ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN SÖZ VARLIĞINI GELİŞTİRMEDE ÇEVRESEL ÖĞRENMENİN ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 213 - 232, 15.06.2018

Talat Aytan Özge Özcan

Öz

Duyguların,
düşüncelerin, hayallerin ve tasavvurların anlaşılması ve anlatılması zengin bir
söz varlığını gerektirmektedir. İlk ve ortaokul düzeyinde Türkçe dersleriyle
gelişen kelime hazinesi, ortaöğretimde Türk Dili ve Edebiyatı derslerinde Türk
ve dünya edebiyatının seçkin metinleri vasıtasıyla zenginleşmeye devam
etmektedir. Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin söz varlığını
geliştirmede çevresel öğrenme unsurlarının etkisini ortaya koymaktır.  Tek gruplu öntest- sontest modeline göre
desenlenen araştırmanın çalışma grubunu, 2016 – 2017 Eğitim – Öğretim yılında
İstanbul ili Ayazağa Anadolu Lisesinde öğrenim gören 12. sınıf öğrencileri
oluşturmaktadır. Araştırma için “Lûgat 365” ismiyle ve “Bazı kelimeler çok
güzel” etiketiyle bir Twitter hesabı üzerinden yayımlanan kelimelerden random
olarak 30 kelime seçilmiştir. Araştırmacılar tarafından çoktan seçmeli
sorulardan oluşan ve seçilen kelimeleri içeren 30 soruluk bir başarı testi
geliştirilmiştir. Ön test sonrasında her hafta üç ayrı kelime; anlamı ve örnek
cümle kullanımlarıyla sınıfın uygun bir yerine poster biçiminde asılmış;
öğretmen, öğrencilerin kelimelerle teması noktasında herhangi bir müdahalede
bulunmamıştır. On haftanın sonunda son test yapılmış, çalışma grubundaki
öğrencilerin ön test ve son test sonuçları yüzdelik değerlere göre analiz
edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre çevresel öğrenme etkinlikleri
öğrencilerin kelime hazinesini artırmıştır. Öğrencilerin başarı puanlarında
%29.18’lik bir artış meydana gelmiştir. Bu sonuçtan hareketle kelime
öğretiminde sınıf ve okul panolarından azami düzeyde yararlanılması önerisinde
bulunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Söz varlığı, çevresel öğrenme, Lûgat 365

Kaynakça

• Acat, M.B. (2008). Anlamı Bilinmeyen Kelimelerin Öğretiminde Kavram Haritalarının Etkinliği, Eğitim Araştırmaları, 33, 1-16. Akyol, H. (1997). Kelime Öğretimi, Millî Eğitim Dergisi, Sayı 134, Ankara. Antonacci, P., M. O’callaghan, C. (2012). Promoting Literacy Development 50 Research – Based Strategies for K-8 Learners “Section IV: Essential Strategies for Teaching Vocabulary” 83 – 114. Aytan, T. (2016). Türk Çocuk Edebiyatı Üzerine Bir Söz Varlığı Çalışması: Atasözleri, Millî Eğitim Dergisi, Söz Varlığı Özel Sayısı, S. 210, 425 – 446, Ankara. Bacanlı, H. (1999). Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayıncılık, Ankara. Bancroft, W, J. (1978). The Lozanov Method and Its American Adaptations, Modern Language Journal, Vol. 62, s. 172. Bancroft, W. J. (1995). The Lozanov Language Class. International Symposium on Suggestology. Washington D.C. 1-53. Barzakov, I. (1988), Optimalearning ™ Workshop, (Yayınlanmamış Notlar). Baykoç, N. – Arı, M. (1989). “12 -30 Aylık Türk Çocuklarında Dilin Kazanılması”, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, Ankara. Buell, M. G. (1953). Picture Exercises For Oral Drill of Structure Patterns, Language Learning, 1, 97. Caine, G., Caine, R. N. (1989). Learning About Accelerated Learning. Training and Development Journal, Vol. 65 – 73. Coşkun, A. (2003). Skinner ile Tolman Kuramlarının Karşılaştırılması ve Bu Kuramlar Doğrultusunda Kurulan Bir Okul, Pivolka Dergisi, Sayı:19, 15 - 19, Ankara. Çifçi, M. (1991). Bir Grup Yüksek Öğrenim Öğrencisi Üzerinde Kelime Serveti Araştırması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. Davies, P. (2000). Success In English Teaching (1. ed.). Oxford, The United Kingdom: Oxford University Press. Demir, C. (2006). “Türkçe/Edebiyat Eğitimi ve Kişisel Kelime Serveti”, Millî Eğitim Dergisi” no:169 s,2-8 Dhority, L. (1992). The Act Approach: The Use of Suggestion for Integrative Learning. New York: Gordon and Breach. Dunstan, M. And Bassinger, P. (1997). An Innovative Model: Undergrauduate Poster Sessions by Health Profession Majors as a Method for Communicating Chemistry in Context. Journal of Chemical Education, 74 (9), 1067 – 1068 (Akt. Eker, 2016). Eker, C. (2016). Alternatif Bir Öğrenme Aracı Olarak Kullanılan Posterlerin Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Derse Yönelik Tutumlarına Etkisi, Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 12(1), 103 – 121, Çanakkale. Ertuğrul, B., Ertuğrul, O. (2016). Lûgat365 Bazı Kelimeler Çok Güzel, Can Yayınları, İstanbul. Freeman, D. (2000). Techniques and Principles in Language Teaching. (2. ed.) Oxford, The United Kingdom: Oxford University Press. Gezer, M., Sen, B., Alcı, B. (2012). The Effect of Peripheral Learning Applied in English Instruction on English Idioms Learning. International Journal of Educational Researchers, 3(3), 19 – 34. Göçer, A. (2009). Türkçe Eğitiminde Öğrencilerin Söz Varlığını Geliştirme Etkinlikleri ve Sözlük Kullanımı, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/4, 1025 – 1055. Göğüş, B. (1978). Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi, Gül Yayınları, Ankara. Günday, R. (2015). Yabancıl Dil Öğretiminde Yaklaşımlar, Yöntemler, Teknikler ve Multimedya Araç ve Materyalleri, Favori Yayınları, Ankara. Güney, N., Aytan, T. (2014). Aktif Kelime Hazinesini Geliştirmeye Yönelik Bir Etkinlik Önerisi: TABU, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, Sayfa: 617 – 628. Güleryüz, H. (2003). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı, PegemA Yayıncılık, Ankara. Hall, L. (1982). Reading Russian: A Strategy for Rapid Mastery of the Russian Alphabet (Lozanov Approach). Russian Language Journal, Vol. 36, 211 – 20. Harmer, J. (2001). The Practice of English Language Teaching (3. Ed.). Essex, England: Pearson Education Limited. Hergenhahn, B. R., Olson, Matthew, H. (1993). An Introduction to Theories of Learning, Fourth Edition, New Jersey, Prentice Hall 1993. Hughes, A. (2005). A Poster Project for An Undergraduate Sensation and Perception Course. Teaching of Psychology, 32, 58 – 59. (Akt. Eker, 2016) Hubenthal, M. (2009). Wallpaper or Instructional Aids: A Preliminary Case Study of Science Teachers Perceptions and Use of Wall-Posters in the Classroom. Paper Presented at the Annual Meeting of the National Association of Research in Science Teaching Annual International Conference (Akt. Eker, 2016). İlter, İ. (2014). Kelime Öğretiminde Grafik Düzenleyicileri (Frayer Modeli Örneği), Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9/3, 755 – 770. İşcan, A. (2011). Yabancılara Türkçe öğretiminde suggestopedianın (telkin yöntemi) kullanımı. Turkish Studies, 6(1), 1317-1322. Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara. Karadüz, A., Yıldırım, İ. (2011). Kelime Hazinesinin Geliştirilmesinde Öğretmenlerin Görüş ve Uygulamaları, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 10 – 2, S.S. 961 – 984. Karakuş, İ. (2000). Türkçe Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi, Sistem Ofset Yayınları, Ankara. Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayınları, Ankara. Karatay, H. (2007). Kelime Öğretimi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 1, 141 – 153, Ankara. Karatay, H. (2016). 6 – 8. Sınıf Öğrencilerini Mecazlı Dili Anlama Düzeyleri, Millî Eğitim Dergisi, Söz Varlığı Özel Sayısı, S. 210, 285 – 286, Ankara. Keklik, S. (2015). Çocukta Dil Edinimi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Kurudayıoğlu, M., Karadağ, Ö. (2006). Ortak Kelime Hazinesi Kazandırmada İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Durumu, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, 335 – 343. Kurudayıoğlu, M., Sosyal, T. (2016). Cumhuriyet Dönemi Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarının Söz Varlığının Geliştirilmesi Açısından İncelemesi, Millî Eğitim Dergisi, Söz Varlığı Özel Sayısı, S. 210, 115 – 140, Ankara. Kuşçu, E. (2017). Yabancı Dil Öğretimi / Öğreniminde Görsel ve İşitsel Araçları Kullanmanın Önemi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 43, 213 – 224. Keskin, N. (2003). Fen Bilgisi Eğitimi 3. Sınıf Öğrencilerinin Gen Klonlama Konusunu Öğrenmelerine Poster Sunumu Etkinliğinin Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Akt. Eker, 2016) Lozanov, G. (1978). Suggestology and Outlines of Suggestopedia. New York: Hodder Headline Group. Lozanov, G. (1978b). Suggestology and Suggestopedia – Theory and Practice. Working Document for the Expert Working Group, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO). ED-78/WS/119. Lightbown, P. M., & Spada, N. (2003). How Languages Are Learned (2. ed.) Oxford, The United Kingdom: Oxford University Press. MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü. MEB (2015). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. MEB (2006). Ortaöğretim Dil ve Anlatım Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (9, 10, 11, 12. Sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü. MEB (2015). Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: T. C. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. MEB (2017). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı. Ankara: T. C. Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü MEB (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: T. C. Millî Eğitim Bakanlığı. O’Keefe, J., Nadel, L. (1978). The Hippocampus as a Cognitive Map. Oxford: Clarendon Press. Okur, A., Dağtaş, A. (2014). Ortaokula Yönelik Kelime Öğretimi Çalışmaları, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 66 – 84. Özbay, M.; Melanlıoğlu, D. (2008). Türkçe Eğitiminde Kelime Hazinesinin Önemi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: V, Sayı,1, 30 – 45. Özaslan, A. (2006). Kelime Oyunları ile Kelime Dağarcığının Geliştirilmesinin Okuduğunu Anlama Düzeyine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Pilancı, H. (2009). “ 7-9 Yaş Arasındaki Türk Öğrencilerin Kelime Dağarcığı Gelişimi” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi no:9 s, 349-357 PISA 2003 Projesi Ulusal Nihai Rapor, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, 2005, Ankara. PISA 2006 Projesi Ulusal Nihai Rapor, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, 2010, Ankara. PISA 2012 Araştırması Ulusal Nihai Rapor, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2015, Ankara. Schuster, D., Gritton, C. (1986). Suggestive – Accelerative Learning Techniques. New York: Gordon and Breach. Szczepaniak, R., Lew, R. (2011). The Role of Imagery in Dictionaries of Idıoms. Applied Linguistics. Vol. 32(3). 323 – 347. Oxford University Press. Türkçe Sözlük(2011). TDK Yayınları, Ankara. Tosunoğlu, M. (2000). “Kelime Servetinin Eğitim Öğretimdeki Yeri ve Önemi, Millî Eğitim Dergisi, S. 144, Ankara. Ünsal, H. (2005). İlköğretim 5. Ve 8. Sınıflar ile 11. Sınıfların Sözlü Anlatımdaki Kelime Hazineleri / Afyonkarahisar Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005, Afyonkarahisar. Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı PISA 2009 Ulusal Ön Raporu, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, 2010, Ankara. Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı PISA 2015 Ulusal Raporu, T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2016, Ankara. Yağcı, E., Katrancı, M., Erdoğan, Ö., Uygun, M. (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Kelime Öğretiminde Karşılaştıkları Sorunlar ve Kullandıkları Yöntem – Teknikler, Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, 1 – 12. Yapıcı, Ş.– Yapıcı, M. (2005). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara. Yılmaz, T., Doğan, Y. (2014). 7. Sınıf Öğrencilerinin Anlamını Bilmedikleri Kelimeler ve Türkçe Ders Kitaplarındaki Kelime Çalışmaları Bağlamında Kelime Öğretimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 279 – 295. Zyzik, E. (2009). Teaching and Learning Idioms: The Big Picture. Clear News, 13(2).