Öğretmen Adaylarının Gözünden Etik Öğretmen ve Öğretmenlik Meslek Etiği Dersi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 29 - 49, 31.01.2019

Süleyman Karataş Mustafa Caner Ramazan Burak Kahyaoğlu Sertaç Kahya

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmen adaylarının etik öğretmen algılarını ve pedagojik formasyon eğitimi sırasında almış oldukları öğretmenlik meslek etiği dersine ilişkin görüşlerini incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemiyle keşfedici araştırma temelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örneklem tekniği ile belirlenen ve araştırmaya gönüllü olarak katılan 15 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu ve bireysel görüşme tekniği ile toplanmış ve içerik çözümleme tekniği ile incelenmiştir. Çalışmanın bulguları katılımcıların ayrımcılık yapmayan, kıyaslamayan, adil ve tarafsız davranan, mesleki ilkelere bağlı ve mesleğini içtenlikle yapan, davranışlarıyla model olan, giyimine, görünüşüne, konuşmasına dikkat eden ve iyi iletişim kuran, kendini alanıyla ilgili geliştirmeye çalışan, kendi fikirlerini dayatmayan ve farklı fikirlere saygılı, yönetmeliklere göre davranan öğretmenleri etik bulduklarını ortaya çıkarmıştır. Ayrıca öğretmenlik meslek etiği dersinin öğretmen adaylarına etik kavramını tanımlayabilme, etik bir öğretmende bulunması ve bulunmaması gereken özellikleri sıralayabilme ve meslek etiğine uygun davranışlar sergilemeyeisteklendirme açısından katkı sağladığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen meslek etiği, öğretmen adayı, formasyon, etik öğretmen

Perceptions of Pre - Service Teachers on Ethical Teacher and Professional Ethics Course

Öz

The purpose of the present study is to figure out the perceptions of pre-service teachers on the characteristics of ethical teacher and feasibility of Professional Ethics course that offered in a teacher certificate program. The study adopted an exploratory qualitative research design to explore the perceptions of the participants in depth. The participants of the study were 15 volunteer pre-service teachers who were selected with the convenience sampling technique. The data were gathered through semi structured one-to-one interviews and descriptively analyzed by means of content analysis technique. The analysis of the data revealed that participants perceived the teachers as ethical when they maintain professional relationships and do not discriminate students, demonstrate respect for diversity, maintain fairness and promote equality, act with honesty, integrity and fairness, take responsibility for maintaining the quality of their professional practice, maintain an up to date knowledge, work in a collegiate and cooperative manner with colleagues and other professionals and act obedient to law and regulations. Additionally, findings revealed that professional ethic course enable participants to gain awareness on ethical codes of teaching profession, able to identify ethical and unethical behaviors as well as increase their willingness to act in line with the codes of teaching professional ethics.

Anahtar Kelimeler

Ethic teacher, professional ethics, pre - service teachers, teacher certificate program

Kaynakça

• Abbott, A. (1988). The system of professions: An essay on the division of expert labour. Chicago: University of Chicago Press.
• Akarsu, B. (1998). Felsefe terimleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E. ve Bayraktaroğlu, S. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Adapazarı: Sakarya Kitabevi.
• Aybek, B. ve Karataş, T. (2016). Öğretmen adaylarının etik ve mesleki etik hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(Özel Sayı), 96-108.
• Aydın, İ. (2013). Eğitim ve öğretimde etik (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Banks, S. (2003). From oaths to rulebooks: A critical examination of codes of ethics for the social professions. European Journal of Social Work, 6(2), 133–144.
• Bendik-Keymer, J. (2013): The moral and the ethical: What conscience teaches us about morality. In V. Gluchman (Ed.), Morality: Reasoning on different approaches (pp.11-23). Amsterdam: Rodopi.
• Bruneau, S. (1998). Adding PEP (protocol, ethics, and policies) to the preparation of new professionals. Ethics and Behavior, 8(3), 249–267.
• Bull, B. (1993). Ethics in the pre-service curriculum. In K. Strike and L. Ternasky (Eds.), Ethics for professionals in education (pp. 69-83). New York: Teachers College Press.
• Bursalıoğlu, Z. (2013). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Campbell, E. (2008). Preparing ethical professionals as a challenge for teacher education. In K. Tirri (Ed.), Educating moral sensibilities in urban schools (pp.3-18). Rotterdam: Sense Publishers.
• Campbell, E. (2013). Cultivating moral and ethical professional practice: Interdisciplinary lessons and teacher education. In M. Sanger and R. Osguthorpe (Eds.), The moral work of teaching and teacher education: Preparing and supporting practitioners (pp.29-43). New York: Teachers College Press.
• Carr, D. (2000). Professionalism and ethics in teaching. London: Routledge.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. İstanbul: Engin Yayıncılık.
• Çetin, Ş. (2006). Öğretmenlik mesleği tutum ölçeğinin geliştirilmesi (geçerlik ve güvenirlik çalışması). Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 28-37.
• Çivilidağ A. (2018). Psikolojinin alt bilim alanı endüstri ve örgüt psikolojisi kapsamındaki bazı araştırmalarda etik sorunu. The Journal of Academic Social Science Studies, 66, 387-400.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2015). Research methods design and analysis (12th edition/Global edition). Boston: Pearson Education Limited.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education (5th ed.). London: Taylor & Francis Group.
• Coombs, J. (1998). Educational ethics: Are we on the right track? Educational Theory. 48 (4), 555–569.
• Coşkun, N. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin ve öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek etiği değerlerine ilişkin görüşleri: Mesleki etik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Demirtaş, H. ve Güneş, H. (2002). Eğitim yönetimi ve denetimi sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dunbar, J. (1998). A critical history of CPA’s various codes of ethics for psychologists (1939–1986). Canadian Psychology, 39, 177–186.
• Durkheim, E. (1949). Meslek ahlakı. (M. Karasan, Çev.). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Erdem, A. R. ve Şimşek, S. (2013). Öğretmenlik meslek etiğinin irdelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (15), 185-203.
• Frankena, W. (2007). Etik. (A. Aydın, Çev). Ankara: İmge Yayınları.
• Goodlad, J. (1990). Teachers for our nation's schools. San Francisco: Jossey-Bass.
• Goodlad, J., Soder, R., & Sirotnik, K. (1990) (Ed.). The moral dimensions of teaching. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Gözener, E. (2008). Etik ve işletme etiği üzerine. Eğitişim Dergisi, 19. http://www.egitisim.gen.tr/tr/index.php/arsiv/sayi-11-20/sayi-19-din-ve-din-ogretimi-mayis-2008/ adresinden 13.04.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Gözütok, F. D. (1999). Öğretmenlerin etik davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1–2), 83–99.
• Hançerlioğlu, O. (2015). Felsefe sözlüğü: Geliştirilmiş ve genişletilmiş yeni baskı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Hill, A. L. (2004). Ethical analysis in counseling: A case for the narrative ethics, moral, and virtue ethics. Counseling and Values, 48, 131-148.
• Hinds, H. (2005). OECS Generic teachers’ code of ethics. Castries, St. Lucia: OECS Education Reform Unit/Education, Training, Technology and Management Consulting (TECSULT). http://www.oecs.org/edu-resources/oecs-gt-ethics adresinden 03.04.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Ilgaz, S. ve Bilgili, T. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 14, 199-210.
• Kartal, T., Kaya, V. H., Öztürk, N., & Ekici, G. (2012). The exploration of the attitudes of the science teacher candidates towards teaching profession. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 46, 2759-2764.
• Korkut, Y. (2014). Psikologlar için etik öğretim el kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Labaree, D. (2008). An uneasy relationship: The history of teacher education in the university. In M. Cochran-Smith, S. Feiman-Nemster, & J. McIntyre (Eds.), Handbook of research and teacher education (3rd ed., pp. 290–306). Washington: Association of Teacher Educators.
• Lamberton, L., H. & Minor, L. (1995). Human relations: Strategies for success. Chicago: Irwin Mirror Press.
• Mahony, P. (2009). Should ‘ought’ be taught? Teaching and Teacher Education, 25(7), 983-989.
• Maxwell, B. (2017). Codes of professional conduct and ethics education for future teachers. Philosophical Inquiry in Education, 24(4), 323–347.
• Maxwell, B., Tremblay-Laprise, A., Filion, M., Boon, H., Daly, C., Hoven, M., Heilbronn, R., Lenselink, M., & Walters, S. (2016). A five-country survey on ethics education in preservice teaching programs. Journal of Teacher Education, 67(2) 135–151.
• Maxwell, B., & Schwimmer, M. (2016). Professional ethics education for future teachers: A narrative review of the scholarly writings. Journal of Moral Education, 45(3), 354–371.
• Mengüşoğlu T. (1992). Felsefeye giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2015). Genelge 2015/21: Eğitimciler için mesleki etik ilkeler. MEB insan kaynakları genel müdürlüğü. http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/15/03/133782/dosyalar/2015_07/06040146_meslekietik.pdf?CHK=34c06eebf243b80219a03ee11ee50cd9 adresinden 13.04.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özbek, O. (2003). Beden eğitimi öğretmenlerinin meslekî etik ilkeleri ve bu ilkelere uyma düzeyleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pehlivan-Aydın, İ. (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Pelit, E. ve Güçer, E. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışa yönelten faktörlere ilişkin algılamaları. Ticaret ve Turizm Egitim Fakültesi Dergisi 2, 95-119.
• Rich, K. L. (2016). Introduction to ethics. In J.B. Butts and K.L. Rich (Eds.), Nursing Ethics: Across the curriculum and into practice (4th edition, pp.3-30). Burlington: Jones & Bartlett Learning.
• Seghedin, E. (2014). From the teachers professional ethics to the personal professional responsibility. Acta Didactica Napocensia (7)4, 13-22.
• Şentürk, C. (2009). Öğretmenlik mesleğinde etik. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim,10 (111), 25-29.
• Şişman, M. (2007). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Sockett, H. (1990). Accountability, trust, and ethical codes of practice. In J. Goodlad, R. Soder, & K. Sirotnik (Eds.), The moral dimensions of teaching (pp. 224–250). San Francisco: Jossey-Bass.
• Strike, K. (1990). Teaching ethics to teachers: What the curriculum should be about. Teaching and Teacher Education, 6(1), 47–53.
• Strike, K. A., & Soltis, J. F. (1985). The ethics of teaching. New York: Teachers College Press.
• Uzun, E. M. ve Elma, C. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki etik ikilemleri çözümleme biçimleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (3), 279-287.
• Van Nuland, S. (2009). Teacher codes: Learning from experience. Paris: International Institute for Educational Planning & UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001858/185872E.pdf adresinden 03.04.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Vongalis-Macrow, A. (2007). Teachers’ ethic: Education international and the forging of professional unity. Journal of Educational Controversy, 2(2), 1–13.
• Walters, S., Heilbronn, R. & Daly, C. (2017): Ethics education in initial teacher education: pre-service provision in England. Professional Development in Education, (44)3. 385-396. DOI:10.1080/19415257.2017.1318773.
• Warnick, B. R., & Silverman, S. K. (2011). A framework for professional ethics courses in teacher education. Journal of Teacher Education, 62(3) 273–285.
• Watras, J. (1986). Will teaching applied ethics improve schools of education? Journal of Teacher Education, 37(3), 13–16.
• Yıldırım, A. ve Şimşek. H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2009). Öğretmen adaylarının mesleki etik dışı davranışlar ile ilgili görüşleri. İş Ahlakı Dergisi, 2(2), 71–88.
• YÖK (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri (1982-2007). Ankara: Yüksek Öğretim Kurulu Yayını.
• YÖK (2018). Yeni öğretmen yetiştirme lisans programlarına ilişkin YÖK duyurusu. http://www.yok.gov.tr/web/guest/ogretmen-yetistirme-lisans-programlari adresinden 20.05.2018 tarihinde erişilmiştir.