II. Dünya Savaşı Sürecinde Sümerbank

Yıl 2018, Cilt: 32 Sayı: 45, 83 - 108, 31.12.2018

Abdullah Erdoğan Hikmet Zeki Kapcı

Öz

Sümerbank 11 Temmuz
1933 tarihinde 2262 Sayılı Kanunla kurulmuştur. İsmini Mustafa Kemal Atatürk belirlemiştir.
Sümerbank 17 Haziran 1938’de çıkarılan 3460 Sayılı Kanunla İktisadi Devlet
Teşekkülü’ne dönüştürülmüştür. Bankanın kuruluş sebepleri şu şekilde sıralanmıştır:
İlk sanayileşme tecrübeleriyle ekonomik büyüme hızının yeni kurulan milli
devletin ihtiyaçlarını yeterince karşılamadığı görülmüştür. Bu sebeple, eldeki
tüm imkânları kullanarak ekonominin daha verimli ve ahenkli hale dönüştürülmesi
için kuvvetli bir kuruluşa ihtiyaç duyulmuştur. Bununla birlikte ekonomi programında
kurulması istenilen sanayi kuruluşları için kamu ve özel işletmelerle birlikte
çalışacak bir Devlet Teşekkülü oluşturulması kararlaştırılmıştır.

 

Bu doğrultuda
Sümerbank’a kuruluş kanunu ile görevler verilmiştir. Bu görevler Devlet Sanayi
Ofisinden teslim alacağı fabrikaları işletmek, özel işletmelerdeki devlete ait
işletmeleri Ticaret Kanunu hükümlerine doğrultusunda idare etmektir. Milli
sermaye kullanılarak yapılacak olan bütün sanayi müesseselerinin (özel
kanunlarla yapılacak fabrikalar hariç) etüd ve çizimlerini hazırlamak, bunları
kurmak ve yönetmek. Kuruluşları veya ürün çeşitlerini yurt için iktisaden verimli
olan sanayi işlerine katmak. Memlekete ve kendi fabrikalarına gerekli olan usta
ve işçileri yetiştirmek için okullar açmak, yurt içinde ve yurt dışında öğrenci
okutmak. Sanayi müesseselerine kredi açmak ve bankacılık işlerini yapmak gibi
görevler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Sümerbank, Sanayi, Milli

Kaynakça

• ARŞİV BELGELERİ Başbakanlık Cumhuriyet ArşivleriBCA, Fon No: 030100, Kutu No: 109, Dosya No: 688, Sıra No: 1BCA, Fon No: 030100, Kutu No: 109, Dosya No: 688, Sıra No: 3BCA, Fon No: 030100, Kutu No: 109, Dosya No: 688, Sıra No: 9
• KitaplarGÜÇLÜ, Faruk, Yıkılan Bir Cumhuriyet Kurumu Sümerbank, Ürün Yayınları, Ankara 2015, 1. Baskı.Sümerbank Genel Müdürlüğü, Cumhuriyetin 50’nci Yılında Sümerbank: 1933-1973, Tisa Matbaası, Ankara. YILDIRIM, Nesrin, Atatürk’ün İktisadi Egemenlik İlkesinin Kalkınma Politikaları “İlk Hedef: Akdeniz’di İkinci Hedef: İktisat”, Platin Yayınları, Ankara 2006, 1. Baskı.
• MakalelerYAVUZÇEHRE, Pınar Savaş, Çezik, Ulaş Kutsi, “Sümerbank’tan Sümerpark’a: Alışveriş Merkezine Dönüşen Kamusal Alanlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:30, Sayı:1, Yıl:2015, s. 23-53. BERK, Gözde Göncü, “Sümerbank İşletmelerinde Tasarıma Dair İçerik Analizi: Sümerbank Süreli Yayınları Üzerine Bir Çalışma”, Yedi: Sanat, Tasarım Ve Bilim Dergisi, Yaz 2016, Sayı 16, ISSN 1307-9840, s. 111-119.KAL, Nazmi, “Ekonomik Kalkınma Savaşının Temelini Atan Kongre: İzmir İktisat Kongresi”, Ekonomi Tarihi, Ekonomik Forum, s. 106-112.AŞÇI, Hatice Bahar, “Lozan Barış Antlaşması’nda Osmanlı Borçları Meselesi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 6, 2016, s. 1649-1666.METİNTAŞ, Mustafa Yahya, Kayıran, Mehmet, “1929 Dünya Ekonomik Krizinin Türk Tarımına Etkileri ve 1931 Birinci Türkiye Ziraat Kongresi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 2016/1, Sayı:23, s. 33-82.