TÜRKİYE’DE KISA DALGA RADYO DİNLEME DENEYİMİ: DX’CİLİK

Yıl 2016, Cilt: 26 Sayı: 2, 251 - 266, 30.06.2016

Süleyman İlaslan

https://doi.org/10.18069/firatsbed.346930

Cited By: 1

Öz

Radyo yayıncılığı radyo amatörlerini ve amatör bir
faaliyet olarak kısa dalga dinlemeyi –DX’cilik- içeren zengin bir tarihe
sahiptir. Bu farklı tarihler hâkim medya tarihi anlatıları içinde
unutulmuşlardır. Oysa radyo tarihinin bu yönü bize radyonun kamu tarafından
aktif bir biçimde kullanıldığını anımsatması açısından önemlidir. Bu, Türkiye
radyo tarihinin de az bilinen bir yönünü oluşturmaktadır. Bu çalışmanın çıkış
noktasını Türkiye yayıncılık tarihinin bilinenden daha canlı bir geçmişe sahip
olduğu düşüncesidir. Bu açıdan, Türkiye radyo tarihinde araştırılmayı bekleyen
birçok konu bulunmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de 1960’lardaki kısa dalga
dinleme faaliyetleri araştırılmaktadır. DX’cilik 1960’lı yıllarda Türkiye’de
radyo amatörleri arasında yaygınlaşan bir uğraş olmuştur. Bu dönemde amatör
faaliyetler için yasal bir zemin yoktur. Ancak amatör bir faaliyet olarak radyo
dinleme yasak değildir. DX’ciler uluslararası ya da yerel kısa dalga yayın
yapan uzak radyo istasyonlarını dinlemeye çalışmaktadırlar. Bu dinleme merakı
yalnızca teknik bir çaba olarak açıklanamaz. Aynı zamanda, toplumsal
görünümleri ve işlevleri olan bir iletişim etkinliğidir.

Anahtar Kelimeler

Radyo, Amatör Radyocular, Kısa Dalga Dinleme, DX’cilik

The Experience of Short Wave Radio Listening in Turkey: DXing.

Öz

Radio broadcasting has a rich history
which include radio amateurs and shortwave listening –Dxing- as a amateur
activity. These different histories forgotten in dominant narratives of media
history. Whereas this aspect of the history of radio is important to remind us
that radio is actively used by the public. This also is the least known aspect
of history of radio in Turkey. The starting point of the study is that the
history of broadcasting in Turkey has a more vivid past than known. In this
regard, there are many issues waiting to be explored. In this study, the
history of shortwave listening in Turkey in 1960s will be investigated. DXing
became widespread in the 1960s in Turkey. There was any legal basis for amateur
activities in this period. But radio listening as a amateur activity was not
prohibited. DXer effort to listening far international or local shortwave radio
stations. This listening hobby is not explained as a technical effort. At the
same time, it is a communication activity which has social aspects and
functions. 

Anahtar Kelimeler

Radio, Radio Amateurs, Listening on Shortwaves, DXing

Kaynakça

• Ağabeyoğlu, İ. (1965a) “Kısa Dalga Dinleme”, TRAC, Yıl: 2, Sayı: 11/12, Mayıs-Haziran: 40-41
• Ağabeyoğlu, İ. (1965b) “Kısa Dalga Dinleme”, TRAC, Yıl: 2, Sayı: 17/18, Kasım-Aralık: 39
• Ağabeyoğlu, İ. (1966), “Kısa Dalga Dinleme 9”, TRAC, Yıl: 3, Sayı: 28, Ekim: 47.
• Ağabeyoğlu, İ. (1966), “Kısa Dalga Dinleme”, TRAC, Yıl: 3, Sayı: 21/22, Mart-Nisan: 35-36.
• Ağabeyoğlu, İ. (1967a), “Kısa Dalga Dinleme 15”, TRAC, sayı: 33, Mart: 6-7.
• Ağabeyoğlu, İ. (1967b), “Kısa Dalga Dinleme”, TRAC, sayı: 34, Nisan, yıl: 4: 10-11.
• Ahıska, M. (2005), Radyonun Sihirli Kapısı: Garbiyatçılık ve Politik Öznellik, İstanbul, Metis.
• Aksoy, M. (1960), Partizan Radyo ve DP, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Aziz, A. (1971), “Yurdumuzda TRT Dışındaki Yayın Durumu”, AÜ. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, c. 26, sayı. 4, ss.113-137.
• Bener, F. M. (1941), “Radyomuz 15 Yaşında”, Radyo, c.1, sayı 1, ss. 4-5.
• Berg, J. S. (2008a), Broadcasting on the Short Waves, 1945 to Today, Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers.
• Berg, J. S. (2008b), Listening on the Shortwaves, 1945 to Today, Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers.
• Briggs, A. ve Burke, P. (2011), Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternet’e, Ümit Hüsrev Yolsal ve Erkan Uzun (çev.), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Curran, J. ve Seaton, J. (2003), Power Without Responsibility: The Press and Broadcasting in Britain, London; New York: Routledge.
• Deniz, Ü. (1952), “Alo… Burası Teknik Okul deneme radyo istasyonu”, Milliyet, 11 Aralık, ss. 6.
• Demirci, K. (2014). Türkiye’de 2000 Sonrası Genel Seçim Kampanyalarında Demokrasi Söylemi. Mülkiye, 38 (1), 35-73.
• Demirci, K. (2015). Türkiye’de Yurttaş-Devlet İletişimi Açısından E-Devlet Uygulamaları: BİMER Örnek Olayı. Akdeniz İletişim Dergisi, 23, 96-114.
• Douglas, S. J. (2010), “Radyonun İlk Yılları”, İletişim Tarihi, D. Crowley ve P. Heyer (der.), B. Ersöz (çev.), Ankara: Phoenix, 312-321.
• DPT (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967).
• DPT (1966), İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Radyo-Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu.
• DPT (1971), Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı Radyo ve Televizyon Özel İhtisas Komisyonu Raporu.
• Ertuğ, H. R. (1951), Radyo İşletmeciliği ve Meseleleri, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Fer, Z. G. (1980), “Uluslararası Kısa Dalga Yayıncılığı”, TRT Yayıncılık ve Haberleşme, sayı: 61: 17.21.
• Hilmes, M. (2003), The Television History Book, London: British Film Institute.
• Hilmes, M. (1997), Radio Voices: American Broadcasting, 1922-1952, The University of Minnesota Press.
• İlaslan, S. (2014), Türkiye’de Radyonun Unutulan Sesleri: 1945-1980 Arasında Devlet Radyoları Dışında Kurulmuş Radyolar, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 21: 118-142.
• İpekçi A. (1970), “Her Hafta Bir Sohbet: Amatör Radyoculuk”, Milliyet, 30 Kasım, ss. 9.
• Jeanneney, J. N. (2009), Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi, E. Atuk (çev.), İstanbul: YKY.
• Kern, S. (2010), “Kablosuz Dünya”, İletişim Tarihi, D. Crowley ve P. Heyer (der.), B. Ersöz (çev.), Ankara: Phoenix, 306-311.
• Kocabaşoğlu, U. (1985), “Radyo”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, c: 10, 2732-2737.
• Kocabaşoğlu, U. (2010), Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna: TRT Öncesi Dönemde Radyonun Tarihsel Gelişimi ve Türk Siyasal Hayatı İçindeki Yeri, İstanbul, İletişim.
• Mattelart, A. (2001), İletişimin Dünyasallaşması, Halime Yücel (çev.), İstanbul: İletişim.
• McChesney, R. (1993), Telecommunications, Mass Media, and Democracy: The Battle for the Control of Broadcasting 1928-1935, New York: Oxford University Press.
• Peters, J. D. (1999), Speaking into the Air: A History of the İdea of Communication, Chicago, London: The University of Chicago Press.
• Sağdıç, O. (1973), “DX Türkiye’de de ilgi görüyor”, Milliyet TV Radyo, 12 Mart.
• Slotten, H. R. (2006), “Universities, Public Service Radio and the ‘American System’ of Commercial Broadcasting, 1921-1940”, Media History, 12: 3, 253-272.
• Splichal, S. (2002), “The Principle of Publicity, Public Use of Reason and Social Control”, Media, Culture and Society, 24: 5, 5-26.
• Standage, T. (2010), “Telgraf - Victoryan İnternet”, İletişim Tarihi, D. Crowley ve P. Heyer (der.), B. Ersöz (çev.), Ankara: Phoenix, 199-207.
• Stevenson, J. (1996). “The Silencing of a Democratic Medium: Early Public Policy on Radio and the Regulation of the Internet” http://www.isoc.org/inet96/proceedings/e2/e2_3.htm
• Thompson, J. B. (2008), Medya ve Modernite, S. Öztürk (çev.), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• TRT (1966), Türkiye Radyo Televizyon Kurumu1966 Yılı Çalışma Programı ve Bütçesi.
• Walker, J. (2001), Rebels on theAir: An AlternativeHistory of Radio in America, New York: New York University Press.
• Williams, R. (2003), Televizyon, Teknoloji ve Kültürel Biçim, Ahmet Ulvi Türkbağ (çev.), Ankara: Dost.