Mesleki Karar Verme Programının Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlık Düzeyleri Üzerinde Etkililiğinin Sınanması

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 1, 457 - 476, 20.03.2019

Gürcan Şeker Alim Kaya

Öz

Bu çalışmada, dokuzuncu sınıf öğrencilerine yönelik olarak, Kırdök
(2010) tarafından geliştirilen bilgiyi işleme kuramı temelli mesleki karar
verme grup rehberliği programının onuncu sınıf öğrencilerinin mesleki kararsızlık
düzeyleri üzerindeki etkililiği sınanmıştır. Bu amaçla bir lisenin 10.sınıfında
öğrenim görmekte olan 16’sı deney, 16’sı kontrol grubunda olmak üzere 32
öğrenci çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Araştırmada 2x2’lik bir
split-pilot ya da karışık desen olarak da tanımlanabilen ön test-son test
kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak mesleki karar
verme eğitim programı öncesi ve sonrasında mesleki kararsızlık düzeylerinin
belirlenmesi amacıyla Çakır (2004) tarafından geliştirilen Mesleki Karar
Envanteri kullanılmıştır. Deney grubundaki öğrencilerle birinci araştırmacı
tarafından yürütülen mesleki karar verme programı haftada bir 70-80 dakikalık
oturumlar şeklinde 10 oturum olarak uygulanmıştır. Yapılan analizlerde deney ve
kontrol gruplarının ön test puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık
olmadığı görülürken, son test puan ortalamaları arasında anlamlı düzeyde bir
fark gözlenmiştir. Elde edilen bu bulgu; deney grubundaki öğrencilerin mesleki
kararsızlık puanlarının, kontrol grubundaki öğrencilerin kararsızlık puanlarına
oranla anlamlı bir düşüş gösterdiğini ortaya koymaktadır. Bu sonuç, araştırma
kapsamında sınanan mesleki karar verme programının onuncu sınıf öğrencilerinin
mesleki kararsızlık düzeylerinin azaltılmasında etkili olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilgiyi işleme kuramı, Meslek kararı verme, Mesleki kararsızlık

Kaynakça

• Akkoç, F. F. (2012). Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlıklarının Bazı Sosyo-demografik Faktörlere Göre İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 215-233.
• Bodenhausen, G. V., & Wyer, R. S. (1985). Effects of stereotypes in decision making and information-processing strategies. Journal of personality and social psychology, 48(2), 267.
• Bullock‐Yowell, E., Peterson, G. W., Reardon, R. C., Leierer, S. J., & Reed, C. A. (2011). Relationships among career and life stress, negative career thoughts, and career decision state: A cognitive information processing perspective. The career development quarterly, 59(4), 302-314.
• Chason, A. K., Bullock-Yowell, E., Sampson Jr, J. P., Lenz, J. G., & Reardon, R. C. (2013). Relationships among career thoughts, career interests, and career decision state. The Canadian Journal of Career Development/Revue canadienne de développement de carrière.
• Creed, P., Patton, W., & Prideaux, L. A. (2006). Causal relationship between career indecision and career decision-making self-efficacy a longitudinal cross-lagged analysis. Journal of career development, 33(1), 47-65.
• Çakır, M. A. (2003). Bir Mesleki Grup Rehberliği Programının Lise Öğrencilerinin Mesleki Kararsızlık Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. A.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı, Ankara
• Çakır, M. A. (2004), “Mesleki Karar Envanterinin Geliştirilmesi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 37 ( 2), 1-14.
• Folsom, B., Peterson, G., Reardon, R., & Mann, B. (2001). Career course effects on academic behavior & retention (Technical Report No. 34). Tallahassee, FL: Florida State University
• Germeijs, V., & Verschueren, K. (2009). Adolescents' Career Decision‐Making Process: Related to Quality of Attachment to Parents?. Journal of Research on Adolescence, 19(3), 459-483.
• Ginevra, M. C., Nota, L., Soresi, S., & Gati, I. (2012). Career decision-making profiles of Italian adolescents. Journal of Career Assessment, 20(4), 375-389.
• Henderson, K. M. (2009). The effects of a cognitive information processing career intervention on the dysfunctional career thoughts, locus of control, and career decision self-efficacy of underprepared college students (Doctoral dissertation, Kansas State University).
• Kırdök, O. (2010). Bilişsel bilgiyi işleme yaklaşımına göre geliştirilen mesleki karar verme programının sınanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana
• Kırdök, O. (2015). Dokuzuncu Sınıf Öğrencileri İçin Kariyer Kararı Verme Programı. Ragıp Özyürek(Editör). Ankara: Nobel Yayınları
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı Kuramlar Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Lenz, J. G., Reardon, R. G., Peterson, G. W., & Sampson, J. D. (2001). Applying Cognitive Information Processing Theory. (Eds: Wendy Patton and Mary MacMahon) Career Development Programs: Preparation for Lifelong Career Decision Making, 46.
• Lounsbury, J. W., Hutchens, T., & Loveland, J. M. (2005). An investigation of big five personality traits and career decidedness among early and middle adolescents. Journal of Career Assessment, 13(1), 25-39.
• McLennan, N. A., & Arthur, N. (1999). Applying the cognitive information processing approach to career problem solving and decision making to women's career development. Journal of Employment Counseling, 36(2), 82.
• MEB, (2016). Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği. http://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar adresinden 04.02.2017 tarihinde temin edilmiştir
• Osborne, L. K. (2014). Using a Cognitive Information Processing Approach to Group Career Counseling with Visually Impaired Veterans. Professional Counselor, 4(2), 150-158.
• Peterson, G.W., Sampson, J.P.,Lenz, J.G. and Reardon, R.C. (2002). A cognitive information proceessing Approach to career problem solving and decision making. (Eds: Duane Brown and Associates). Career Choice and Development San Francisco: Jossey-Bass A Wiley Company.
• Peterson, G. W., Sampson, J. P., Reardon, R. C., & Lenz, J. G. (2003). Core concepts of a cognitive approach to career development and services. Center for the Study of Technology in Counseling and Career Development, University Center, Florida State University. Retrieved June, 11, 2008.
• Reardon, R. C., Leirer, S. L., & Lee, D. (2007). Charting grades over 26 years to evaluate a career course. Journal of Career Assessment, 15, 483-498.
• Reed, C. A., Reardon, R. C., Lenz, J. G., & Leierer, S. J. (2001). A cognitive career course: From theory to practice. The Career Development Quarterly, 50, 158-167.
• Sampson, J. P., Lenz, J. G., Reardon, R. C., & Peterson, G. W. (1999). A cognitive information processing approach to employment problem solving and decision making. The Career Development Quarterly, 48(1), 3-18.
• Sampson, J. P., Peterson, G. W., Reardon, R. C., & Lenz, J. G. (2000). Using Readiness Assessment to Improve Career Services: A Cognitive Information‐Processing Approach. The Career Development Quarterly, 49(2), 146-174.
• Sampson, J.P., Reardon, R.C., Peterson, G.W. & Lenz, J.G. (2004). “Career Counseling &Services” Brooks/Cole, Canada
• Saunders, D. E., Peterson, G. W., Sampson, J. P., & Reardon, R. C. (2000). Relation of depression and dysfunctional career thinking to career indecision. Journal of Vocational Behavior, 56(2), 288-298.
• Strohm, D. A. (2008). The impact of a cognitive information processing intervention on dysfunctional career thoughts and vocational identity in high school students (Doctoral dissertation, Kansas State University).
• Super, D. E. (1983). Assessment in career guidance: Toward truly developmental counseling. Personnel & Guidance Journal, 61(9).
• Symes, B. A. (1998). Group counselling for vocational decidedness. Guidance & counseling, 13(2), 28-32.
• Werner, B. K. (2003). The impact of a career intervention in a learning community on the career thoughts and career decision self-efficacy of undeclared or undecided first-year university students. (Doctoral dissertation, Kansas State University, 2003).
• Yeşilyaprak, B. (2013). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri Gelişimsel Yaklaşım. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.