PROFESYONEL MAĞARACILARIN GÖZÜNDEN MAĞARA SPORU VE MAĞARALARIN TURİZMDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, ULUSAL ALTERNATİF TURİZM KONGRESİ ÖZEL SAYISI ÖS [IV], 95 - 110, 15.09.2017

Sercan Benli Mehmet Can Çağla Üst Can

Öz

Mağaracılık,
mağaraların araştırılması ve haritalandırılması amacıyla yapılan, özellikle
macera sporlarına ilgi duyanların tercih ettiği bir doğa sporudur. Son yıllarda
Türkiye’de de bu spora yönelik talebin artması ve Türkiye’nin sahip olduğu
mağara kaynaklarının çokluğu bu yönde çalışmaların yapılmasını gerekli
kılmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’deki mağara sporunun gelişebilmesi ve belirli
bir sistem dâhilinde yapılması, sonrasında da kontrollü bir şekilde turizmde
değerlendirilmesi amacıyla bu sporu profesyonel bir şekilde yapan insanların
görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, Türkiye’de
mağaracılık alanında faaliyet gösteren federasyon, dernek, topluluk, kulüp ve
birliklerin yönetim kademesinde yer alan ve aynı zamanda bu sporu profesyonel
bir şekilde gerçekleştiren 19 kişiye ulaşılmıştır. Çalışma kapsamında,
belirlenen amaç doğrultusunda 3 sorudan oluşan ve katılımcıların açık uçlu bir
şekilde yanıtlamaları istenen bir görüşme protokolü hazırlanmış ve
katılımcıların bu sorulara yanıt vermeleri istenmiştir. 2015 yılı Ekim-Aralık
ayları arasında gerçekleştirilen çalışmada elde edilen yanıtlar, içerik
analizine tâbi tutulmuştur. Analiz kapsamında, mağara sporu esnasında sahip
olunması gerekenler, mağara sporu ile ilgili yaşanan sorunların belirlenmesi,
mağaraların turizm kapsamında değerlendirilirken nasıl bir yol izlenmesi
gerektiği konularında elde edilen kodlar belirli temalar altında
boyutlandırılmıştır. Çalışma elde edilen bulgular ışığında birtakım sonuç ve
önerilerle sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mağara, mağaracılık, mağara sporu, mağara turizmi, Türkiye

Kaynakça

• Akdağ G. (2013) Bir ekoturizm aktivitesi olarak mağara turizmi: Mersin mağaralari envanter çalişmasi. 2.Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, 19 Nisan 2013, Adana-Türkiye, 180-192.
• Akoğlan Kozak, M. ve Bahçe, A. S. (2012). Özel ilgi turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Albayrak, A. (2011). Tüketicilerin alternatif turizm türlerini satın alma davranışlarını etkileyen faktörler, Yayınlanmış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Albayrak, A. (2013). Alternatif turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arpacı, Ö., Zengin, B. ve Batman, O. (2012). Karamanın mağara turizmi potansiyeli ve turizm açısından kullanılabilirliği. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 14(23), 59-64.
• Baker, A., & Genty, D. (1998). Environmental pressures on conserving cave speleothems: effects of changing surface land use and increased cave tourism. Journal of Environmental Management, 53(2), 165-175.
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Ballesteros, E. R., & Ramírez, M. H. (2007). Identity and community—Reflections on the development of mining heritage tourism in Southern Spain. Tourism management, 28(3), 677-687.
• Bekdemir, Ü. ve Sezer, İ. (2016). Yedi Değirmenler ve mağarası tabiat parkı’nın coğrafi özellikleri ile ekoturizm olanaklarının değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 21(36), 43-78.
• Bekdemir, Ü., Sever, R., Uzun, A. ve Elmacı, S. (2004). Yıldızkaya mağarası. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(12), 309-324.
• Bočić, N., Lukić, A., & Opačić, V. T. (2007). Management models and development of show caves as tourist destinations in Croatia. Acta Carsologica, 35(2), 13-21.
• Bulut, Z. (2006). Kemaliye (Erzincan) ilçesi ve yakın çevresinin alternatif turizm kapsamında rekreasyonel turizm potansiyelinin belirlenmesi, Yayınlanmış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Ceylan, S. (2007). Zeytintaşı mağarası (Serik-Antalya)/la grotte de Zeytintaşı. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 223-242.
• Ceylan, S. ve Demirkaya, H. (2006). Dim mağarasının (Alanya) kaynak değerleri, turizmde kullanımı ve sürdürülebilirliği, Doğu Coğrafya Dergisi, 11(15).199-222.
• Cigna, A. A. (1993). Environmental management of tourist caves. Environmental Geology, 21(3), 173-180.
• Doorne, S. (2000). Caves, cultures and crowds: Carrying capacity meets consumer sovereignty. Journal of Sustainable Tourism, 8(2), 116-130.
• Duval, M. (2007). Tourism and preservation policies in karst areas: Comparision between the Škocjan caves (Slovenia) and the Ardèche Gorge (France). Acta Carsologica, 35(2), 23-35.
• Faille, A., Bourdeau, C., & Deharveng, L. (2015). Weak impact of tourism activities on biodiversity in a subterranean hotspot of endemism and its implications for the conservation of cave fauna. Insect Conservation and Diversity, 8(3), 205-215.
• Gabrovsek, F., Grasic, B., Boznar, M. Z., Mlakar, P., Udén, M., & Davies, E. (2014). Karst show caves-how DTN technology as used in space assists automatic environmental monitoring and tourist protection. Natural Hazards and Earth System Sciences, 14(2), 443-457.
• Haberal, H. (2015). Turizmde alternatif ekolojik turizm-doğa turizmi kırsal turizm-yayla turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Hacıoğlu, N. ve Avcıkurt, C. (2011). Turistik ürün çeşitlendirmesi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• International Show Caves Association (2010). Cave And Karst Protection Memorandum Signed In 2002. [Çevrim-içi: http://www.i-s-c-a.com/documentloader.php?id=263&filename= memorandum-of-understanding-uis-isca-2002-postumia.pdf], Erişim Tarihi: 05.03.2016.
• Karadeniz, V., Çelikoğlu, Ş. ve Akpınar, E. (2009). Gökgöl mağarası ve turizm potansiyeli. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(8), 1621-1641.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kaya, B., Şimşek, M. ve Akış, A. (2015). Altınbeşik mağarası milli parkı'nın (İbradı/Antalya) fiziki coğrafya özellikleri ve ekoturizm potansiyeli. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(2), 521-544.
• Kılıç, B. ve Kurnaz, A. (2010). Alternatif turizm ve ürün çeşitliliği oluşturmada ekolojik çiftlikler: Pastoral Vadi örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2/4, 39-56.
• Kim, S. S., Kim, M., Park, J., & Guo, Y. (2008). Cave tourism: Tourists' characteristics, motivations to visit, and the segmentation of their behavior. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 13(3), 299-318.
• Kim, S. S., Kim, M., Park, J., & Guo, Y. (2008). Cave tourism: Tourists' characteristics, motivations to visit, and the segmentation of their behavior. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 13(3), 299-318.
• Knežević, R., & Žiković, R. G. (2011). Analysis of the condition and development opportunities of cave tourism in Primorsko-Goranska county. Analysis, 15(1), 11-25.
• Kozak, N., Kozak, M. ve Kozak, M. (2010). Genel turizm ilkeler-kavramlar. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007). Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Eylem Planı 2007-2013. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2015). Ekipmanlı Normal Ziyaretçilerin Rehber Eşliğinde Ziyaret Edebileceği Mağaralar. [Çevrim-içi: http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,10371/ekipmanli-normal-ziyaretcilerin-rehber-esliginde-ziyare-.html], Erişim Tarihi: 13.02.2017.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2015). Ekipmanlı Profesyonel Ziyafetçilerin Girebileceği Mağaralar. [Çevrim-içi: http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,10384/ekipmanli-profesyonel-ziyaretcilerin-girebilecegi-magar-.html], Erişim Tarihi: 13.02.2017.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2015). Mağara Turizmi. [Çevrim-içi: http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,10335/magara-turizmi.html], Erişim Tarihi: 13.02.2017.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2015). Turizme Açık Mağaralar. [Çevrim-içi: http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,10336/turizme-acik-magaralar.html], Erişim Tarihi: 13.02.2017.
• Linhua, S., Xiaonimg, W., & Fuyuam, L. (2000). The influences of cave tourist on CO2 and temperature in Baiyun Cave. International Journal of Speleology, 29(1/4), 77-87.
• Lobo, H. A. S. (2015). Tourist carrying capacity of Santana cave (PETAR-SP, Brazil): A new method based on a critical atmospheric parameter. Tourism Management Perspectives, 16, 67-75.
• Lobo, H. A. S., & Moretti, E. C. (2009). Tourism in caves and the conservation of the speleological heritage: the case of Serra da Bodoquena (Mato Grosso do Sul State, Brazil). Acta Carsologica, 38(2-3), 265-276.
• Mason, M. (2010). Sample size and saturation in phd studies using qualitative interviews. Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, 11(3). [URL: http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/1428/3028], Erişim tarihi: 13.02.2017.
• Mulec, J. (2014). Human impact on underground cultural and natural heritage sites, biological parameters of monitoring and remediation actions for insensitive surfaces: Case of Slovenian show caves. Journal for Nature Conservation, 22(2), 132-141.
• Mulec, J., & Kubešova, S. (2010). Diversity of bryophytes in show caves in Slovenia and relation to light intensities. Acta Carsologica, 39(3), 587-596.
• Northup, D. E. & Lavoie, K. H. (2001). Geomicrobiology of caves: A review. Geomicrobiology Journal, 18, 199-222.
• Novas, N., Gázquez, J. A., MacLennan, J., García, R. M., Fernández-Ros, M., & Manzano-Agugliaro, F. (2017). A real-time underground environment monitoring system for sustainable tourism of caves. Journal of Cleaner Production, 142, 2707-2721.
• Öcal, T. (2012). Zindan mağarasının doğal mirası ve turizm potansiyeli. EKEV Akademi Dergisi, 16(52), 299-318.
• Öcal, T. ve Özcan, F. (2013). Çamlık mağaraları ve turizm potansiyeli. Marmara Coğrafya Dergisi, (28), 423-443.
• Özdemir, Ö. (2005). Mencilis mağarası. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 135-150.
• Özşahin, E. ve Kaymaz, Ç. K. (2014). Gilindire (Aynalıgöl) mağarasının turizm potansiyeli (Aydıncık-Mersin). Doğu Coğrafya Dergisi, 19(31), 145-166.
• Öztürk, Y. ve Yazıcıoğlu, İ. (2002). Gelişmekte olan ülkeler için alternatif turizm faaliyetleri üzerine teorik bir çalışma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Fakültesi Dergisi, 2, 183-195.
• Pavlovich, K. (2003). The evolution and transformation of a tourism destination network: The Waitomo caves, New Zealand. Tourism Management, 24(2), 203-216.
• Pingbin, J., Zhiwei, F., & Maosheng, B. (2012). Karst cave tourism system in Zhejiang Province based on resource regional analysis. Chinese Geographical Science, 22(4), 496-506.
• Pulido-Bosch, A., Martin-Rosales, W., López-Chicano, M., Rodriguez-Navarro, C. M., & Vallejos, A. (1997). Human impact in a tourist karstic cave (Aracena, Spain). Environmental Geology, 31(3-4), 142-149.
• Rindam, M. (2014). Cave tourism: The potential of asar cave as a natural tourism asset at Lenggong Valley, Perak. SHS Web of Conferences EDP Sciences, (12), 1-9.
• Russell, M. J., & MacLean, V. L. (2008). Management issues in a Tasmanian tourist cave: Potential microclimatic impacts of cave modifications. Journal of Environmental Management, 87(3), 474-483.
• Šebela, S., & Turk, J. (2014). Sustainable use of the Predjama Cave (Slovenia) and possible scenarios related to anticipated major increases in tourist numbers. Tourism Management Perspectives, 10, 37-45.
• Sever, R. (2008). Polat mağarası ve turizm potansiyeli (Doğanşehir-Malatya). Doğu Coğrafya Dergisi, 13(19), 251-266.
• Spalević, A., & Igračev, N. (2011). The natural-geographical basics for the development of the adventure tourism in Serbia. Journal of the Geographical Institute Jovan Cvijic, SASA, 61(3), 137-150.
• Ulusan, Y. (2009). Alternatif turizm çeşitlerinin turizm potansiyeline etkisi: Konya örneği, Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Wanhill, S. (2000). Mines—a tourist attraction: Coal mining in industrial South Wales. Journal of Travel Research, 39(1), 60-69.
• Weaver, D. B. (1999). Magnitude of ecotourism in Costa Rica and Kenya. Annals of Tourism Research. 26(4), 792-816. Yeşil, P., Yeşil, M. ve Yılmaz, H. (2008). Jeolojik miras alanlarının alternatif turizm kapsamında değerlendirilmesi: Ballıca mağarası örneği. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fak. Dergisi, 39(2), 241-248.
• Yeşiltaş, M. ve Öztürk, İ. (2008). Bölgesel kalkınma çerçevesinde alternatif turizm faaliyetlerine yönelik bir değerlendirme: Sivas örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 1-18.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, A. (2008). Mağara turizmi Tokat Ballıca mağarası örneği, Yayınlanmış uzmanlık tezi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Zaman, M., Şahin, İ. F. ve Birinci, S. (2011). Çal mağarası (Düzköy-Trabzon) ve çevresinin ekoturizm potansiyeli açısından önemi. Eastern Geographical Review, 16(26), 1-24.