ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN VATAN KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR YOLUYLA BELİRLENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 2018 Sayı: 10, 30 - 41, 19.04.2018

Hafize Er Türküresin

Öz

Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin vatan
kavramına ilişkin algılarını metaforlar yoluyla ortaya koymaktır. Araştırma
2016-2017 eğitim öğretim yılında Kütahya ilinde öğrenim gören 227 ortaokul
öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. Ortaokul öğrencilerinin vatan kavramına
ilişkin sahip oldukları metaforları ortaya koymayı amaçlayan bu araştırma,
tarama modelinde nitel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Araştırmada veri toplamak amacıyla araştırmaya katılan öğrencilerin vatan
kavramına ilişkin sahip oldukları düşünceleri ortaya çıkarmak için açık uçlu
bir anket formu hazırlanmış; anket formunda öğrencilerden
"vatan........gibidir; çünkü........" cümlesini tamamlamaları
istenmiştir. Katılımın gönüllük esasına dayandığı araştırmada eksik ve amacına
uygun olmayan 23 anket formu değerlendirme dışı bırakılmış ve toplam 204 form
geçerli sayılarak analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonunda elde edilen
veriler içerik analizine uygun bir şekilde çözümlenmiştir. Elde edilen veriler
ışığında öğrencilerden vatan kavramına ilişkin 64 geçerli metafor ürettikleri
tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda vatan kavramına ilişkin 2 tema ve 9
kategori elde edilmiştir. Bunlar Maddi, İhtiyaç Bildiren Unsurlar: Barınacak
Yer, Toprak Parçası, Topluluk ve Manevi Değer Bildiren Unsurlar: Bağımsızlık,
Güç, Kahraman, Koruyan, Değerli, Zenginliktir. Sonuç olarak öğrencilerin vatan
kavramına ilişkin algılarının olumlu olduğu, vatan sevgisine yönelik
farkındalıklarının olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ortaokul öğrencisi, metafor, vatan

Kaynakça

• Arık, R. O. (1983). Coğrafyadan vatana. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bayır, Ö. G., Köse, Ç. T. ve Deveci H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarına göre ilkokullarda değer eğitimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 317-339.
• Bota, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African Journal of Education. (29), 431-444.
• Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. New Jersey: Pearson Education.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 269-183.
• Çiftci, T. ve Dikmenli Y. (2016). Üniversite öğrencilerinin vatan algısı ve geçmişe dönük değişimi. Electronic Turkish Studies, 11(3), 847-860.
• Ersoy, A.F. ve Öztürk, F. (2015). Bir vatandaşlık değeri olarak yurtseverlik: Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının algısı. İlköğretim Online, 14(3), 974-992.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gömleksiz, M. N. ve Öner, Ü. (2016). Ortaokul öğrencilerinin vatan kavramına ilişkin metaforik algıları. Electronic Turkish Studies, 11(2), 1409-1420.
• Gömleksiz, N, M. ve Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 95-134.
• İnan, S. (2014). Sosyal bilgiler eğitimi: nedir, ne zaman ve neden? Sosyal bilgiler eğitimine giriş. Ankara: Anı yayıncılık.
• Kövecses, Z. (2010). Metaphor: A practical introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Merey, Z., Karatekin, K. ve Kuş, Z. (2012). İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: karşılaştırmalı bir çalışma, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3). 795-821.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayıncılık.
• National Council of Social Service. (1994). National Council for the Social Studies: Expectations of excellence, National curriculum standards for social studies. Washington, D.C.: NCSS.
• Öner, N. (2008). Millî zihniyet ve millî birlik. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Özkan, R. ve Taşkın, M, A. (2014). İlköğretim öğrencilerinin vatan olgusuna ilişkin algılarının belirlenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), (17), 889-906.
• Patton, M. Q. (1997). How to use qualitative methods in evaluation. Newbury park, CA: Sage.
• Safran, M. (2008). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. B. Tay ve A.Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (1-19). Ankara: Pegem Akademi.
• Selçuk, A. (2012). İlköğretim Türkçe sözlük. Konya: Karatay Yayıncılık.
• Şarşembiyeva, T. (2015). Kırgızistan’da “vatanseverlik” algısı üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 175-185.
• Türkcan, B. ve Bozkurt, M. (2015). İlkokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi bağlamında kimlik, kültür ve yurttaşlık algıları. Turkish Studies, 10(11), 1501-1526.
• Ulusoy, K. ve Erkuş, B. (2015). Sosyal bilgiler dördüncü sınıf ders programındaki tarih konuları ile ilgili kavramlara ilişkin öğrenci algıları. Uluslarası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), 147-158.
• Üstel, F. (2004). Makbul vatandaş’ın peşinde: II. Meşrutiyet’ten bugüne vatandaşlık eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Waghid, Y. (2009). Patriotism and democratic citizenship education in South Africa: On the (im) possibility of reconciliation and nation building. Educational Philodophy and Theory, 41(4), 399-409.
• Yazıcı, S. ve Yazıcı, F. (2010). Yurtseverlik eğitimi: Tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı, tutum ve eğitimsel uygulamalarına yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 649-666.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.