Amir Tankız Damascus Governor’s Life

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 14, 127 - 144, 01.03.2014

Fatma Akkuş Yiğit

Öz

Tankiz after being the mamluk of al-Nasir Muhammad gained his trust and became the governer of Damascus in a short span of time. Consulting Tankiz in nearly every issue and not rejecting his requests, Sultan gave Tankiz extensive authority by assigning him not only regent of Damascus but also the governer of entire Syria (al-Bilad al-Sham). It is said about the strong relationship between Amir and Sultan in the resources of that period that “Never before had it seen that any Malik glorified his mamluk before like that” and “Never before had it heard such an event in alDawla al-Turkiyya”. Emir Tankiz’s closeness to Sultan was not limited to political link and relationship by affinity was also established by marriage link between them. Sultan married to Tankiz’s daughter and wed his daughters to Tankiz’s boys. Because of this Emir Tankiz visited Cairo several times not only for political reasons but also for other reasons such as birth and wedding. Emir Tankiz could also enter harem of Sultan due to this affinity, which makes his visits more intriguing. However Amir Tankiz, who had served for more than 28 years, was perceived as a threat and fell from al-Nasir Muhammad’s grace unexpectedly, and was killed by command of Sultan. In this study the extraordinary amir-sultan or amir-state relationship in Mamluk State has been discussed within the scope of Tankiz’s biography

Anahtar Kelimeler

-

Emir ve Devlet: Dimaşk Nâibi Emir Tengiz’in Hayatı

Öz

Tengiz, Sultan en-Nâsır Muhammed’in memlûkü olup, onun güvenini kazanarak kısa sürede Dımaşk nâibi olmuştur. Sultan, her konuda istişare ettiği ve isteklerini geri çevirmediği Tengiz’i sadece Dımaşk nâibi değil bütün Suriye’nin (Bilâdü’ş-Şam) nâibi olarak atayarak olağanüstü yetkilerle donatmıştır. Dönemin kaynaklarında Emir ve Sultan arasındaki bu kuvvetli bağdan “Hiç bir melikin memlûkünü Sultanın Tengiz’i yücelttiği gibi yücelttiği görülmemiştir”ve “ed-Devle et-Türkiyye (Memlûk Devleti)’de böylesi hiç duyulmadı” ifadeleriyle bahsedilir. Emir Tengiz’in sultana bu denli yakınlığı sadece siyasî bağla kalmamış aralarında evlilik yoluyla akrabalık bağları da kurulmuştur. Sultan, Tengiz’in kızı ile evlenmiş ve iki kızını Tengiz’in oğullarıyla nikâhlamıştır. Bu sebeple Emir Tengiz, siyasî görüşmeleri dışında doğum ve düğün gibi sebeplerle pek çok kez Kahire’yi ziyaret etmiştir. Bu yakınlığından dolayı Sultanın haremine de girmiştir ki, bu durum onun ziyaretlerini daha da ilgi çekici hale getirmiştir. Ne var ki, 28 yıldan fazla görev yapan Emir Tengiz, çeşitli sebeplerle kendisini tehdit olarak gören en-Nâsır Muhammed’in beklenmedik bir şekilde gözünden düşmüş ve onun emriyle yakalanarak öldürülmüştür. Bu çalışmada, Tengiz’in biyografisi çerçevesinde Memlûk Devleti’nde yaşanan sıra dışı emir-sultan dolayısıyla emir-devlet ilişkisi ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Emir, Sultan, Tengiz, en-Nâsır Muhammed, Memlûk Devleti

Kaynakça

• AYALON, D. (1977), “Memlûk Devletinde Kölelik Sistemi”, (terc. Samira Kortantamer), Tarih İncelemeleri Dergisi, C. IV, İzmir.
• AYALON, D. (1977), “Studies on the Structure of the Mamluk Army-I”, Studies on the Mamluks of Egypt, London.
• AYALON, D. (1977), “Studies on the Structure of the Mamluk Army-II”, Studies on the Mamluks of Egypt, London.
• AYALON, D. (1977), “Studies on the Structure of the Mamluk Army-III”, Studies on the Mamluks of Egypt, London.
• ÇETİN, A. (2007), Memlûk Devletinde Askerî Teşkilat, Ankara.
• DUHMAN, M. A. (1981), Vulâtu Dımaşk fî Ahd el-Memâlik, Beyrut.
• EBÛ’L-FİDÂ, el-Melik el-Müeyyed (1997), Tarih Ebî Fidâ, el-Musemma el-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer, (Tah. Mahmud Deyyûb), Beyrut.
• EL-KÜTÜBÎ, Muhammed b. Şakir (tarihsiz), Fevâtü’l-Vefeyât ve ez-Zeyl Aleyhâ, (Tah. Dr. İhsan Abbas), V Cilt, Beyrut.
• EL-MAKRÎZÎ (1991), Takiyyüddin Ahmed b. Ali, (1991), el-Makfâ el-Kebîr, (Tah. Muhammed el- Ya’lâvî), VIII Cilt, Dârü’l-Garbî İslâmî, Beyrut.
• EL-MAKRÎZÎ (1997), Kitâb’s-Sülûk li Ma’rifet Düvel el-Mülûk, (Tah. Muhammed Abdulkadir Ata), VI Cilt, Beyrut.
• EL-YÛSUFÎ, Mûsa b. Muhammed b. Yahyâ (1986), Nüzhetü’n-Nâzır fî Siret el-Melik en-Nâsır Mu- hammed, (Tah. Ahmed Huteyt), Beyrut.
• EN-NÜVEYRÎ, Şihâbuddin Ahmed b. Abdulvehhâb (2004), Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, C. XXXII-XXIII, (Tah. İbrahim Şemseddin), Beyrut.
• ES-SAFEDÎ, Salahaddin Halil b. Aybek (2000), el-Vâfi bi’l-Vefayât , (Tah. A. Arnavud-T. Mustafa), 29 Cilt, Beyrut.
• EZ-ZÂHİRÎ, Halil b. Şahin (1894), Zübtedü Keşfi’l-Memâlik fî Beyân et-Turûk ve’l-Mesâlik (Tah. Ravaisse), Paris.
• HASAN, Usâme (1997), en-Nâsır Muhammed Muhammed b. Kalâvûn, basım yeri yok.
• HOLT, P. M. (1998), “Memlûk Sultanlığında Devlet Yapısı”, (Terc. Samira Kortantamer), Belleten, C. LII, S. 202, 1998.
• İBN DOKMAK, Sârımüddin İbrahim b. Muhammed (1999), en-Nefhat el-Mıskiyye fî ed-Devlet et- Türkiyye, min el-Cevher es-Semîn fi Siyer el-Hulefâ ve el-Mülûk ve es-Selâtin (min sene 637 hattâ sene 805), (Tah. Ömer Abdüsselâm Tedmurî), Beyrut.
• İBN HACER EL-ASKALANÎ (tarihsiz), Şihâbüddin Ahmed (tarihsiz), ed-Dürer el-Kâmine fî A’yân el- Mie es-Sâmine, II Cilt, Dârü’l-İhya et-Turâs.
• İBN HALDUN, Abdurrahman (2000), Tarih İbn Haldun, Divan el-Mubteda ve el-Haber fî Tarihi’l-Arab ve el-Berber ve men Âsarahum min Zevi es-Sultan el-Ekber, (Zabdu Metn: Üstaz Halil Şehâde Muracaa: Dr. Süheyl Zekkar), Beyrut.
• İBN TAGRIBİRDÎ, Cemaleddin Ebû’l-Mehâsin Yûsuf (1982), el-Menhelü’s-Sâfî ve’l-Müstevfî Ba’de’l- Vâfî, (Tah. M. M. Emin), VII Cilt, Kahire.
• İBN TAGRIBİRDÎ, Cemaleddin Ebû’l-Mehâsin Yûsuf (1992), en-Nücûmü’z-Zâhire fî Mülûk Mısr ve’l- Kahire, (Tah. M. H. Şemseddin) XVI Cilt, Beyrut.
• İBN TÛLÛN, Şemseddin Muhammed b. Ali (1984), İ’lâmü’l-Verâ bi men Vuliyye Nâiben min el-Etrâk bi Dımaşk eş-Şâm el-Kübrâ, (Tah. M. Ahmed Duhman), Dımaşk.
• KOPRAMAN, K. Y. (2002), “Mısır Memlûkleri (1250-1517)”, Türkler, C. V, Ankara, s. 99-126.
• KORTANTAMER, S. (1993), Bahri Memluklar’da Üst Yönetim Mensupları ve Aralarındaki İlişkiler, İzmir.
• SAİD, İ. H. (1973), el-Ceyş fî Asr Selâtin el-Memâlik, Kahire.