Zaman Kırıntıları Şiirinde Varlığı Tehdit Eden Unsur

Yıl 2018, Sayı: 74, 79 - 98, 24.06.2018

Oğuz Öcal

https://doi.org/10.32704/erdem.450095

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Zaman Kırıntıları isimli şiiri, insan varlığını tehdit eden unsuru, esaret olarak görünüşe çıkaran bir şiirdir. Şiirde imlenen ve içinde olunan ancak çoğunlukla farkında olunmayan durumun ismi de olan esaret, en insanî olanakların ölümün belirlemesinde değerlendirilişi demektir. Olumsuz bir değerlendirmeyi içeren esaret, olanak açıcı yaşamın değil, bilakis olanak kapatıcı ölümün yaşamı belirlemesini bildirir. Aynı zamanda özgürlüğün yokluğunu da işaret eden esaret durumu, bu şiirde, ömrünün son dönemine girdiğini bilen şairin bir aşk ilişkisi esnasında karşılaştığı olanaklar arasından seçim yaparak yaşadığı bir yitim deneyimi ile bu hadise karşısında aldığı tavırda ifadesini bulur. Bir diğer ifadeyle esaret durumu bu şiirde, bilme, duyma, görme, aşıp geçme, adama ve inanma gibi en temel olanakları kapatarak insan varlığını tehdit eden unsur olarak öne çıkarılır.
Bu yazıda, öncelikle, özgürlük ve esaret kavramları kısaca tanımlanarak onların ölüm ve yaşam içgüdüleriyle ilişkisi ortaya konmuştur. Ardından da söz konusu şiir, bu esas iddiaya bağlı olarak özgürlük ile esaret kavramları bağlamında açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Zaman Kırıntıları, Özgürlük, Esaret, Ölüm ve Kaçış

Kaynakça

• Çankaya, Hüsamettin (2012). “Devletsiz Düşünce”, Flanör Düşünce, Derleyen: Hüseyin Köse, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Enginün, İnci - Kerman, Zeynep (2008). Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Freud, Sigmund (2016). Haz ilkesinin Ötesinde -Ben ve İd-, Çev. Ali Nahit Babaoğlu, İstanbul: Metis Yayınları.
• Heidegger, Martin (2008). Varlık ve Zaman, Çev. Kaan H. Ökten, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kurtar, Senem (2014). Heidegger ve Poetik Düşünme, Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Mengüşoğlu, Takiyettin (1988). “Özgür Bir Varlık Olarak İnsan”, İnsan Felsefesi, İstanbul: Remzi Kitabevi, s.129-139.
• Okay, Orhan (2010). Bir Hülya Adamının Romanı Ahmet Hamdi Tanpınar, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Sunat, Halûk (2004). Boşluğa Açılan Kapı -Ahmet Hamdi Tanpınar ve Yapıtlarına Psikanalist Duyarlıklı Bir Bakış-, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2015). Bütün Şiirleri, Haz. İnci Enginün, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2016). Hep Aynı Boşluk -Denemeler Mektuplar Röportajlar-, Haz. Erol Gökşen, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaufmann, Walter (2009). İnsanı Anlamak II -Nietzsche ile Heidegger-, İstanbul: İdea Yayınları.