Öz
In this reseach, method related and trait related specifications are compared in multitrait-multimethod confirmatory factor analysis. Based on persons’ problem solving and crticital thinking abilities, a model related to creative thinking abilities was introduced. The model datas collected with self-report, questionnaire and friend report methods in 500 higher educationstudents. Reliability and validity was interpreted in a multitrait-multimethod matrix by measuring the different traits using different methods. Later, correlated method, uncorrelated method and “minus-1” method in multitrait-multimethod confirmatory factor analysis are compared to decide which method works better to evaluate the models. The reliability diagonal values confirmed to be highest values of the matrices while collecting validity evidence in creative thinking ability. The validity coefficients are also different from zero. In validity diagonal, heterotrait-heteromethod triangle and heterotrait-monomethod triangle values is lower than validity diagonal values.Total scores, which was calculated by three diffrent method on problem solving and creative thinking abilities set as a structural model on creative thinking ability. Fit indices of creative thinking model were found acceptable. In multitrait-multimethod matrices, best model to assess creative thinking ability is the “minus-1” model
Anahtar Kelimeler
Multitrait-multimethod matrices confirmatory factor analysis correlated trait-correlated method correlated trait-correlated uniqueness creativity problem solving critical thinking
Kaynakça
- Akay, H. (2006). Problem Kurma Yaklaşımıyla Yapılan Matematik Öğretiminin Öğrencilerin Akademik Başarısı, Problem Çözme Becerisi Ve Yaratıcılığı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü
- Aksoy, B. (2004). Coğrafya Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü
- Anastasi, A. (1976). Psychological Testing 4th Edition. Baltimore: MacMillan Publishing Company, Inc.
- Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klasik Test Teorisi ve Uygulaması. Ankara: ÖSYM Yayınları
- Bollen, K.A. (1989). Structural Equations with Latent Variables. New York: John Wiley Sons, Inc.
- Campbell D. T., Fiske D W. (1959). Convergent And Discriminant Validation By The Multitrait-Multimethod Matrix. Psychological Bulletin, 56., 81-105
- Cronbach, L. J.(1970) Essentials Of Psychological Testing. (3. Baskı) New York: Harper
- Cohen, R. J., (1985). Computer-enhanced qualitative research. Journal of Advertising Research, 25(3), 48-52.
- Cohen, R., J. (1989). Psychological Testing: An Introduction to Tests & Measurement. Myfield Pub. New York: Teacher College, Colombia University.
- Eid, M. (2000). A Multitrait-Multimethod Model With Minimal Assumptions. Psychometrika, 65., 241-261.
- Eid, M., Diener, E. (2006). Handbook of Multimethod Measurement in Psychology. Washington, D.C: American Psychological Association.
- Erkuş, A. (2003). Psikometri Üzerine Yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
- Facione, P. (1998). Critical Thinking: What It Is and What It Counts.California. California Academic Press.
- Güçlü, N. (2003). Lise Müdürlerinin Problem Çözme Becerileri. Milli Eğitim Dergisi, 160, 272-300
- Heppner, P. Paul ve Charles J. Krauskopf. (1982). An Information-Processing Approach to Personal Problem Solving. The Counseling Psychologist, 15, 3: 371-447
- Jöreskog, K. G. (1974). Analyzing Psychological Data By Structural Analysis Of Covariance Matrices. In R. C. Atkinson, D. H. Krantz, R. D. Luce, P. Suppes (Eds.), Contemporary developments in mathematical psychology:Measurement, psychophysics, and neural information processing (Sayı. 2, S. 1–56). San Francisco: Freeman.
- Jöreskog, K.G. (2002). Structural Equation Modeling with Ordinal Variables using LISREL. Available at http://www.ssicentral.com/lisrel/ordinal.htm.
- Keleş, O.B. (2000). Eğitim Yöneticilerinde Sorun Çözme ve Denetim Odağı İlişkisi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara
- Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sosyal Psikoloji Anabilim Dalı. Ankara.
- Lord, F. M., Novick, M. R. (1968). Statistical Theories Of Mental Test Scores. Reading MA: Addison-Welsley Publishing Company.
- Messick, S. (1981). Evidence And Ethics İn The Evaluation Of Tests. Educational researcher,10(9): 9-20.
- Murphy, K., Davidshofer, C. (1994). Psychological testing: Principles and applications (3. Baskı). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall
Öz
Bu çalışmada, çoklu özellik çoklu yöntem matrisleri üzerinde doğrulayıcı faktör analizi yapılırken
kullanılacak olan modellerin yöntem kullanma durumları ve özellik ilişkileri açısından farklılıklarına
bakılmıştır. Araştırmada, bireylerin problem çözme ve eleştirel düşünme becerileri ele alınarak, yaratıcı
düşünme becerilerine ilişkin bir model ortaya konulmuştur. Ortaya konulan model bireylerden anketler
sonucu elde edilen puanlar, bireylerin kendilerini değerlendirdikleri puanlar ve akranları tarafından
değerlendirilmesi yöntemleri ile yükseköğretimde öğrenim gören 500 öğrenciden veri toplanarak elde
edilmiştir. Farklı yöntemlerin farklı özelliklerle ölçülmesi sonucu oluşturulan çoklu özellik çoklu yöntem
matrisi belirlenerek geçerlik ve güvenirlik yorumları yapılmıştır. Ardından model çoklu özellik çoklu yöntem
matrislerine uygulanan yöntem ilişkili, bağımsız ilişkili ve eksik yöntem ilişkili modeller ile karşılaştırılarak,
kullanılan yöntemlerden hangisinin modeli değerlendirmede uygun olduğu incelenmiştir. Üç farklı yöntem ile
elde edilen problem çözme ve eleştirel düşünme becerilerine ait toplam puanlar ile yine üç farklı yöntemin
kullanılması ile elde edilen yaratıcılık puanlarının toplamı, bir yapısal modele dönüştürülmüştür. Problem
çözme ve eleştirel düşünme becerileri ile ölçülmeye çalışılan yaratıcılığın ölçme modeli üzerindeki
uyumunun kabul edilebilir düzeyde olduğu belirlenmiştir. Çoklu özellik çoklu yöntem matrislerinde
Doğrulayıcı faktör analizi model karşılaştırmalarında en iyi uyumu geçerliğe en az katkısı olduğu düşünülen
yöntemin modelden atıldığı, geçerliğe ilişkin eksik yöntem ilişkili model vermiştir. En düşük uyumun ise
yöntem ilişkisiz modelde olduğu belirlenmiştir. Bu yüzden doğrulatıcı faktör analizinde yöntem ilişkili ve
özellikle eksik yöntem ilişkili model çok daha istenir sonuçlar almak adına önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Çoklu özellik-çoklu yöntem matrisi çoklu özellik-çoklu yöntem matrislerinde doğrulayıcı faktör analizi yaratıcılık problem çözme eleştirel düşünme
Kaynakça
- Akay, H. (2006). Problem Kurma Yaklaşımıyla Yapılan Matematik Öğretiminin Öğrencilerin Akademik Başarısı, Problem Çözme Becerisi Ve Yaratıcılığı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü
- Aksoy, B. (2004). Coğrafya Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü
- Anastasi, A. (1976). Psychological Testing 4th Edition. Baltimore: MacMillan Publishing Company, Inc.
- Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klasik Test Teorisi ve Uygulaması. Ankara: ÖSYM Yayınları
- Bollen, K.A. (1989). Structural Equations with Latent Variables. New York: John Wiley Sons, Inc.
- Campbell D. T., Fiske D W. (1959). Convergent And Discriminant Validation By The Multitrait-Multimethod Matrix. Psychological Bulletin, 56., 81-105
- Cronbach, L. J.(1970) Essentials Of Psychological Testing. (3. Baskı) New York: Harper
- Cohen, R. J., (1985). Computer-enhanced qualitative research. Journal of Advertising Research, 25(3), 48-52.
- Cohen, R., J. (1989). Psychological Testing: An Introduction to Tests & Measurement. Myfield Pub. New York: Teacher College, Colombia University.
- Eid, M. (2000). A Multitrait-Multimethod Model With Minimal Assumptions. Psychometrika, 65., 241-261.
- Eid, M., Diener, E. (2006). Handbook of Multimethod Measurement in Psychology. Washington, D.C: American Psychological Association.
- Erkuş, A. (2003). Psikometri Üzerine Yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
- Facione, P. (1998). Critical Thinking: What It Is and What It Counts.California. California Academic Press.
- Güçlü, N. (2003). Lise Müdürlerinin Problem Çözme Becerileri. Milli Eğitim Dergisi, 160, 272-300
- Heppner, P. Paul ve Charles J. Krauskopf. (1982). An Information-Processing Approach to Personal Problem Solving. The Counseling Psychologist, 15, 3: 371-447
- Jöreskog, K. G. (1974). Analyzing Psychological Data By Structural Analysis Of Covariance Matrices. In R. C. Atkinson, D. H. Krantz, R. D. Luce, P. Suppes (Eds.), Contemporary developments in mathematical psychology:Measurement, psychophysics, and neural information processing (Sayı. 2, S. 1–56). San Francisco: Freeman.
- Jöreskog, K.G. (2002). Structural Equation Modeling with Ordinal Variables using LISREL. Available at http://www.ssicentral.com/lisrel/ordinal.htm.
- Keleş, O.B. (2000). Eğitim Yöneticilerinde Sorun Çözme ve Denetim Odağı İlişkisi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara
- Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sosyal Psikoloji Anabilim Dalı. Ankara.
- Lord, F. M., Novick, M. R. (1968). Statistical Theories Of Mental Test Scores. Reading MA: Addison-Welsley Publishing Company.
- Messick, S. (1981). Evidence And Ethics İn The Evaluation Of Tests. Educational researcher,10(9): 9-20.
- Murphy, K., Davidshofer, C. (1994). Psychological testing: Principles and applications (3. Baskı). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 5 Sayı: 2 |