Tokat Garipler Camisi’nin Sismik Davranışının Sonlu Elemanlar Yöntemi Kullanılarak İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 27 - 37, 15.12.2018

Şahin Sözen Murat Çavuş Bahattin Öztoprak

Öz

Kültürel mirasımızın önemli eserlerinden birisi
şüphesiz camilerdir. Bu çalışmada, Anadolu’nun kadim şehirlerinden birisi olan
Tokat’ın, en eski camilerinden Garipler Camisinin, olası bir deprem için sismik
performansı değerlendirilmiştir. Esasında incelenen cami kare bir plana sahip
olup tonozların yönleri bakımından simetrik bir yapıdadır. Ancak Garipler
Camisini benzerlerinden ayıran temel özellik, minarenin ibadethane mekânı
içinde kalması ve yapı içinden tonozu delerek çıkmasıdır. Bu çalışmada, bu
durumun yapının davranışını ve gerilme dağılmalarını ne ölçüde etkilediği
incelenmiştir. Yapının modellemesinde sonlu elemanlar yöntemi kullanılmıştır.
Malzeme mekanik özellikleri literatürden sağlanmıştır. Statik ve dinamik analiz
sonuçları, tonoz–minare birleşiminin tonoz kısımlarında gerilme yığılmalarının
yoğunlaştığını ortaya koymuştur. Tonozun bu kısımlarının, muhtemel deprem için
en riskli yapı bölümleri olduğu düşünülmektedir. Gelecek restrorasyon planlamalarında
minare ile tonozun birbiriyle etkileşimini en aza indirecek detayların
düşünülmesi ve uygulanması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sismik analiz, Garipler camii, Sonlu elemanlar metodu, Tarihi yapı analizi

Kaynakça

• AFAD: Republic of Turkey Prime Ministry, Disaster and Emergency Management Precidency, Earthquake Department, http://www.deprem.gov.tr/ sarbis/Shared/Deprem, Haritalari. aspx , [Erişim 23.07.2017].
• Altunışık, A.C., Bayraktar, A. and Genç A.F., 2016. A study on seismic behaviour of masonry mosques after restoration, Earthquakes and Structures, 10(6), 1331-1346.
• CSI, (Computers and Structures Inc.) SAP2000, 2013. Structural Analysis Program; Ver.19.0, Berkeley, California, USA.
• Çavuş M., ve Dayı M., 2013. Tarihi Niksar Kırk Kızlar Türbesinin Sismik Davranışı, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 2013(2), 25-34.
• DBYBHY, (Afet Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik), 2007. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara, s 86-90.
• Dogangun A., Acar R., Sezen H., Livaoglu R., 2008. Investigation of Dynamic Response of Masonry Minaret Structures, Bull Earthquake Engineering, 6(3), 505-517.
• Küçükdoğan, B., Kubin, J., Ünay, A., İ., 2010. Seismic Assessment of Monastery of Stoudios (Imrahor Mosque) in İstanbul, Switzerland, Advanced Materials Research, 133(134), 721-726.
• Lourenço P.B., Rots. J.G., Blaauwendraad, J., 1995. Two ap-proaches for the analysis of masonry structures: micro and macro-modeling. HERON, 40(4), 313-340.
• Şeker B., Ş., Doğangün A., Çakır F., 2013. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Cami Taşıyıcı Sistemi Üzerine İrdeleme, SDÜ Uluslararası Teknolojik Bilimler Dergisi, 5(1), 112-120.
• Toker, S. Kubin, J., Ünay, A., İ., 2015. Seismic behaviour of historical masonry buildings with irregular geometry, Gradevinar, 67(2), 151-158.
• Toker, S., Ünay, A. İ., 2004. Kemerli Taş Köprülerin Matematiksel Modellenmesi ve Sonlu Elemanlar Yöntemiyle Analizi, G.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, Ankara, 17(2), 129-139.
• TVBM, Tokat Vakıflar Bölge Müdürlüğü Arşivi.
• URL-1, http://www.bilimteknik.tubitak.gov.tr/sites/default/files/bilgipaket/deprem/ 743.html, [Erişim 13.09.2017].
• URL-2, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-verileri/depremsellik-haritalari/ turkiye7/, [Erişim 06.08.2017].
• URL-3, http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c08/c080341.pdf, [Erişim 09.09.2017].
• URL-4, http://tokatta.com/garipler-camii/, [Erişim 19.09.2017].
• URL-5, https://www.researchgate.net/publication/289195463, Micro and macro finite element modeling of brick masonry panels subject to lateral loading [Erişim 01.10.2017].
• Ünay, A.İ., 2002. Tarihi Yapıların Depreme Dayanımı, O.D.T.Ü Mimarlık Fakültesi, Ankara, Türkiye, 321ss.