Öğretmenlerin Çevre Eğitimi Öz-Yeterliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 3, 810 - 825, 21.12.2018

Mehmet Erkol Ömer Erbasan

https://doi.org/10.17556/erziefd.446125

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmanın amacı sınıf öğretmenlerinin çevre eğitimi
öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler (cinsiyet, kıdem, çalışılan yerleşim
yeri, eğitim durumu, proje çalışması yapma, çevreyle ilgili sivil toplum
kuruluşuna üyelik durumu) açısından belirlenmesidir. Bu araştırma betimsel bir
tarama çalışmasıdır. Araştırmanın örneklemini 2016-2017 eğitim öğretim yılında
Afyonkarahisar il merkezi, ilçeleri, köy ve kasabalarında bulunan devlet
okullarında görev yapan 197 kadın ve 174 erkek olmak üzere toplam 371 sınıf
öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerini toplamak için Özlü, Keskin
ve Gül (2013) tarafından geliştirilen 24 maddelik "Çevre Eğitimi
Öz-Yeterlik Ölçeği" kullanılmıştır. Öğretmenlerin verdikleri cevaplar SPSS
paket programı ile analiz edilmiştir. Öğretmenlerin çevre eğitimine yönelik
öz-yeterlik düzeylerini çeşitli değişkenler (cinsiyet, kıdem, çalışılan
yerleşim yeri, eğitim durumu, proje çalışması yapma, çevreyle ilgili sivil
toplum kuruluşuna üyelik durumu) açısından incelemek amacıyla t-testi ve tek
yönlü varyans analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda, sınıf öğretmenlerinin
çevre eğitimi öz-yeterliklerinin yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Sınıf
öğretmenlerinin çevre eğitimi öz-yeterliklerinin cinsiyet, eğitim durumu ve
çevre ile ilgili sivil toplum kuruluşuna üyelik değişkenlerine göre anlamlı bir
farklılık göstermediği belirlenmiştir. Bunun yanı sıra sınıf öğretmenlerinin
çevre eğitimi öz-yeterliklerinin kıdem, çalışılan yerleşim yeri ve proje
çalışması yapma değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

çevre eğitimi, öz yeterlik, sınıf öğretmeni

Kaynakça

• Akkoyunlu, B., Orhan, F., & Umay, A. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için "Bilgisayar Öğretmenliği Öz Yeterlik Ölçeği" geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (29). 1-8.
• Altınöz, N. (2010). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Aydın, N. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları üzerine sınıf düzeyi, kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Bakır, S. (2015). Yabancı uyruklu öğrencilerin öğrenme yaklaşımlarının, yazma becerisi öz yeterliklerinin ve Türkçe yazma becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Başal, H. A. (2003). Okul öncesi eğitimde uygulamalı çevre eğitimi. İçinde M. Sevinç (Ed.), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Borden, R. J. (1985). Personality and ecological concern. In D. B. Gray (Eds.), Ecological beliefs and behaviors. Westport: Greenwood Press.
• Browers, A., & Tomic, W. (2000). A longitudianal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom management. Teaching and Teacher Education, 16, 239-253.
• Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çepel, N. (1992). Doğa çevre ekoloji ve insanlığın ekolojik sorunları (1. Baskı). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Çimen, O., Gökmen, A., Altunsoy, S., Ekici, G., & Yılmaz, M. (2011). Analysis of biology candidate teachers’ self-efficacy beliefs on environmental education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 2549-2553.
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır. Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66), 1-13.
• Gough, A. (2002). Mutualism: A different agenda for environmental and science education. International Journal of Science Education, 24(11), 1201-1215.
• Gökdayı, İ. (1997). Çevrenin geleceği yaklaşımlar ve politikalar. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Güler, T. (2009). The effects of an ecology based environmental education on teachers' opinions about environmental education. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30.
• Kahyaoğlu, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile çevre eğitimi öz‐yeterlikleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 67-82.
• Keleş, R., & Hamamcı, C. (1998). Çevrebilim. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kızıl, M. (2012). Çevre bilimi dersinin fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre bilgisi ve çevreye kaşsı tutumlarına olan etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Kurtuldu, M. K. (2016). Piyano öğrencilerinin öz yeterlik düzeyleri ile piyano dersi başarılarının karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 67-78.
• Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W., & Barrett, K. C. (2004). SPSS for introductory statistics: Use and interpretation. New Jersey: Psychology Press.
• Özdemir, A., Aydın, N., & Akar Vural, R. (2010). Çevre eğitimi öz-yeterlik algısı üzerine bir ölçek geliştirme çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 1-8.
• Özlü, G., Keskin, M. Ö., & Gül, A. (2013). Çevre eğitimi öz-yeterlik ölçeği geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 33 (2). 393-410.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S., & Çinko, M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS'le veri analizi. İstanbul: Beta.
• Stajkovic, A. D., & Luthans, F. (1998). Self-efficacy and work-related performance: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 124(2), 240-261.
• Şahin, H. S., Ünlü, S., & Ünlü, S. (2016). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Education Sciences, 11(2), 82-95.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tecer, S. (2007). Çevre için eğitim: Balıkesir ili ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum, bilgi, duyarlılık ve aktif katılım düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Timur, S. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Tombul, F. (2006). Türkiye'de çevre eğitimine verilen önem. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tungaç, A. S. (2015). Fen bilgisi öğretmenlerinin okul dışı (doğa deneyimine bağlı) çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik algıları, çevre bilgileri ve çevresel tutumlarının incelenmesi: Mersin ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• UNESCO (1975). The Belgrade charter: A global framework for environmental education. Retrieved on 7th February, 2017 from https://www.activeremedy.org/wp-content/uploads/2014/10/unesco_1975_the_belgrade_charter.pdf
• Zayimoğlu Öztürk, F., Öztürk, T., & Şahin, A. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre eğitimi öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 293-311