Anne-Baba-Çocuk İletişimi Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) Geliştirilmesi: Geçerlik Güvenirlik Çalışması

Yıl 2016, Cilt: 2016 Sayı: 7, 1 - 21, 31.10.2016

Nalan Arabacı Esra Ömeroğlu

Öz

Bu araştırmada, 48-72 aylık çocuğa sahip anne-babaların çocukları ile iletişimlerini değerlendirmek

üzere Anne-Baba-Çocuk İletişimini Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) geliştirilmesi ve geçerlik

güvenirlik çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. Araştırmada, amaçlı örneklem kullanılarak,

belirlenen okullara devam eden 48-72 aylık çocuğa sahip 206 anne-baba örneklem grubunu

oluşturmuştur. Aracın istatistiksel olarak test-tekrar test güvenirliğini ölçmek amacıyla, araştırmaya

katılan 206 anne-babadan tesadüfi olarak seçilen 52 anne-babaya, uygulamadan dört hafta sonra

ABÇİDA tekrar uygulanmıştır. Metodolojik araştırma yönteminin temel alındığı bu çalışmada; annebabalar

ve çocukları hakkında bilgi toplamak amacıyla Genel Bilgi Formu ve ailelerin sosyoekonomik

durumlarının belirlenmesi amacıyla Sosyo-Ekonomik Düzeyi Belirleyici Ölçek (Alpan,

2006) kullanılmıştır. Aracın geçerlik güvenirlik çalışması olarak;açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör

analizleri; aracın genel olarak güvenirliğini belirleyebilmek için de, madde-toplam puan güvenirliği,

Cronbach Alpha güvenirliği, test-tekrar test güvenirliği analizleri yapılmıştır.ABÇİDA’nın yapısal

geçerliğini test etmek amacıyla yapılan Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör

Analizi (DFA) istatistikleri sonuçlarına göre aracın beş boyutlu bir yapıyı desteklediği görülmüştür.

ABÇİDA’nın konuşma alt boyutuna ait iç tutarlılık katsayısının (α) .67, dinleme alt boyutuna ait iç

tutarlılık katsayısının (α) .70, mesaj alt boyutuna ait iç tutarlılık katsayısının (α) .60, sözsüz iletişim alt

boyutuna ait iç tutarlılık katsayısının (α) .56 ve empati alt boyutuna ait iç tutarlılık katsayısının (α) .73

olduğu görülmüştür. Test-tekrar test güvenirliğine ilişkin sonuçlar incelendiğinde; test-tekrar test

korelasyonları, konuşma alt boyutu için .93, dinleme alt boyutu için .96, mesaj alt boyutu için .98,

sözsüz iletişim alt boyutu için .95 ve empati alt boyutu için .96 olarak belirlenmiştir. Buna göre, iki

uygulama sonuçları arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu görülmüştür(p<.05).Araştırma sonucunda,

ABÇİDA’nın güvenilir bir ölçme yaptığı ve tutarlı bir yapıya sahip olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İletişim, Anne-Baba-Çocuk İletişimi, Okul Öncesi Dönem, Ölçek Geliştirme

Kaynakça

• Adair, J. (2003). Etkili iletişim. (Çev. Ö. Çolakoğlu). İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Adler, R. B. &Rodman, G. (2003). Understanding human communication.(Eighthedition). New York: Oxford University Press.
• Albayrak, A. S. (2006). Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Alpan , G. (2001). Sınıf içi iletişimde kendini gerçekleştirme, empati ve sinerji. Mesleki Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(5), 23-30.
• Alpan, Y. (2006). Ankara örnekleminde 12-36 aylık bebek ve çocuklar için sosyal ve duygusal değerlendirme aracının Türk çocuklarına uyarlanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bademci, V. (2006). Güvenirliği doğru anlamak ve bazı klişeleri yıkmak: bilinenlerin aksine, cronbach’ın alfa katsayısı negatif ve “-1” den küçük olabilir. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 3-26.
• Baldwin, J. R., Perry, S. &Moffitt, M. A. (2004). Communication the oriesforeveryday life. USA: Pearson Education, Inc. Beebe, S. A., Beebe, S. J., Ivy, D. K. & Watson, S. (2005). Communication: principlesfor a lifetime. (Canadianedition). USA: PearsonEducation, Inc.
• Berko, R. M., Wolwin, A. D. &Wolwin, D. R. (2001). Communicating: a socialandcareerfocus.(Eightedition). Boston: Houghton Mifflin Company.
• Berns, R. M. (2007). Child, family, school, community: socialization and support. (Seventhedition). USA: Thomson Wadsworth Corporation.
• Bıçakçı, İ. (2002). İletişim ve halkla ilişkiler. İstanbul: Kapital Medya Hizmetleri Aş.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı.(5. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Crowley, D. &Mitchell, D. (1995). Communication the orytoday. Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
• Çağdaş, A. (2003). Anne-baba-çocuk iletişimi. (2. Baskı). Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. (1. basım). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Demiray, U. (Editör). (2008). Etkili iletişim. Ankara: Pegem Akademi.
• Dixson, M. D. (1995). Parents, children, and communication: Frontiers of the oryandresearch. LEA'scommunicationseries. Hillsdale, NJ, England: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Dominick, J. R. (2007). The dynamics of masscommunications. USA: Mc Graw Hill.
• Dreman, S. (2004). Perception of family structure, state, angerand parentchild communication and adjustment of children divorcedparents. Journal of Divorceand Remarriage, 41(1), 47-68.
• Greenspan, S. I. &Salmon, J. (1998). Meydan okuyan çocuk. (Çev. İ. Ersevim). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Gürsoy, F. ve Yıldız Bıçakçı, M. (2007). An investigation of self-image and agressiveness in children. The Social Sciences, 2(4), 419-424.
• Hogg, M. A. &Vaughan, G. M. (2007). Sosyal psikoloji. (Çev. İ. Yıldız ve A. Gelmez). Ütopya Yayınları No 150. Ankara: Ütopya Yayınevi. (Eserin orijinali 1995’te yayımlandı).
• Holmes, D. (2007). Communicationtheory. USA: Sage Publications.
• Knapp, M. L. &Vangelisti, A. L. (2005). Interpersonal communication and humanrelationships. (Fifthedition). USA: Pearson Education, Inc.
• Köker, S.,Evrengöl, A. ve Canat, S. (1994). Ergenlerin ana babaları ile iletişimlerini algılama düzeyleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 1(2), 75-78.
• Landis, J., Kesserling Ray, N. &Davis, K. (2006). İletişim becerileri. (Çev. Ö. Gelbal). Ankara: HYB Yayıncılık. (Eserin orijinali 1995’te yayımlandı).
• McCarty, C.A. &Doyle, S.R. (2001). Parent-Child Communication-Child (Technical Report) [Online].
• McChesney, R. W. (2007). Communication revolution. New York: The New Press.
• McQuail, D. &Windahl, S. (1997). Kitle iletişim modelleri. (Çev. K. Yumlu). Ankara: İmge Kitabevi. (Eserin orijinali 1982’de yayımlandı).
• Ömeroğlu, E. ve Ulutaş, İ. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi. Ankara: Morpa Kültür Yayınları Ltd. Şti.
• Öz, İ. (1997). Çocuk ve iletişim.Ankara: KÖK Yayıncılık.
• Özdamar, K. (2003). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özuğurlu, K. (1995). Ana-baba okulu. (5. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Raykov, T. (1997). Scalereliability, cronbach’scoefficent alpha, andviolations of essentialtau equivalen ceforsix congeneric components. Multivariate Behavioral Research, 32, 329-354.
• Redmond, M. V. &Mifflin, H. (2000). Communication: the oriesandapplications. New York: Houghton Mifflin Company. Ryder, V. (1995). Parentsand their children.Tinley Park, Illinois: TheGoodheart-WillcoxCompany, Inc.
• Schor, E. L. (1999). Caringforyour school-agedchild: ages 5 to 12.USA: Bantam Books.
• Severin, W. J. & Tankard, W. (1992). Communication heories: origins, methods, and uses in themassmedia. New York: Longman Publishing Group.
• Stewart, L. P., Cooper, P. J., Stewart, A. D. &Friedley, S. A. (2003). Communication and gender. (Fourthedition) USA: Pearson Allynand Bacon.
• Tanrıöğen, A. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tekinalp, Ş. ve Uzun, R. (2004). İletişim araştırmaları ve kuramları. İstanbul: Derin Yayınları.
• Yavuzer, H. (1995). Ana-baba okulu. (5. basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2000). Ana-baba ve çocuk: ailede çocuk eğitimi. (13. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.