The etymology of personal name Kürşad or is there a person called Kür Şad in Turkish history?

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 14, 1 - 10, 01.03.2014

Osman Fikri Sertkaya

Öz

In this study, through the Chinese and Turkish sources in which is narrated the incidence that forty (Kök) Turks attack Chinese palace and capture the emperor, it is emphasized that the personal name and title Kür Şad does not appear in historical sources –especially not in Köktürk sources– and it only emerges from the novel of Nihal Atsız Bozkurtların Ölümü as a name of the protagonist. Atsız considered that Chinese name pronounced as Chieh shê = Chie shih = Cie şı must be Kür Şad in Köktürk language. The Word Şad is an administrative title used in Old Turkic. As to Kür, it is the Turkish Word gür ‘thick, dense, luxuriant’. This word is regarded as a variant of the word kül deciphered by Thomsen (in the inscriptions), corresponding to the alternance l ~ r. The personal name Kür Şad, is a ghost word which has been adopted a thousand times as a personal name and surname for sixty eight years since 1946 when Atsız first mentioned it

Anahtar Kelimeler

Turkish, Kür Şad, history, etymology, personal names

Kür Şad Adının Etimolojisi veya Türk Tarihinde Kür Şad Adlı Bir Kişi Var Mıdır?

Öz

Bu çalışmada, 40 küsur Türkün Çin sarayını basarak imparatoru esir aldıkları olayın aktarıldığı Çince ve Türkçe kaynaklardan hareketle, Kür Şad kişi adı veya unvanının tarihî kaynaklarda -özellikle Göktürkçe kaynaklarda- geçmediği; aslında bu adın Nihal Atsız’ın Bozkurtların Ölümü adlı romanında roman kahramanının adı olarak ortaya çıktığı üzerinde durulacaktır. Atsız, Çince Chieh shê = Chie shih = Cie şı olarak okunan adın Göktürkçesinin Kür Şad olması gerektiğini düşünmüştür. Şad kelimesi Eski Türkçede kullanılan bir idari unvandır. Kür kelimesi Türkiye Türkçesindeki “gür” kelimesidir. Bu kelime, Thomsen tarafından kül olarak okunan kelimenin l~r alternansına bağlı bir varyantı olarak d üşünülmüştür. İlk defa 1946 yılında Atsız tarafından zikredilen Kür Şad isim ve unvanı 68 yıldır kişi adı ve soyadı olarak binlerce kez kullanılmış bir “Ghost Word” yani hayalet kelimedir

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Kür Şad, tarih, etimoloji, kişi adları

Kaynakça

• ATSIZ (1940), Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, s. 31-38.
• ATSIZ (1943), Türk Edebiyatı Tarihi. En Eski Çağlardan Başlayarak Büyük Selçüklülerin Sonuna Kadar, İstanbul, 1943, s. 44-51.
• ATSIZ (2012), Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, s. 101-115.
• ERASLAN, Kemal (1980), Eski Türkçede İsim-Fiiller, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 2731, İstanbul.
• GÖKALP, Cevdet (1973), “Chieh-shê-shuai (Kürşad ?) Olayı”, Töre, Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, Ocak 1973, Sayı: 20, s. 10-15.
• JÊN-T’ANG, Chang (1968), T’ang Devrindeki Doğu Göktürkleri hakkında yeni belgeler -Ts’ê-fu yüan- kuei ve Tzu-chih t’ung-chien’e göre- (618-745), Doktora Çalışması, Taipei, s. 106-108.
• SERTKAYA, Osman Fikri (1976), “Göktürk Tarihinin Meseleleri: “İnel Kağan mı? - İni İl Kağan mı?”, Atsız Armağanı, İstanbul, 1976, s. 397-419.
• SERTKAYA, Osman Fikri (1984), “Köl Tigin ve Köl-İç-Çor Kitabelerinde Geçen oplayu tegmek Deyimi Üzerine”, Orhan Şaik Gökyay Armağanı’, II, s. 369-375.
• SERTKAYA, Osman Fikri (1995), Göktürk Tarihinin Meseleleri, Ankara.
• SERTKAYA, Osman Fikri (2004), “Göktürk Yazıtlarında Hintçe Unsurlar”, Zeynep Korkmaz Armağanı, Ankara.
• SERTKAYA, Osman Fikri (2014a), Hüseyin Nihal Atsız. Hayatı ve Eserleri, İstanbul.
• SERTKAYA, Osman Fikri (2014b), “Elma Kelimesinin Kökeni Üzerine”, Türk Dili, dil ve edebiyat dergisi, 750, Haziran 2014, s. 63-66.
• TAŞAĞIL, Ahmet (1995), Gök-Türkler, Ankara.
• TAŞAĞIL, Ahmet (1999), Göktürkler. II, Ankara.
• TOGAN, İsenbike - Gülnar KARA - Cahide BAYSAL (2006), Çin Kaynaklarındaki Türkler. Eski T’ang Tarihi. (Chiu T’ang-shu), Ankara.