Yazma Eğitiminde Süreç, Tür ve Süreç-Tür Temelli Yaklaşımların Kullanımları

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 1, 545 - 573, 20.03.2019

Osman Özdemir

https://doi.org/10.17152/gefad.442223

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmanın amacı; süreç, tür ve süreç-tür temelli yazma
yaklaşımlarının kullanım alanlarını ve Türkçe eğitimi açısından ne şekilde
kullanılabilecekleri hususunu ele almaktır. Bu doğrultuda ilk olarak 20.
yüzyılın başlarından itibaren başlamak suretiyle tarihsel perspektiften yazma
eğitimine yönelik yaklaşımlar ele alınmıştır. Ardından günümüzde etkin olarak
kullanılan süreç ve tür temelli yaklaşımların sağladığı avantajlar ve
sınırlılıklar ortaya koyulmuştur. Böylece teorik bir çerçeve çizilmesi amaçlanmıştır.
Süreç temelli yaklaşımın bireylerin yaratıcı düşünmelerini, kendilerini daha
etkili bir şekilde ifade etmelerini ve zihinsel becerilerini daha fazla
kullanmalarını teşvik ettiği görülmektedir. Buna karşın tür temelli yazma
yaklaşımı ise yazı türlerine yönelik daha fazla bilgi içeren, öğrencilere hazır
şablonlar sunarak daha kolay yazmalarına yardımcı olan ve alan yazında ilgili
türlerin başarılı örneklerini incelemeyi sağlayan bir yapıdadır. Sonuç olarak
öğretmenlerin bu iki yaklaşımın temel özelliklerini bilerek avantajlı oldukları
noktalarda bir arada ya da dönüşümlü olarak kullanılması gerektiğinden
hareketle bu iki yöntemin bir arada kullanımına yönelik örnekler öneri olarak
sunulmuştur. Bunlardan ilki iki yaklaşımın yazmaya yönelik kazanımların
yapısına göre dönüşümlü olarak kullanılmasıdır. İkinci çeşit olarak ise tür
temelli yaklaşımın süreç temelli yaklaşımın öncüsü olarak kullanıldığı
süreç-tür temelli yazma öğretimi yer almaktadır. Süreç-tür temelli yaklaşımda
tür temelli bir yaklaşımın metin incelemeleri ve örnek okumaları ile bilgi ve
beceri kazanan öğrenci, daha sonra süreç temelli yaklaşımın yaratıcı
etkinlikleri ile yazma becerisini geliştirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yazma Eğitimi, Süreç Temelli Yazma, Tür Temelli Yazma

Kaynakça

• Akyol, H. (2011). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Badger, R. & White, G. (2000). A process genre approach to teaching writing. ELT Journal, 54(2), 153-160Bhatia, V. K. (1997). Genre-mixing in academic introductions. English for specific purposes, 16(3), 181-195.Binyazar, A. ve Özdemir, E. (2006). Yazma öğretimi/yazma-sanatı yaratıcı yazma dersleri. İstanbul: Papirüs.Carstens, A. (2010). The effectiveness of genre-based approaches in teaching academic writing: Subject-specific versus cross-disciplinary emphases (Doctoral dissertation, University of Pretoria).Clark, I. L. (2012). Invention. Concepts in Composition: Theory and Practice in the Teaching of Writing, NY: RoutledgeÇifçi, M. (2006). Türkç öğretiminin sorunları. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz (Ed.) Türkçenin Çağdaş Sorunları içinde 77-134. Ankara: Gazi Kitabevi Çiğdem, M. (1997). The effects of grammar-focused writing instruction on the writing abilities of students at the University of Gaziosmanpasa in Tokat. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Elashri, I.I.E.A.E.(2013). The Effect of the Genre-Based Approach to Teaching Writing on the EFL Al-Azhr Secondary Students' Writing Skills and Their Attitudes towards Writing. Online Submission.Erdem, İ. ve Özdemir, N. H. (2012). Türkçe öğretmeni adayları için "yazma alışkanlığı ölçeği" geliştirme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(1), 171-194.Erdoğan, Ö. (2012). Süreç temelli yaratıcı yazma uygulamalarının yazılı anlatım becerisine ve yazmaya ilişkin tutuma etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Flower, L. & Hayes, J. R. (1981). A cognitive process theory of writing. College composition and communication, 32(4), 365-387Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül.Güneş, F. (2007) Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma, Ankara: Nobel Yayınevi. Hasan, M. K. & Akhand, M. M. (2010). Approaches to writing in EFL/ESL context: Balancing product and process in writing class at tertiary level. Journal of NELTA, 15(1-2), 77-88.Hyland, K. (2003). Genre-based pedagogies: A social response to process. Journal of second language writing, 12(1), 17-29.Hyland, K. (2004). Genre and second language writing. University of Michigan Press.Hyland, K. (2009). Teaching and researching writing. Second Edition, Harlow: Pearson.İpşiroğlu, Z. (1991). Yazma eylemi, ÇYDD Kurulu (Ed.) Yazma Uğraşı içinde (s.21-30). İstanbul: ÇYDD.Jones P. & Derewianka, B. (2016). A brief history of genre peda¬gogy in Australian curriculum and practice. Sprogforum 63, 24-34.Kantemir, E. (1981). Yazılı ve Sözlü Anlatım. Gözden Geçirilmiş 2.Basım, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi.Karaalioğlu, S. K. (1995). Sözlü-yazılı kompozisyon konuşmak ve yazmak sanatı. 27. Basım, İstanbul: İnkılâp.Karatay, H. (2011). 4+ 1 planlı yazma ve değerlendirme modelinin öğretmen adaylarının yazılı anlatım tutumlarını ve yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. Turkish Studies, 6(3), 1029-1047.Karatosun, S. (2014). Planlı yazma ve değerlendirme modelinin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kompozisyon yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.Lee, N. K. (2013). The genre-based writing instruction in EFL. Lee, M. (2012). Teaching genre-based writing to Korean high school students at a basic level. Doctoral Dissertation, University of Wisconsin-River Falls, River Falls. Maltepe, S. (2006). Türkçe öğretiminde yazılı anlatım uygulamaları için bir seçenek: Yaratıcı yazma yaklaşımı. Dil Dergisi, 132, 56-66.Nystrand, M. (2006). The social and historical context for writing research. Charles A. McArthur, Steve Graham ve Jill Fitzgerald (Ed). Handbook of writing research, içinde (11-27). Newyork: Guilford Press.Olson, G. (1999) Toward a post-process composition: Abandoning the rhetoric of assertion. In (Thomas Kent Ed.) Post-process Theory: Beyond the writing process paradigm (pp. 7 - 16) USA: Southern Illinois University PressÖner, S. (2005). Örneklerle kompozisyon düzenli konuşma ve yazma sanatı. İstanbul: Yuva.Özdemir, B. (2014). Analitik yazma ve değerlendirme modelinin Türkçe öğretmeni adaylarının yazma becerilerine ve yazma tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Prior, P. & Lunsford, K. J. (2008). History of reflection, theory, and research on writing. Handbook of research on writing: History, society, school, individual, text, 81-96.Rijlaarsdam, G., & Van den Bergh, H. (2006). Writing process theory. Charles A. McArthur (Ed). Handbook of writing research, içinde. (s.41-53). Newyork: Guilford Press.Sever, E. ve Memiş, A. (2013). Süreç temelli yazma modellerinin ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin yazım–noktalama becerisine ve yazma eğilimine etkisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9).Swales, J. M. (2000). Languages for specific purposes. Annual Review of Applied Linguistics, 20, 59-76. Şentürk, N. (2009). Planlı yazma ve değerlendirme modelinin 8. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metin yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Tabak, G., ve Göçer, A. (2013). 6-8. Sınıflar Türkçe dersi öğretim programının ürün ve süreç odaklı yazma yaklaşımları çerçevesinde değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2).Tekşan, K. (2013). Yazma eğitimi. 1.Baskı, İstanbul: Kriter.Tompkins, G. (2000). Teaching writing: Balancing process and product. 3rd Edition, New Jersey: Prentice – Hall Inc. Urquhart, V., & McIver, M. (2005). Teaching writing in the content areas. Virginia: ASCD.Ülper, H. (2008). Bilişsel süreç modeline göre hazırlanan yazma öğretimi programının öğrenci başarısına etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. 1. Basım, Ankara: Nobel.Williams, J. D. (2003). Preparing to teach writing: Research, theory, and practice. Routledge. Yaylı, D. ve Yaylı, D. (2014). Tür odaklı yabancı dil öğretimi ve yabancı dil olarak Türkçe. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi 1(1), 143-152.