KUR’AN’DA “TÂĞÛT” KAVRAMI

Yıl 2017, Cilt: 27 Sayı: 2, 215 - 228, 15.07.2017

Hekim Tay

https://doi.org/10.18069/firatsbed.346519

Öz

Kur’an, ilahi bir kelam olarak
ortaya çıktığı andan itibaren murad-ı ilahinin tespit ve tayin edilmesi
çabalarının bir parçası olmuştur. Bu anlama çabalarından biri de ayetlerde
geçen kavramların dilbilimsel olarak analize tabi tutulmasıdır. Böylece
ayetlerin ilk muhatap nezdinde anlamı ortaya çıkartılarak zaman içerisinde
kavrama yüklenen anlam çerçevesi tespit edilmesi hedeflenir. Bu çalışmada,
“tâğût” kavramının nüzul sürecinden günümüze kadar geçen tarihi süreçte anlam
bilimsel olarak analizi yapıldı. Çalışma literatür taramasına dayanmaktadır.
Kavramın anlam yelpazesinin belirlenmesi için temel sözlük kaynaklarından
yararlanıldı. Tarihi süreç içerisinde kavrama yüklenen yorumlar ve farklı bakış
açıları tefsir kaynaklarından araştırıldı. Bunun yanında başta hadis metinleri
ve İslam tarihi olmak üzere konunun anlaşılmasına katkı sağlayacak temel
eserlerden istifade edildi. Elde edilen bilgiler kronolojik olarak sıralanarak
aralarındaki anlam ilişkisi tespit edildi. 

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Tefsir, Tâğût, Semantik

The concept of “Tâğût” in the Qur'an

Öz

As long as the Qur'an has emerged as a divine word, it becomes a taking place at the centre of the struggle for comprehension for interlocutor to identify and appoint the murad-i hymn. One of the efforts of this understanding is the linguistic analysis of the concepts in the verses. Thus, the meanings of the verses are revealed at the first interlocutor and it is aimed to determine the frame of meaning loaded with the concept over time. In this research, meaning analyzed scientifically in the historical process from the process of the connotation of the concept of "tâğût" until the daylight. Our study is based on literature review. First hand dictionaries used to determine the meaning range of the concept. Besides this, it benefited from basic works which will contribute to the understanding of the subject, especially hadith texts and Islamic history. The information obtained chronologically ordered and the meaning relation between them determined. 

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Tafseer, Tâğût, Semantic

Kaynakça

• Abduh, Muhammed, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm (Tefsîru’l-Mennâr), Tlf: Muhammed Reşîd Rızâ, Dâru’l-Menâr, Kahire 1947.
• Abdulbâkî Muhammed Fuad, el-Mu’cemu’l-Müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dârü’l’Hadîs, Kahire h.1364.
• Albayrak, Halis, Tefsîr Usûlü, Şûle Yayınları, İstanbul 2011, s. 128; Dücane Cündioğlu, Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Anlam'ın Tarihi, Kapı Yayınları, İstanbul 2011.
• Beru, Tevfik, Târihu’l-Arabi’l-Kâdîm, Dâru’l-Fikir.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmail, es-Sahîh, Matbaatu’s-Selefiyye, Kahire h.1400.
• el-Cevherî, İsmâil b. Hammâd, es-Sıhâh, Tah., Ahmed Abdulğafur Attâr, Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1990.
• Cündioğlu, Dücane, Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Anlam'ın Tarihi, Kapı Yayınları, İstanbul 2011.
• Çelik, Ahmet, Kur'ân'ı Kerim İle Yeni Mana Kazanan Istılahların Cahiliye Dönemindeki Kullanışı, basılmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 1991.
• ed-Dârekutnî, Ebu'l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed, es-Sünen, Mektebetu Mennâr, Ürdün 1411
• ed-Dâmeğânî, Hüseyn b. Muhammed, el-Vücûh ve’n-Nezâir, Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1983.
• Ebû Ubeyde Ma’mer b. Müsennâ et-Teymî, Mecâzü’l—Kur’ân, Tah. M. Fuat Sezgin, Mektebetü’l-Hânecî, Kahire 1381.
• Esed, Muhammed, Kur'ân Mesajı, Çev., Cahit Koytak-Ahmet Ertürk, İşaret Yayınları, İstanbul 1999.
• el-Endulüsû, İbn Atiye, el-Muharreri’l-Veciz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, Dâru’l-Kitâbi’l-İmiyye, Beyrut 1422.
• el-Ezrâkî, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Abdillah b. Ahmed, Ahbâru Mekke, Tah. Abdulmelik b. Abdillah b. Dehiş, Mektebetu’l-Esedî.
• Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakup, Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetu’r-Risâler, Beyrut 2005.
• Gür, Süleyman, Kur'ân'da Tuğyan Kavramı, basılmamış yüksek lisans tezi, Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize 2009.
• ibn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâru’t-Tavniyye, Tunus 1984
• İbn Cezî, Ebü’l-Kasım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kelbî, et-Teshîl li Ulumi’t-Tenzîl, Şirketu Daru’l-Arkam b. Ebî el-Arkam, Beyrut 1416.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr, es-Sîretü’n-Nebeviyye, Tah. Ahmed Ferîd el-Yezîdî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2004.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrâhman, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, Mekke 1987.
• İbn Kesîr, Ebu’l Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Müessesetu Kurtuba, Kahire 2000.
• İbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, Tah., Abdullâh Alî el-Kebîr ve Arkadaşları, Dârü’l-Meârif, Kahire.
• İbnu’l-Cevzî, Cemaleddin Abdurrahman b. Ali, Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, el-Mektebetu’l-İslâmî, trz.
• el-İsfahânî, er-Rağıb, el-Müfredât fî Ğaribi’l-Kur’ân, Tah., Muhammed Halîl Aytânî, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 2005.
• İsmail Hakkı Bursalı, Rûhu’l-Beyân, Dâru’l-Fikr, Beyrut.
• el-Hanzelî, Ebû Yakub İshak b. İbrahim, Müsned İshak b.Rahiviye, Tah: Abulğafur b. Abdilhak el-Baluşî, mektebetü'l-İman, Medine 1991.
• Kutub, Seyyid, fî Zilâli'l-Kur'ân, Çev. Salih Uçan-Vahdettin İnce, Dünya Yayıncılık, İstanbul 1991.
• el-Kuşeyrî, Abdu’l-Kerim, Letâifu’l-İşârât, Heyetü’l-Misriyetü’l-Amme lil Kitâb, Mısır.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Tefhîmu’l-Kur’an, Çev., komisyon, İnsan Yayınları, İstanbul 1997.
• el-Mâverdî, Ebu’l-Hasan Alî b. Muhammed, en-Nuketu ve’l-Uyûn, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut trz.,
• el-Mâturîdî, Muhammed b. Mahmud Ebû Mansûr, Tefsîru’l-Mâturîdî (Te’vilâtü Ehli’s-Sünne), Tah. Mecdi Bâselum, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2005.
• Mukâtil b. Süleymân, el-Eşbâh ve’n-Nezâir fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Çev., M. Beşir Eryarsoy, İşaret Yay., İstanbul 2004.
• en-Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, Kitâbu’s-Süneni’l-Kübrâ, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2001.
• en-Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed, Medâriku’t-Tenzîl, Beyrut 1998.
• Öztürk, Mustafa, “Sadaka Kavramının Kur’an’daki Anlam Çerçevesi –Semantik Bir Tahlil Denemesi-“, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Syı:12-13, Samsun 2001.
• Paçası, Mehmet, “Tefsirde Semantik ve Hermanötik”, İslamî İlimlerde Medotoloji/Usûl Mes’elesi, Ensar Neşriyat, İstanbul 2005.
• er-Râzî, Fahruddîn, Mefâtihu’l-Ğayb, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1981, VII. 16; Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat, İstanbul 1979.
• es-Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed, el-Keşfu ve’l-Beyân, Dâru İhyau’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 2002.
• es-Semanî, Ebû Muzafer Mensûr b. Muhammed, Tefsîru’l-Kur’ân, Dâru’l-Vatan, Riyad 1997.
• es-Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed, Bahru’l-Ulûm, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1993.
• es-Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân, ed-Durrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîri’l-Me’sûr, Tah. Abdullâh b. Abdilmuhsin et-Türkî, Dâru’l-Hecer, Kahire 2003.
• Sürücü, İbrahim, “Kur’an’da Bazı Ayetler Çerçevesinde İsti’are ve Kinaye”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, Haziran 2016.
• eş-Şa’ravî, Muhammed Mütevellî, Tefsîru’ş-Şa’ravî, Mutabi’ Ahbaru’l-Yavm, 1997.
• Izutsu, Toshihiko, Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar, Çev. Selahattin Ayaz, Pınar Yay., İstanbul 1991.
• el-Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyub, el-Mu'cemu'l-Kebîr, Mektebetu İbn Teymiyye, Kahire 1994.
• _____, el-Mu’cemu’l-Avset, Dâru’l-Haremeyn, Kahire 1994.
• et-Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vili Âyi’l-Kur’ân, Tah. Abdullah b. Abdilmuhsin et-Turkî, Dâru’l-Hecer, Kahire 2001.
• et-Tantavî, Muhammed Seyyid, et-Tefsîru’l-Vesît lil Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’n-Nahda, Kahire 1997.
• Tay, Hekim, Mekkî Ayetler Çerçevesinde Mekke’de Sosyal Tabaka Davranışları, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2013.
• el-Vâhidî, Ebu’l-Hasen Alî b. Ahmed, Esbâbu’n-Nüzûl, Tah. Usâm b. Abdu’l-Muhsîn, Dâru’l-İslâh, Dammam 1992.
• Watt, W. Montgomery, Muhammed Mekke’de, Çev. M. Rami Ayas ve Azmi Yüksel, AÜİF Yay., Ankara 1986.
• ez-Zeccâc, Ebu İshâk İbrahim, Meâni’l-Kur’ân ve İ’râbuhu, Âlemu’l-Kutub, Beyrut 1988.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vicûhi’t-Te’vîl, Riyad 1998.
• ez-Zuhayli, Vehbe b. Mustafa, et-Tefsîrü’l-Münîr, Risale Yayınları.