AĞIZ KURULUĞU SEMPTOMUNUN YÖNETİMİNDE KULLANILAN TAMAMLAYICI VE BÜTÜNLEŞİK (İNTEGRATİF) YÖNTEMLER

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 32 - 41, 15.06.2019

Alev Yıldırım Keskin Sultan Taşcı

Öz

Ağız kuruluğu ve susuzluk; ciddi bir hastalık veya bazı ilaçların yan etkisine bağlı ortaya çıkabilen, aşırı tükürük azalması durumu olarak tanımlanmaktadır. Bireylerin ağız kuruluğu kontrol altına alınmadığında, ağız-diş sağlığı sorunları ortaya çıkmakta, beslenme düzenleri ve günlük yaşam aktiviteleri bozulmakta, yaşam kaliteleri olumsuz yönde etkilenmektedir. Tamamlayıcı ve bütünleşik yöntemlerle ilgili yapılan bir çalışmada CV23, TE17 akupunktur noktalarına uygulanan akupresin susuzluk şiddetini azalttığı, tükürük akım oranını artırdığı ve ağız kuruluğunu hafiflettiği saptanmıştır. Literatürde, ağız kuruluğu yaşayan hastalarda akupunkturun tükürük akım oranını artırdığı, antidepresan ilaç kullanımına bağlı yaşanan ağız kuruluğunu gidermede kapuçino kahve çiğnemenin tükürük miktarını artırdığı, keten tohumu özü bulunan solüsyonlarla ağız bakımı yapmanın ağız kuruluğu semptomlarını hafiflettiği, sakız çiğnemenin tükürük miktarını artırdığı belirtilmektedir. Hemşireler ağız kuruluğu semptomu yönetiminde, tamamlayıcı ve bütünleşik yöntemlere ilişkin bilgi sahibi olmalı, hastayı bilgilendirmeli, hasta için uygun yöntemin seçilmesini sağlamalı ve uygulamalarının etkilerini gözlemelidir.

Anahtar Kelimeler

Ağız kuruluğu, hemşirelik, susuzluk, tamamlayıcı ve bütünleşik yöntemler

Kaynakça

• Akpolat T, Utaş C. Böbrek Yetmezliği Genel Bilgiler. Konu:1. http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/bobre k_yetmezligi.pdf. Erişim Tarihi: 04.05.2019
• Aktaş A, Özbek M, Tümer C ve ark. Xerostomia in elderly population. Turkish Journal of Geriatrics 2010; 13 (4): 285-290.
• Alizadeh R, Esmaeili S, Shoar S, et al. Acupuncture in preventing postoperative nausea and vomiting: efficacy of two acupuncture points versus a single one. J Acupunct Meridian Stud 2014; 7 (2): 71-75.
• Anthony M. Sjögren sydrome: Reduced quality of life as an oral-systemic consequence. J Can Dent Assoc 2010; 76 (1): 76-98.
• Bergdahl M, Bergdahl J. Low unstimulated salivary flo and subjective oral dryness: Association with medication, anxiety, depression and stres. J Dent Res 2000; 79 (9): 1652- 1658.
• Bots CP, Brand HS, Veerman EC, et al. Chewing gum and a saliva substitute alleviate thirst and xerostomia in patients on haemodialysis. Nephrol Dial Transplant 2005; 20 (3): 578–584.
• Blom M, Davidson I, Angmar-Manson B. The effect of acupuncture on salivary flow rates in patients with xerostomia. Oral Surg. Oral Med Oral Pathol 1992; 73 (3): 293-298.
• Blom M, Davidson I, Fernberg JO, et al. Acupuncture treatment of patients with. radiation induced xerostomia. Eur J Cancer B Oral Oncol 1996; 32 (3): 182-190.
• Braga FP, Sugaya NN, Hirota SK, et al. The effect of acupuncture on salivary flow rates in patients with radiation-induced xerostomia. Minerva Stomatol 2008; 57 (7-8): 343-8.
• Cabıoğlu MT, Ergene N. Akupunkturun etki mekanizmaları ve klinik uygulamaları. Genel Tıp Dergisi 2003; 13 (1): 35-40.
• Carlson GW. The salivary glands. Embryology, anatomy, and surgical applications. Surg Clin North Am 2000; 80: 261-273.
• Chavez E.M, Borrell L.N, Taylor GW, et al. A longitidunal analysis of salivary flow in control subject and older adults with type 2 diyabetes. Oral Surg Oral Med Oral Radiol Endod 2001; 91: 166-173.
• Cho YC, Tsay SL. The effect of acupressure with massage on fatigue and depression in patients with end-stage renal disease. Journal of Nursing Research, 2004; 12(1): 51-59.
• Chodorowski Z. Cappuccino coffee treatment of xerostomia in patients taking tricyclic antidepressants: Preliminary report. Przegl Lek 2002; 59 (4-5): 392-393.
• Chow L.C, Takagi S, Shern R.J, et al. Effect on whole saliva of chewing gums containing calcium phosphates. J Dent Res 1994; 3 (1): 26-32.
• Çefle A, Yazıcı A, Turgut T. Primer Sjögren sendromu olan 25 hastanın klinik ve laboratuar bulgularının değerlendirilmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi 2010; 8 (1): 22-26.
• Davies S, Carls O, Simonsen O, et al. The effect of low-sodium peritoneal dialysis fluids on blood pressure, thirst and volume status. Nephrol Dial Transplant 2009; 24 (5): 1609- 1617.
• De Almeida Pdel V, Gregio AM, Machado MA, et al. Saliva composition and functions: A comprehensive review. J Contemp Dent Pract 2001; 9 (3): 72-80.
• Dong C, Hu L, Liang F, et al. Effects of electroacupuncture on labor pain management. Arch Gynecol Obstet 2015; 291 (3): 531- 536.
• Dune L. Integrating tuina acupressure and tradıtional chinese medicine concepts. Into A Holistic Nursing Practice 2006; 2 (6): 543-546.
• Erdoğan Z, Çınar S, Şimşek S. Hemodiyaliz hastalarında tamamlayıcı tıp yöntemlerini kullanma durumu ve umutsuzluk düzeyi ile ilişkisi. Spatula DD 2013; 3 (3): 107-112.
• Fan Wei-Feng, Zhang Qi, Luo Li-Hong, et al. Study on the clinical significance and related factors of thirst and xerostomia in maintenance hemodialysis patients. Kidney Blood Press Res 2013; 37 (4-5): 464-474.
• Flink H, Tegelberg A, Thörn M, et al. Effect of oral iron suplementation on unstimulated salivary flow rate: A randomized, doubleblind, placebo-controlled trial. J. Oral Pathol Med 2006; 35 (9): 540-547.
• Güleç TO, Seçkin D, Erdemli JT ve ark. Kronikböbrek yetmezliğinde deri bulguları. Türkiye Klinikleri J Dermatol 1998; 8 (2): 94-97.
• Hashimi I, Taylor SE. A new medication for treatment of dry mouth in Sjögren’s syndrome. Tex Dent J 2001; 118 (3): 262-266.
• Hmwe NT, Subramanian P, Tan LP, et al. The effect of acupressure on depression, anxiety and stres in patients with hemodialysis: A randomized controlled trial. Int J Nursing Stud 2015; 52 (2): 509-518.
• Hsieh CH, Su TJ, Fang YW, et al. Efficacy of two different materials used in auricular acupressure on weight reduction and abdominal obesity. The American Journal of Chinese Medicine 2012; 40 (4): 713-720.
• Igbokwe VU, Obika LFO. Thirst perception and dryness of mounth in healthy young adults negerians. African Journal of Biomedical Research 2008; 11: 39-46.
• Jacob S, Locking-Cusolito H. Thirst distress and interdialtic weight gain: how do they relate? CANNT J 2004; 14 (3): 33-37.
• Johansson G, Andersson G, Edwardsson S, et al. Effects of mouthrinses with linseed extract Salinum without/with chlorhexidine on oral conditions in patients with Sjögren’s syndrome. A double-blind crossover investigation. Gerodontology 2001; 18 (2): 87-94.
• Karadakovan A, Aslan FE. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Genişletilmiş 2. Baskı, Adana Nobel Tıp Kitabevi, Adana, 2011; ss 20-92.
• Karadayı B, Akmansu M, Dirier A. Amifostinin sitoprospektif etkinliğinin tükürük bezi sintigrafisi ile değerlendirilmesi. Dicle Tıp Dergisi 2005; 32: 183-189.
• Kaplan I, Zuk-Paz L, Wolff A. Association between salivary flow rate, oral symtoms, and oral mucosal status. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Endod 2008; 106 (2): 235- 241.
• Karadeniz G. Son dönem böbrek yetmezliği olan hastanın palyatif bakımı. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2011; 8 (1): 1-10.
• Karaoğlanoğlu S, Çolak M. Tükürük akış hızı, pH ve tamponlama kapasitesi. Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi 2001; 11 (2): 59-62.
• Keçeci AD, Özdemir F. Ağız kuruluğunun etiyolojisi ve tedavisinde günümüzde ki yakla- şım. S.D.Ü. Tıp. Fak. Dergisi 2005; 12 (4): 58-67.
• Kılıç Akça N, Taşcı S. Hemodiyaliz hastalarında üremik kaşıntı ve akupres uygulaması. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2011; 4 (1): 90-96.
• Kuebler KK. Palliative nursing care for the patient experiencing end-stage renal failure. Urologic Nursing 2001; 21(3): 169-177.
• Lee TYA. Chinese way of easing painacupressure. http://www.ispub.com/ostia/index?xmlFilep ath=journals/ijam/vol1n1/acupressure.xml.E rişim Tarihi:05.05.2019.
• Lütfioğlu M, Sakallıoğlu EE, Özkaya O ve ark. Kronik böbrek yetmezliği olan çocuklarda tükürük sıvı dinamiği ve ağız sağlığı profilinin değerlendirilmesi. G. Ü. Diş. Hek. Fak. Dergisi 2008; 25 (1): 13-18.
• Mandel ID. The role of saliva in maintaining oral homeostasis. J Am Dent Assoc 1989; 119 (2): 298-304.
• Meyer-Lueckel H, Kielbassa AM. Use of saliva substitues in patients with xerostomia. Schweiz Monatsschr Zahnmed 2002; 112 (10): 1037-1058.
• Moore PA, Guggenheimer J, Etzel KR, et al. Type I diabetes mellitus, xerostomia, and salivary flow rates. Oral Surgery Medicine Oral Patology 2001; 92 (3): 281-291.
• Patil S, Khandelwal S, Doni B, et al. Oral manifestations in choronic renal failure patients attending two hospitals in North Karnataka, İndia. Oral Health Dent Manag. 2012; 11 (3): 100-106.
• Porcu M, Fanton E, Zampieron A. Thirst distress and interdialytic weight gain: A study on a sample of haemodialysis patients. J Ren Care 2007; 33 (4): 179-181.
• Roesink JM, Moerland MA, Battermann JJ, et al. Quantitative dose volume response analysis of changes in parotid gland function after radiotherapy in the head and neck region. Int. J. Radiat Oncol Biol Phys 2001; 51 (4): 938-946.
• Runge SM, Greganti AM. Netter İç Hastalıkları Kitabı. Çeviri: Ünal S, Demir M, Reilly K.O, Hladik G.A. Çeviri Üstündağ S. Bö- lüm: 113, Güneş Tıp Kitabevi, Ankara, 2009; ss 748-749.
• Siso ŞH, Hürmüzlü F. Çürük aktivite testleri. C.Ü. Diş. Hek. Fak. Dergisi 2005; 8 (2): 113-118.
• Soto-Rojas AE, Kraus A. The oral side os Sjögren syndrome. Diagnosis and treatment. A review. Arch Med Res 2002; 33: 95-106.
• Sung JM, Kuo SC, Guo HR, et al. Decreased salivary flow rate as a dipsogenic factor in hemodialysis patients: Evidence from an observational study and a pilorcarpine clinical trial. Nefrol Dial Transplant 2006; 21: 2521- 2528.
• Süleymanlar G, Altıparmak MR, Seyyahi N. T.C Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Raporu (Regıstry 2012). Yalçın AU, Akpolat T. Kronik Böbrek Yetmezliği, Ankara:2012. www.tsn.org.tr/folders/file/kronik_bobrek_y etmezligi.pdf.Erişim Tarihi: 04.05.2019.
• Tanigawa T, Yamashita JI, Sato T, et al. Efficacy and safety of pilorcarpine mouthwash in elderly patients with xerostomia. Spec Care Dentist. 2015
• http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25639 487. Erişim Tarihi: 06.03.2016.
• Tsay SL. Acupressure and fatigue in patients with end-stage renal disease a randomized controlled trial. International Journal of Nursing Studies 2004; 41 (1):1-7.
• Tsay SL, Chen ML. Acupressure and quality of sleep in patients with end-stage renal disease a randomized controlled trial. International Journal of Nursing Studies, 2003; 40 (1): 99-106.
• Tsay SL, Cho YC, Chen ML. Acupressure and transcutaneous electrical acupoint stimulation in ımproving fatigue, sleep quality and depression in hemodialysis patients. The American Journal of Chinese Medicine, 2004; 32 (3): 407-416.
• Tsay SL, Cho YC. The Efffect of acupressure with massage on fatigue and depression in patients with end-stage renal disease. J.Nursing Research 2004; 12 (1): 51-58.
• Tozoğlu Ü, Bilge OM. Oral mucosal manifestation in patients with diabetes mellitus. Düzce Tıp Dergisi 2010; 12 (2): 12-16.
• Yang LY, Yates P, Chin CC, et al. Effect of acupressure on thirst in hemodialysis patients 2010; 33 (4): 260-265.
• Yasuda H, Niki H. Review of the pharmacological properties and clinical usefulness of muscarinic agonists for xerostomia in patients with sjögren’s syndrome. Clin Drug Invest 2002; 22 (2): 67-73.
• Waldreus N, Hahn R.G, Jaarsma T. Thirst in heart failure: A systematic literature rewiev. Published on behalf of the Europan Society of Cardiology 2013; 15 (2): 141-149.