Yûsuf b. Hindâvî. 2 Cilt. b.y.: el-Mektebetü’l-asriyye, 1. Basım, 1420/2000.
• Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed el-. Fusûsu’l-hikem. thk. Ebü’l-Alâ Afîfî. 1 Cilt. Mısır: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-arabiyye Îsâ el-Bâbî el-Halebî ve şürekâühû, 1365/1946.
• Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed el-. el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye. nşr. Ahmed Şemseddin. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1420/1999.
• Arûsî, Mustafa el-. Netâʾicü’l-efkâri’l-kudsiyye fî şerhi’r-Risâleti’l-Kuşeyriyye. thk. Abdülvâris Muhammed Ali. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2007.
• Bâgınî, Huriye Şücâî. Tashîhu Hâşiyeti’t-Tecrîd. Kum: Kum Üniversitesi, İnsânî İlimler Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, 1379.
• Beytur, Midhat Bahârî. Leâlî-i Meânî. İstanbul: Artin Asaduryan ve mahdûmları matbaası, 1328/1910.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail el-. el-Câmiu’s-sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1. Basım, 1422/2001.
• Çelebi, İlyas. “Kemalpaşazâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/245-247. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Dihhodâ, Ali Ekber. Lügatnâme-i Dihhodâ. 50 Cilt. Tahran: Müessese-i Lügatnâme-i Dihhodâ, 1342. Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-. Mişkâtü’l-envâr. thk. Ebü’l-Alâ Afîfî. 1 Cilt. Kahire: ed-Dâru’l-kavmiyyetü li’t-tıbâʽati ve’n-neşri, 1383/1964.
• İbn Ebü’d-Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd el-Kureşî el-Bağdâdî. el-Ehvâl. thk. Mecdî Fethî es-Seyyid. 1 Cilt. Mısır: Mektebetü Âli Yâsir, 1413/1993.
• İbn Kemâl Paşa, Şemseddin Ahmed b. Süleyman. Resâilü İbn Kemâl. İstanbul: Marmara Üniversitesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Koleksiyonu, 297.04/4503, 1/149-157.
• İbn Kemal Paşa, Şemseddin Ahmed b. Süleyman. Mecmûatü min Resâili İbn Kemalpaşa. Jerusalem: The National Library of Israel, GAL II 449/S II 668, 197b-202b.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. el-Kâmil fî’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmîrî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1417/1997.
• Kārî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-. Mirkātü’l-mefâtîh Şerhu Mişkâti’l-mesâbîh. thk. Cemâl Îtânî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 5. Basım, 1440/2019.
• Kelâbâzî, Ebû Bekr Tâcülislâm Muhammed b. Ebû İshâk İbrâhîm b. Ya‘kūb el-Buhârî el-. Bahru’l-fevâid. thk. Muhammed Hasan İsmâil-Ahmed Ferîd el-Mezîdî. 1 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1420/1999.
• Kettânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ca‘fer b. İdrîs el-. Cilâu’l-kulûb. thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2005.
• Kılıç, Mahmud Erol. “İbnü’l-Arabî, Muhyiddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20/493-516. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Saraç, M. Yekta. “Kemalpaşazâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/244-245. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Serrâc, Ebû Nasr Abdullah b. Alî b. Muhammed et-Tûsî es-. el-Lüm’a. nşr. Abdülhalîm Mahmûd-Tâhâ Abdülbâkî Sürûr. 1 Cilt. Mısır/Bağdad, Dâru’l-kütübü’l-hadîs/Mektebetü’l-müsennâ, 1380/1960.
• Taşköprizâde Ahmed Efendi. eş-Şekāʾiku’n-nuʿmâniyye fî ulemâi’d-devleti’l-Osmâniyye. haz. Muhammet Hekimoğlu. 1 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1. Basım, 2019.
• Tirmizî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Hasen et-. Nevâdirü’l-usûl fî maʿrifeti ahbâri’r-Resûl. thk. Abdurrahmân Amîra. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-cîli, ts.
• Turan, Şerafettin. “Kemalpaşazâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/238-240. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Tülücü, Süleyman. “Lebîd b. Rebîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/121-122. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar. İstanbul: Ensar, 23. Basım, 2017.