Isauria kenti Germanikopolis’den yeni bir Geç Antikçağ Mülkiyet Yazıtı ve Proastion/Topothesia Sahibi Nikopssianis Adında Bir Feodal Bey

Yıl 2018, Cilt: 15, 135 - 143, 15.05.2018

Mehmet Alkan

https://doi.org/10.37095/gephyra.420763

Öz

Feodal sistemin
ortaya çıkmasına neden olan, arazi sahibi zenginler tarafından sahip olunan
büyük çiftlikler Geç Antikçağ’ın ekonomik yapısında önemli bir yer almıştır.
Genellikle kentlerde ikamet eden bu toprak ağaları kentlerin varoş bölgelerinde
malikânelere ve tarım alanlarına sahiptiler. Bu feodal beyler sadece toprak
zengini seçkinler değil, aynı zamanda Geç Antikçağ Dönemi yönetiminde de etkin
kişilerdi.

Bu makale,
Germanikopolis/Ermenek kentinden Nikopssianis adında Hıristian bir toprak
ağasının kentin varoş semtindeki mülkiyetini gösteren yeni bir epigrafik
belgeyi tanıtmaktadır. Yazıtın çevirisi:

“Selam ey dost!
Benim için istediğin şey sana iki katı olsun. Bu proastion
Nikopssianis’in(dir); ayrıca Toareza topothesia diye de söylenir”.

İlk olarak bu
yazıtta birlikte görünen proastion ve topothesia terimleri
Nikopssianis’in mülkiyeti olarak aynı anlamda kullanılmaktadır. Geç Antikçağ’ın
papirus ve epigrafik belgeleri, antik edebi kaynaklarda kent kapıları dışındaki
varoş yerleşimi ve askeri yerleşim yeri olarak kullanılan proastion teriminin
Geç Antikçağ’da geniş çiftlik ve malikâne anlamında da kullanıldığını ortaya
koymaktadır. Aynı şekilde, edebi kaynaklarda gerçekte var olmayan hayali bir
yerin tasviri için kullanılan topothesia sözcüğünün, Geç
Antikçağ yazıtlarında ve papiruslarında bölge, mahalle, semt ve geniş tarımsal
arazileri tanımlamak için kullanıldığı görülmektedir.

Sonuç itibariyle,
Ermenek yazıtında aynı anlamda görülen proastion ve topothesia terimlerinin,
Ger­manikopolis kentinin bir kenar mahallesinde Nikopssianis isimli zengin bir
yurttaşın çiftliğini, yani konutuyla birlikte tarım arazisini göstermek için
kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ermenek, Nikopssianis, proastion/proasteion, topothesia, malikâne, çiftlik, feodal bey

A new Late Antique Property Inscription from the Isaurian City of Germanicopolis Recording a Landlord by the Name of Nikopssianis Owner of a Proastion/Topothesia

Öz

The large estates owned by the landlords, who caused the emergence of the
feudal system, had a significant place within the economic structure of Late
Antiquity. These landowners were generally city dwellers possessing residences
and cultivated estates outside the cities. These landowners were not only
wealthy, members of the agrarian elites, but were also influential persons for
the administration in Late Antiquity.

This contribution introduces a new epigraphic document indicating the
property (proastion/topothesia) of a certain landlord
Nikopssianis who was a Christian from the city of Germanicopolis. Both
terms proastion and topothesia, which are for the
first time seen together in this inscription, were used with the same meaning
for the real estates of Nikopssianis. The papyrical and the epigraphic
documents from Late Antiquity attest that the term proastion was
also used to describe a large estate or an estate house outside of a city with
the difference of its classical sense of suburban or a military settlement in
the ancient literary sources. Likewise, the term topothesia, which
is used in the meaning of an imaginary place in the literary sources, seems in
Late Antiquity to be a word describing a certain district or a large area of
agricultural land.

Consequently, with the use of the terms proastion and topothesia in
this inscription it is suggested that both terms should be understood as
indicating Nikopssianis’s farmstead comprising both a residence and an area of
agricultural land in the suburb of Germanicopolis.

Anahtar Kelimeler

Germanicopolis, Nikopssianis, proastion/proasteion, topothesia, estate, landlord

Kaynakça

• M. Alkan, A New Inscription from Pisidia, Gephyra 7, 2010, 41-45.
• J. C. Rolfe (ed.), Ammianus Mercellinus, vol. III, with an English Translation (Loeb Classical Library), London 19865.
• J. G. C. Anderson, Exploration in Galatia cis Halym. II, JHS 19, 1889, 280-318. Araştırma Sonuçları Toplantısı
• E. Aşkın, Karaman İli ve Mersin İli Mut İlçesi Antik Dönem Yerleşimleri ve Yerleşim Düzenlemesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2014 Yılı Çalışmaları (11-15 Mayıs 2015), in: AST 33/2, Ankara 2016, 101-114.
• E. Aşkın – M. Kurt – M. Alkan – H. Körsulu – H. E. Ergürer, Karaman İli ve Mersin İli Mut İlçesi Antik Dönem Yerleşimleri ve Yerleşim Düzenlemesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2015 Yılı Çalış¬maları (23-27 Mayıs 2016), in: AST 34/2, Edirne 2017, 175-188.
• G. Audring, Proastion: Zur Funktion der stadtnahen Landzone ar¬chaischer Poleis, Klio 63/1, 1981, 215-231.
• C. Brixhe, Essai sur le grec anatolien au début de notre ère, Nancy 1984.
• S. A. Kahraman, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâ-mesi, 9. Kitap, 1. Cilt, İstanbul 2010.
• P. J. Goodman, The Roman City and its Periphery: from Rome to Gaul, London-New York 2007.
• K. Hopwood, Ammianus Marcellinus on Isauria, in: J. W. Drijvers - D. Hunt (eds.), The late Roman World and its Historian. Interpreting Ammianus Marcellinus, London 1999, 198-213.
• G. Husson, Recherches sur lessens du mot ΠΡΟΑΣΤΙΟΝ dans le grec d’Égypte, Recherches de Papyrologie IV, 1967, 187-200.
• S. Şahin, Katalog der antiken Inschriften des Museums von Iznik (Nikaia)/İznik Müzesi Antik Yazıtlar Kataloğu, Teil/Kısım 1 (IK 9), Bonn 1979.
• J. Matthews, The Romans Empire of Ammianus with a new intro-duction, London 1989. Revue des Études Anciennes
• G. Rouillard, La vie rurale dans l’Empire byzantin, Paris 1953.
• J. Rougé, L’Histoire Auguste et l’Isaurie au IVe Siècle, REA LXVIII, nos. 3-4, Bordeaux 1966, 282-315.
• F. Preisigke (ed.), Sammelbuch griechischer Urkunden aus Ägypten, vol. 1, Strassburg 1915.
• Ch. Schuler, Ländliche Siedlungen und Gemeinden im hellenistischen und römischen Kleinasien (Vestigia 50), München 1998.
• J. R. S. Sterrett, The Wolfe Expedition to Asia Minor. Papers of the American School at Athens III, Boston 1888.
• A. Meineke (ed.), Geographica, Leipzig-Teubner 1877.
• L. E. Tacoma, Imperial wealth in Roman Egypt: The Julio-Claudian ousiai, in: P. Erdcam – K. Verboven – A. Zuiderhoek (eds.), Ownership and Exploitation of Land and Natural Resources in the Roman World (Oxford Studies on the Roman Economy), Oxford 2015, 71-87.
• D. J. Thompson, Imperial Estates, in: J. Wacher (ed.), The Roman World, Vol. II, London-New York 1987, 555-567.
• K. Ziegler, Topographia, RE 12, VI A.2, 1937, 1722-1723.
• L. Zgusta, Kleinasiatische Personennamen, Prag 1964.