H. 1142 ( M. 1729- 1730) TARİHLİ BÜYÜK KALE DEFTERİNE GÖRE HEMEDAN KALESİ PİYADE VE SÜVARİ LEVENDLERİ

Yıl 2014, Cilt: 24 Sayı: 1, 283 - 296, 31.01.2016

Uğur Demlikoğlu

https://doi.org/10.18069/fusbed.16032

Öz

Osmanlı-İran savaşlarının çok çetin geçtiği 1729-1730 tarihleri arasında Osmanlı Devleti, Hemedan Kalesi’ni İran’dan geri almak maksadıyla piyade ve süvari levendleri göndermiştir. Bu piyade ve süvari levendleri mirî olup, Kilis, Diyarbakır, Mardin ve Anadolu’nun muhtelif yerlerinden temin edilmiş ve Hemedan Kalesi’ne gönderilmiştir. Piyade ve süvari levendlerinin tahririne mübaşirler görevlendirilmiş ve bu askerlerin başlarına da zabit olarak bir başbuğ tayin edilmiştir. Gerek süvari gerekse piyade levendleri bir bayrak altında 50’şer askerden oluşmuştur. Süvari ve piyade levendlerine ulûfe, bahşiş, muhtelif sayıda bargir, çeşitli mühimmat ile bakırdan yapılmış ev eşyaları ve tayinat verilmiştir. Süvari ve piyade levendlerinin her birine verilen ulûfe miktarında bir değişiklik olmamış; ancak süvariler piyadelere nazaran daha fazla bahşiş, bargir, mühimmat ile tayinat dağıtılmıştır. Hemedan Kalesi’ne gönderilen piyade askerlerinin sayısı süvarilere göre daha fazladır. Kaleye 3.500 piyade neferi gönderilmiş iken, süvari levendleri sadece 1.500 kişi olmuştur. Süvari levendlerinin piyadelere göre Osmanlı hazinesine bıraktığı mali külfet daha fazla olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hemedan Kalesi, Piyade, Süvari, Levend, Ulûfe, Mühimmat

Kaynakça

• Arşiv Kaynaklar
• (Bab-ı Defteri Büyük Kale Kalemi) BOA, D. BKL. No: 32459.
• Araştırma ve İnceleme Eserleri
• AHMET VEFİK PAŞA, Lehçe-i Osmani, Türk Dil Kurumu Yayınları ( Haz. Recep Toparlı) Ankara, 2000
• KÜÇÜK ÇELEBİZÂDE İSMAİL Asım, Asım Tarihi, İstanbul, 1284
• MÜTERCİM ÂSIM EFENDİ, Burhân-ı Katı, ( Çev. Mürsel Öztürk, Deya Örs), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2009
• ŞEMSEDDİN SAMİ, Kamus-i Türki, İstanbul, 1317.
• ŞEM’DÂNÎ- ZADE FINDIKLILI SÜLEYMAN EFENDİ, Mür’i’t Tevârih, C. I, (Haz. Münir Aktepe), İstanbul, 1976,
• AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi ( 1453- 1559), C. II, Ankara, 1999.
• _______________; Celali İsyanları, Ankara, 1999, s. 153- 170
• AKTEPE, Münir, 1720- 1724 Osmanlı- İran Münasebetleri ve Silahşör Kemânî Mustafa Ağa’nın Revan Fetih-nâmesi, İstanbul, 1970.
• _____________, “Nadir Şah’ın Osmanlı Padişahı I. Mahmud’a Gönderdiği Taht-ı Tavus Hakkında”, Tarih Dergisi, Sayı: 28- 29, İstanbul, 1975, s. 113- 122.
• AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, C. V, İstanbul, 1992.
• __________________, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, C. V, İstanbul, 1992.
• BALA, Mirza, “Hemedân”, İA, C. 5/1, Eskişehir, 2001, s. 420- 425.
• CEZAR, Mustafa, Osmanlı Tarihinde Levendler, İstanbul, 1965, s. 345
• CL. HUART, “Bahşış”, İA, C. II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1979.s. 238.
• DEVELİOĞLU, Ferit, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügât, Ankara, 1998.
• HAMMER, Joseph Von, Büyük Osmanlı Tarihi, C. VII, ( Çev. Vecdi Bürün), İstanbul, 1991
• HALAÇOĞLU, Yusuf, “At”, DİA, C. IV, İstanbul, 1991, s. 29- 30.
• İLGÜREL, Mücteba, “Levend”, DİA, C. XXVII, Ankara, s. 149- 151.
• İŞBİLİR, Ömer; XVII. Yüzyıllarda Şark Seferlerinin İâşe, İkmâl ve Lojistik Meseleleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1996.
• ______________, “Savaş ve Bölgesel Ekonomi: İran Savaşlarında Doğu Karadeniz ve Doğu
• Anadolu”, Türkler, C. X, Ankara, 2002, s. 19- 40.
• İVECAN, Raif, Osmanlı Hâkimiyetinde Revan (1724- 1746), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2007.
• JOHANN WİLHELM ZİNKEISEN, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C. V, İstanbul, 2011.
• KIRZIOĞLU, Fahrettin, Kars Tarihi, İstanbul, 1953.
• KILIÇ, ORHAN, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ, 1997.
• KULBİLGE, İlker, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı- İran Siyasi İlişkileri (1703- 1747), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi, İzmir, 2010.
• KURTARAN, Uğur, “Yeni Kaynakların Işığında Sultan I. Mahmud Dönemi Osmanlı İran İlişkileri (1731- 1747)”, History Studies, Volume 3/3, 2011, s.177- 213.
• ÖNAL, Ahmet- Nebi Bozkurt, “Deve”, DİA, C. IX, İstanbul, 1994, s. 222- 225.
• PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I, II, III, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
• RHOADS MURPHEY, Osmanlıda Ordu ve Savaş 1500- 1700, (Çev. M. Tanju Akad ), İstanbul, 2007.
• SERTOĞLU, Mithat, Osmanlı Tarih Lügâtı, Ankara, 1999,
• SEVİNÇ, Tahir, “17. Yüzyıl Sonlarında Başarısız Bir Sefere Girişimi: 1695 Mora Seferi”, History Studies, Volume, 2/ 3, 2010, s. 285- 306.
• _____________, “1695 Sakız Sefer’inde Organizasyon ve Lojistik”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 21, Mayıs, 2010, s.59- 79.
• V. MINORSKY, “Nadir”, İA, C. IX, Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, Eskişehir, 2001, s.21- 31.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. IV, Türk tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
• YAZICI, Tahsin, “Hemedân”, DİA, C. XVII, İstanbul, 1988, s. 183- 185.