Çocukların Medya Okuryazarlık Düzeylerinin ve Kullanım Alışkanlıklarının Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 2, 793 - 815, 01.08.2019

Alper Aslan Yiğit Emrah Turgut İdris Goksu Seda Aktı Aslan

https://doi.org/10.17152/gefad.561190

Cited By: 8

Öz

Bu araştırmada ortaokul düzeyindeki çocukların medya kullanım
alışkanlıklarının ve çeşitli değişkenlere göre medya okuryazarlık düzeylerinin
ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Nedensel-karşılaştırma yöntemi ile
gerçekleştirilen bu çalışmanın örneklemini Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesinden
seçilen 1500 çocuk oluşturmaktadır. Araştırma verileri 2017 yılında
toplanmıştır. Araştırmada her üç çocuktan ikisinin
mobil internet kullandığı, günlük 1-2 saat televizyon izlediği ve internet
kullandığı belirlenmiştir. Çocuklar arasında televizyon izlemek en popüler
etkinlik iken bunu her iki çocuktan birisinin gerçekleştirdiği müzik dinleme,
sosyal ağları, cep telefonlarını ve interneti kullanma etkinliklerinin takip
ettiği tespit edilmiştir. Çocukların demografik özelliklerine göre, cinsiyet
açısından erkekler çocukların kadınlara; coğrafi bölgeler açısından Güneydoğu
bölgesinde yaşayanlar çocukların diğer bölgedekilere kıyasla medya okuryazarlık
düzeylerinin anlamlı olarak düşük olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca çocukların
sınıf düzeyleri arttıkça medya okuryazarlık düzeylerinin de genel olarak arttığı
belirlenmiştir. Çocukların medya kullanım alışkanlıklarına göre, mobil internet
kullanmayan çocukların mobil internet kullananlara, günde 1-2 saat televizyon
izleyen çocuklarında 7-8 saat televizyon izleyenlere kıyasla medya okuryazarlık
düzeylerinin anlamlı olarak yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya, Medya Okuryazarlığı, Ortaokul, Çocuklar

Kaynakça

• Akşit, F. ve Dönmez, B. (2011). Öğrencilerinin medyayı kullanmaya yönelik tutumlarının belirlenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 2(1), 32–46. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/66304 adresinden erişildi.
• Aktı, S. (2011). İlköğreti̇m seki̇zi̇nci̇ sinif öğrenci̇leri̇ni̇n medya okuryazarliği i̇le sosyal beceri̇ düzeyleri̇ arasindaki̇ i̇li̇şki̇ni̇n beli̇rlenmesi̇. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Altun, A. (2009). Eğitim Bilim Açısından Seçmeli Medya Okuryazarlığı Dersi Programına Eleştirel Bir Yaklaşım. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt, 10, 97–109. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/15566 adresinden erişildi.
• Altun, A. (2014). Medya okur yazarlığı eği̇ti̇mi̇ne yöneli̇k Türkçe yayınlar: Bi̇r bi̇bli̇yografya denemesi̇. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 4(9), 5–15. http://dergipark.gov.tr/odusobiad/issue/27573/290150 adresinden erişildi.
• Andersen, N. (2002). New media and new media literacy. Thinking Critically About Media: Schools and Families In Partnership. Cable in the Classroom. http://www.medialit.org/sites/default/files/391_CIC_ML_Report.pdf adresinden erişildi.
• Banaz, E. (2017). Ortaöğretim Öğrencilerinin Medya Okuryazarlığı Düzeyleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.Cangin, S. Ş. (2014). İlköğretim öğrencilerinin medya okuryazarlığı dersine bakış açıları (Ankara-Keçiören örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• CML. (2018). What is media literacy? A definition...and more.
• Domine, V. (2011). The coming of age of media literacy. Journal of Media Literacy Education, 3(1), 8-10.
• Dumlupınar, Z. (2014). Medya okuryazarlığı dersi tercihlerine göre ilköğretimdeki çocukların medya tutumları ve davranışları. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 8(2), 177–191.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2011). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta.
• Ekici, S. ve Özenç Uçak, N. (2012). İlköğretim öğrencilerinin internet’te bilgi arama davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 26(1), 78–96.http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/2352-4628-1-PB.pdf adresinden erişildi.
• Görmez, E. (2014). Ortaokul öğrenci̇leri̇ni̇n medya okuryazarlığı düzeyleri̇. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014(3)(October), 137–157.
• Gün, M. ve Kaya, İ. (2017). Seçmeli Medya Okuryazarlığı Dersi Uygulamasının Öğrencilere Katkıları Üzerine Bir Değerlendirme An Evaluation On The Contribution Of Elective Media Literacy Course Applicatıon Students. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 119–132.
• Inoue, Y. (2017). Media Use: Japan. In The International Encyclopedia of Media Effects (eds P. Rössler, C. A. Hoffner and L. Zoonen). Chichester, West Sussex ; Malden, MA : John Wiley & Sons
• İlhan, E. ve Aydoğdu, E. (2015). Medya okuryazarlığı dersi ve yeni medya algısına etkisi. Erciyes İletişim Dergisi, 4(1), 52–68.
• İlhan, V. ve Ulusoy, A. (2013). Televizyon bağımlılığı ve izleyici: Tv izlememek mümkün mü? The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi, 6(5), 1127–1154. doi:10.9761/JASSS1443
• Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Nicel, nitel ve karma araştırma. (Çev. Türkdoğan, A.). Eğitim araştırmaları (nicel, nitel ve karma yaklaşımlar) içinde (ss. 31–56). Ankara: Eğiten Kitap.
• Karaman, M. K. ve Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. İlköğretim Online, 8(3). doi:10.17051/IO.66998
• Kellner, D., & Share, J. (2007). Critical media literacy, democracy, and the reconstruction of education. In D. Macedo & S.R. Steinberg (Eds.), Media literacy: A reader (pp. 3-23). New York: Peter Lang Publishing.
• Kutlu, M. (2018). Medya okuryazarlığı dersi kapsamında benimsenen yaklaşımlar ve uygulamardaki aksaklıklar: Kayseri örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• McLean, S. A., Wertheim, E. H., Marques, M. D., & Paxton, S. J. (2016). Dismantling prevention: Comparison of outcomes following media literacy and appearance comparison modules in a randomised controlled trial. Journal of Health Psychology, 16, 396-403.
• Naza, C. (2014). Ortaokul öğrencilerinin medya okuryazarlığı dersine ilişkin tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Oflaz, T. (2016). Medya okuryazarlığı dersi kapsamında öğrencilerin, medyaya bakış açılarının değerlendirilmesi: Denizli il örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yaşar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• RTÜK. (2007). İlköğretim Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretmen El Kitabı. Ankara. https://www.medyaokuryazarligi.gov.tr/userfiles/files/MEDYAkitabi.doc adresinden erişildi.
• RTÜK. (2016). Medya okuryazarlığı araştırması. Ankara. https://www.rtuk.gov.tr/assets/Icerik/AltSiteler/medya-okuryazarligi-arastirmasi.pdf adresinden erişildi.
• Semiz, L. (2013). Ortaokul öğrenci̇leri̇ni̇n medya okuryazarlığı yeterlikleri ve medya okuryazarlığı dersi̇ni̇ yürüten öğretmenleri̇n karşılaştıkları sorunlar.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Sur, E. (2012). İlköğreti̇m i̇ki̇nci̇ kademe öğretmen ve öğrenci̇leri̇ni̇n medya o kuryazarliğina i̇li̇şki̇n görüşleri̇. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th Editio.). New Jersey: Pearson.
• Tan, O. (2015). Medya okuryazarlığı eğitimi: öğrenci, öğretmen, aile bağlamında örnek bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• TÜİK. (2013). 06-15 yaş grubu çocuklarda bilişim teknolojileri kullanımı ve medya, 2013. 21 Ocak 2019 tarihinde http://tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15866 adresinden erişildi.
• TÜİK. (2019). Yıllara göre il nüfusları, 2000-2017. 23 Ocak 2019 tarihinde http://tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1590 adresinden erişildi.
• Turgut, Y. E. (2016). Çocukların mobil İnternet deneyimleri: kullanım, risk faktörleri ve risklerle başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi.
• Valcke, M., De Wever, B., Van Keer, H. ve Schellens, T. (2011). Long-term study of safe Internet use of young children. Computers and Education, 57(1), 1292–1305. doi:10.1016/j.compedu.2011.01.010