OYUN, İDEOLOJİ VE TÜKETİM: KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI BAĞLAMINDA EĞLENCEDEN TÜKETİME FUTBOLUN DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2013, Sayı: 7, 125 - 144, 28.06.2013

Nazım Ankaralıgil Halit Kartal

Öz

Oyun
tarih boyunca günlük yaşamın değişmez pratikleri arasında yer almıştır. Bir
sosyal ilişki biçimi olarak oyun, her dönemde kültürel, ekonomik ve siyasal
ilişkilerin yeniden üretilmesinin araçlarından biri olmuştur. Yeniçağ’da ulus
devletlerin ortaya çıkması ve pazar ekonomisinin dünyada egemen olması, oyunun
tarihinde bir dönüm noktası olmuş; oyunun gücünü fark eden siyasi ideolojilerin
ve sermayenin giderek daha fazla müdahil olmasıyla oyun, sadece oyun olmaktan çıkmıştır.
Bununla birlikte, 20. Yüzyılda oyunlar içinde bir oyun olarak futbol, dünya
tarihinde örneği görülmemiş bir biçimde popüler olmuş ve kitleleri peşinde sürüklemiştir.
Futbolun popülaritesi, 20. Yüzyılın büyük bir kısmında, ideolojik amaçlarla
kullanılmış; diğer yandan, özellikle 20. Yüzyılın sonlarına doğru futbol, doğu
blokunun yıkılması, küreselleşmenin hızlanması, toplumsal yapıdaki değişimler
ve bireyselleşmenin ardından bireyin değer ve eğlence yargılarının değişmesi
ile bir tüketim alanı haline dönüşmüştür. Futbolun ulaştığı kitlelerin büyüklüğü
yerel, ulusal ve küresel bazda sermaye için çok cazip bir hal almış; futbol
kısa zamanda tam bir endüstriye ve ekonomik piyasaya dönüşmüştür. Futbolun
kitleselleşmesinde ve bir tüketim nesnesine dönüşmesinde en önemli etkenlerden
biri, belki de birincisi olan kitle iletişim araçları, hem kitlelerin futbola,
hem de sermayenin tüketici kitlelerine ulaşmalarında bir numaralı aracı haline
gelmişlerdir. Bu çalışmada oyunun toplumsal yönü tarihsel bir perspektifle ele
alınacak, daha sonra futbolun modern ve post-modern toplumdaki yeri, ideoloji
ve tüketim kültürü çerçevesinde değerlendirilecektir. Futbol endüstrisinin tüketim
ekonomisi içindeki yeri, kitle iletişim araçlarıyla olan ilişkisi çerçevesinde
rakamsal verilerle analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Oyun, İdeoloji, Postmodernizm, Futbol, Tüketim Kültürü

Kaynakça

• AKBAŞ, K. (2012). A’dan Z’ye Dört Büyüklerin Bilançoları. http://www.hayatimfutbol.com/2012/05/17/adan-zye-dort-buyuklerin-bilancolari/. Erişim Tarihi: 12.11.2012.