ÜLEŞTİRME SIFATLARI MI, ÜLEŞTİRME ZARFLARI MI?

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 1, 195 - 210, 15.06.2016

Faruk Gürbüz

Öz

Birer, ikişer; yarımşar, azar, çoğar ve bunların tekrarlanmış şekilleri olan birer birer, ikişer ikişer; yarımşar yarımşar, azar azar ve çoğar çoğar kelimeleri, ülkemizde ilk, orta ve yükseköğretimde “üleştirme sıfatları” olarak öğretilmektedir. Çünkü taradığımız bütün bilimsel yayınlarda bu kelimelerin sıfat olduğu istikametinde bir görüş birliği vardır. Oysa biz bu kelimelerin zarf olduğu kanaatini taşımaktayız. Bu sebeple, bu çalışmada üzerinde uzlaşılmış bir yanlışlığı tartıştık. Bu makalede, üleştirme sayı sıfatları diye adlandırılan kelimelerin zarf oldukları yönündeki mütalaalarımızı bulacaksınız.

Anahtar Kelimeler

Ad, sıfat, zarf, fiil, fiilimsi, gösterge, varlık

ARE THESE DİSTRİBUTİVE ADJECTİVES OR DİSTRİBUTİVE ADVERBS?

Öz

One by one, by twos; half and half, bit by bit, profusely and their reduplication forms are taught as adjectives in all the schools of our country. Of all the scientific publications we scan there is a consensus for that they were distributive adjectives. But we beleive that those words are adverbs. Therefore; in this study we discussed a mistake which was previously agreed. In this article you will find our views that they are not distributive adjectives but they are distributive adverbs.

Anahtar Kelimeler

Noun, adjective, adverb, verb, gerundial, sign, existence

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Halûk (2011). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Banguoğlu, Tahsin (1974). Türkçenin Grameri, İstanbul: Baha Matbaası.
• Bilgegil, M. Kaya (2009). Türkçe Dilbilgisi, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• Daşdemir, Muharrem (2015). Oklama Yöntemiyle Türkçenin Yapısal-İşlevsel Söz Dizimi, Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Demir, Nurettin Yılmaz, Emine Gencan, Tahir Nejat (2011). Türkçe Biçim Bilgisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Deny, Jean (2009). Türk Dil Bilgisi Modern Türk Dil Bilgisi Çalışmalarının Kapsamlı İlk Örneği, çev. Elöve, Ali Ulvi, uy. Benzer, Ahmet, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Doğan, Enfel (2012). Türkçe Cümle Bilgisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Doğan, Levent Oğuzhan, Durmuş Hünerli, Bülent Şuataman, Özlem Efendiyev, Ahmediyye (2010). Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı, İstanbul: Kriter Yayınları.
• Ediskun, Haydar (2010) Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi Türk Dilbilgisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eker, Süer (2010). Çağdaş Türk Dili, 6. Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları.
• El-Cevherî, Ebu Nasr İsmâîle’bni Hemmâd (2009). Es-Sihâh Tâcu’l-Luğeti ve Sihâhu’l-Arabiyye, Kahire: Dâru’l-Hadîs.
• El-Fîrûzâbâdî, Mecdu’d-Din Muhammedu’bnu Y’akub (2009). El-Kâmûsu’l-Muhît, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• El-Ğelâyînî, Mustafa (1996). Câmiu’d-Durûsi’l Arabiyye, Beyrut: El-Mektebetu’l-Asriyye.
• El-İsfehânî, Ebu’l-Kâsim El-huseyni’bni Muhammed Er-Râğib (1998). El-Mufredât fi Ğarîbi’l Qur’an, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• Ercilasun, Ahmet Bican ve Karahan, Leylâ (t.y.). Liseler İçin Ders geçme ve kredi sistemine göre Türk Dili ve Edebiyatı Türk Dili 3, İstanbul: Deniz Yayınevi.
• Ergin, Muharrem (1990). Üniversiteler İçin Türk Dili (5. Baskı), İstanbul: Bayrak Basım / Yayım /tanıtım.
• Gabain, A. Von (2007). Eski Türkçenin Grameri, çev. Akalın, Mehmet, Ankara: Tür Dil Kurumu Yayınları.
• Gencan, Tahir Nejat (1992). Dilbilgisi Lise I. II. III., İstanbul: Kanaat Yayınları.
• Aksan, Doğan (2007). Her Yönüyle Dil, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Güner, Galip (2013). Kıpçak Türkçesi Grameri, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Hacıeminoğlu, Necmettin (2013). Karahanlı Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İlker, Ayşe Özbay, Hüseyin Tamir, Ferhat Güzin, Tural Kasapoğlu, Hülya Pekacar, Çetin (1993). Ders Geçme ve Kredi Sistemine Göre Türk Dili ve Edebiyatı Türk Dili 1, İstanbul: Devlet Kitapları.
• Karaağaç, Günay (2012).Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara: Akçağ.
• Korkmaz, Zeynep (2009). Türkiye Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kurt, M. Hakkı (1998). Dilbilgisi İlköğretim 6, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Şahin, Hatice (2009). Eski Anadolu Türkçesi 2.Baskı, Ankara: Akçağ.
• Timurtaş, Faruk Kadri 2005). Eski Türkiye Türkçesi, XV. Yüzyıl Gramer-Metin-Sözlük, Ankara: Akçağ.
• Toparlı, Recep ve Vural, Hanefi (2007). Harezm Türkçesi, Tokat: Öncü Basımevi.
• Uralgiray, Yusuf (1986). Arabça İlk ve İleri Dilbilgisi, Riyad: Tebliğ Yayınları, İstanbul.