Türkiye’de Mektep Müzesi’nin Açılışı ve Sergilenen Eşyaların Listesi

Yıl 2018, Sayı: 75, 5 - 34, 29.12.2018

Betül Batır

https://doi.org/10.32704/erdem.496200

Öz

Tanzimat’tan sonra eğitim hayatında
yaşanılan yenilikler ve uygulamalar İkinci Meşrutiyet döneminde ürünlerini
vermeye başlamıştı. Bunlardan birisi de okullarda sergi ya da müzelerin açılmasıydı.
Türk Eğitim tarihinde Satı Bey’in öncülüğünde başlayan bu girişim kısa sürede
dönem içerisinde diğer eğitimcilerin de takip ettiği bir uygulama olmuştu.
Ancak okullarda açılan bu sergiler sene sonu gösterilerinden öteye gidememişti.

Kapsamlı
ve daha detaylı düşünülen, resmi anlamda ilk “Mektep Müzesi” Türkiye
Cumhuriyeti döneminde 1 Mart 1926 tarihinde Maarif Vekâleti binasında
açılmıştı. Açılan bu müzenin okul sergilerinden farkı ülke içinden gönderilen okul
malzemelerinden oluşmasıydı. Hatta müzede yabancı ülkelerden gönderilmiş olan
okul malzemeleri de yer almıştı. Bu müze öğretmenlere ve öğrencilere birer
çalışma merkezi olarak da düşünülmüştü. Özellikle eğitimciler yeni aletleri
burada görüp kullanma bilgisine sahip olmuşlardı. Bu anlamda eğitimcilere bir
fırsat verdiği gibi, çeşitli eşyaların korunup saklanacağı bir depo olma
özelliği ile de gelecekte eğitim tarihi konularında çalışma yapacaklara arşiv
olma niteliği taşımaktaydı. Mektep Müzesi 1926 yılından yandığı 1947 yılına
kadar hizmet vermişti. Mektep Müzesi’nde sergilenen eşyaların tamamı yandığı
için bu çalışmayla yok olan eserlerin varlıkları isimlerinin tespiti ile
yeniden ortaya çıkarılmaktadır.

Mektep
Müzesi hakkında alınan kararların ve yönergelerin yer aldığı çalışmada,
eşyaların listesinin verildiği 1927 tarihli Terbiye Dergisi’nde yayınlanan
bölüm ile 1928 yılında yayınlanan “Mektep Müzesi Rehberi” isimli eserler
kullanılmıştır. Bunun yanında dönemin gazete ve arşiv belgeleri de
incelenmiştir. 

ABSTRACT

Opening
of School Museum and List of Exhibited Items in Turkey

With in Tanzimat period, innovations and practices experienced in education
field and these started to give  products during the Second Constitutional
Period. One of the these is school museums or exhabitions. The school museum or
exhabition  started  under the leadership of Satı Bey and soon became
a practice followed by other educators during the term. Nevertheless, it,
which  was opened in schools at the end of the year, was not gone beyond.

The first comprehansive and more
detailed School Museum was opened officially in the Ministry of Education on
March 1, 1926. The difference of this museum from the school exhibitions was
that it consisted of school materials sent from within the country and 
also  abroad. The museum was  considered as a lab  for teachers
and students. In particular, theachers had the opportunity to see and use the
new metarials in there. In this sense, it was an opportunity for teacher to
learn and examine varios materials  and became an archive to work in
future educational history issues. The School Museum served until it was burned
in 1947.

The aim of this study is to re-releaved the materials in  these
museums. In the study, the decisions and directives, the list of metarials of
the School Museum published in Terbiye (1927) and the School Museum Guide
published in 1928 have been examined and evaluted with  newspapers
 and archive documents.

Key Words:
Turkish History of Education, Ministry of Education, School Museum, School
Equipments, Course Tools

Anahtar Kelimeler

Türk Eğitim Tarihi, Maarif Vekâleti, Mektep Müzesi, Mektep Eşyası, Ders Aletleri

Kaynakça

• Altınbaş, Aysun ve Çiğdem Özdemir (2012). Çağdaş Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizde Müzeler, Ankara.
• Batır, Betül (2010). Geleneksel Eğitimden Çağdaş Eğitime Türkiye’de İlköğretim (1908-1924), Birinci Baskı, İstanbul: Elif Kitapevi.
• Adıgüzel, H. Ömer ve Faruk Öztürk (1999). “Türk Eğitim Düşüncesinde Okul Müzesinden Müze Pedagojisine Değişim”, Eğitim ve Bilim, C.14, S. 114, Ekim 1999, s.73-81.
• Altınbaş, Aysun ve Çiğdem Özdemir (Hzr) (2012). Çağdaş Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizde Müzeler, Ankara.
• Batır, Betül (2010). Geleneksel Eğitimden Çağdaş Eğitime Türkiye’de İlköğretim (1908-1924), Birinci Baskı, İstanbul: Elif Kitapevi. Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Kutlama Münasebetiyle Açılacak Mektep Sergileri Rehberi, (1933), İstanbul.
• Çal, Halit (2009). “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Müzeler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, S.14, C.7, 2009, s. 315-333.
• “Ders Numuneleri”, Tedrisat-ı İptidaiye Mecmuası, Y.1, N. 4, 145-152, 131-144.
• Gerçek, Ferruh (1999). Türk Müzeciliği, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Okay, Cüneyd (1999). “Satı Bey”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.II, İstanbul: YKY, 504–505.
• Maarif Vekâleti Mektep Müzesi Yönergesi, Terbiye, S.7, C.II, 2 Teşrin-i sâni 1927, s.65-96.
• Maarif Vekâleti Mektep Müzesi Rehberi (1928). İstanbul: Devlet Matbaası.
• Mektep Eşyası (1933), İkinci Basılış, İstanbul.
• Pasinli, Alpay (1997). “İstanbul Arkeoloji Müzelerindeki Müzecilik Çalışmaları ve Çocuk Müzesi”, Kuruluşunun 150’nci Yılında Türk Müzeciliği Sempozyumu III-Bildirileri, İstanbul, 24-26 Eylül 1996, Ankara: Genelkurmay Basımevi, s.100-103.
• Shaw, Wendy M.K. (2004). Osmanlı Müzeciliği, çev. Esin Soğancıoğlu, İstanbul: İletişim. Şapolyo, Enver Behnan (1936). Müzeler Tarihi, İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Tonguç, İsmail Hakkı (1931). “Mektep Müzeleri”, Terbiye, S.32, C.VII, Şubat 1931, s.38.
• Tonguç, İsmail Hakkı (1931).“Danimarka Mektep Müzesi”, Terbiye, S.33, C.VII, Mart 1931, s.27-31.