65 Yaş Ve Üzeri Yaşlılarda Düşme Risk Ve Korkusunun Günlük Yaşam Aktiviteleri Ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 4, 660 - 679, 01.10.2015

Tuğba Çınarlı Zeliha Koç

Öz

Yaşlanma süreciyle birlikte yaşlılarda gerilemeler meydana gelmekte, gözle görülür yetersizlikler ortaya çıkmakta,  günlük yaşam aktiviteleri ile ilgili zorluklar yaşanmaktadır. Yaşlılarda meydana gelen bu değişimler, bireylerin günlük yaşam aktivitelerini sınırlayarak yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle düşmeler, yaşlılarda korku ve kaygı yaratan bir durumdur. Düşmeler yaşlılığa özgü bir durum olmamasına rağmen görülme sıklığı yaşla birlikte artan, yaşlı bireylerde mortalite ve morbiditeye neden olan önemli bir sağlık problemidir. Bununla birlikte literatürde tıbbi durumun bozulması, polifarmasi, çevresel faktörler ve konfüzyona bağlı olarak özellikle hastanede tedavi görmekte olan yaşlılarda düşme riskinin arttığı belirtilmiştir. Düşme korkusu da yaşlı bireylerin, yaşam aktiviteleri ile ilgili güven duygusunu olumsuz yönde etkileyerek, günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirme yeteneğini azaltabilmekte ve daha az aktif olan bir yaşam tarzına neden olabilmektedir. Yaşlı bakımında amaç, hastalıkların tedavisi kadar yaşlının yaşam kalitesini arttırmak, yaşlı bireylerin mümkün olduğu kadar sağlıklı ve bağımsız olmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Günlük Yaşam Aktiviteleri, Düşme Riski, Düşme Korkusu, Yaşlılık, Yaşam Kalitesi

Effect Of Risk And Fear Of Falling On Quality Of Life And Daily Living Activities In Elderly Over 65

Öz

With the ageing process, elderly persons experience regression, with visible insufficiency, and difficulty in daily living activities.  These changes in elderly persons restrict the daily living activities of individuals, with negative impacts on their quality of life. In particular, falls represent a phenomenon that causes fear and concern in elderly persons.  Although falls are not limited to elderly persons, it is an important health issue the prevalence of which increases with age, causing mortality and morbidity in elderly persons. However, the literature states that fall risk increased in elderly persons, particularly those under treatment at hospitals, and increased subject to deterioration of medical conditions, polypharmacy, environmental factors and confusion. Also the fear of falling affects the feeling of confidence in elderly persons in relation to their daily activities, reducing their ability to perform daily living activities and leading to a less active lifestyle. The purpose of elderly care is not only to treat diseases but also to increase quality of life, and to ensure that elderly persons become as healthy and independent as possible.

Anahtar Kelimeler

Daily Living Activities, Fall Risk, Fear of Falling, Old Age, Quality of Life

Kaynakça

• World Health Organization Global Health and Ageing. National institute on aging, National Institute of Health. NIH Publication: No. 11-7737, October 2011.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK), 2013. http://www.tuik.gov.tr. erişim tarihi 20 Ocak 2015.
• Aslan D (ed.), Ertem M (ed.), Akın A. Toplumsal Cinsiyet ve Yaşlılık: Yaşlı Sağlığı Sorunlar ve Çözümler. 1. Baskı. ISBN: 978-975-97836-1-7 Ankara - 2012. ss: 17-25
• Tajvar M, Arab M, Montazeri A. Determinants of Health-Related Quality Of Life in Elderly in Tehran, Iran. BMC Public Health 2008 (doi: 10.1186/1471-2458-8-323).
• Koç Z. Hastaneye Yatan 60 Yaş ve Üzeri Bireylerin Günlük Yaşam Aktivite Durumlarının Değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum 2006; 16 (3): 84-96.
• Masud T, Morris R. Epidemilogy of Falls. Age and Ageing 2001; 30 (4): 3-7.
• Daal J, Lieshout J. Falls and Medications in the Elderly. The Journal of Medicine 2005; 63 (3): 91-94.
• Suzuki M, Ohyama N, Yamada K, Kanamori M. The Relationship Between Fear of Falling, Activities of Daily Living and Quality of Life Among Elderly Individuals. Nursing and Health Sciences 2002; 4(4): 155-161.
• World Health Organization. WHO global report on falls prevention in older age, 2007. World Health Organization, 1-7.
• Aktaş B. Doktora Tezi; “Yaşlı Bireylerde Düşmeleri Önlemeye Yönelik Rehber Geliştirme ve Rehber Doğrultusunda Verilen Eğitimin Düşmeye Etkisi” Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tez Yöneticisi; Prof.Dr. Behice Erci Erzurum-2012.
• Işık A, Cankurtaran M, Doruk H, Mas MR. Geriatrik Olgularda Düşmelerin Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2006; 9 (1): 45-50.
• Todd C, Skelton D. What are The Main Risk Factors for Falls Among Older People and What are the Most Effective Interventions to Prevent These Falls? 2004 Copenhagen, WHO Regional Office for Europe (Health EvidenceNetwork report; http://www.euro.who.int/document/E82552.pdf,erişim tarihi 1 Şubat 2015.
• Beğer T, Yavuzer H. Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Klinik Gelişim 2012; 25 (3): 1-3.
• Kalınkara V. Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi. 1. Baskı. ISBN: 978-605-133-047-1 Ankara - 2011. ss: 1 – 7; 255
• Dönmez G. Yüksek Lisans Tezi; “Yaşlılarda Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tez Yöneticisi; Yrd.Doç.Dr.Necmiye Ün Yıldırım Bolu-2010.
• Soyuer F, Soyuer A. Yaşlılık ve Fiziksel Aktivite. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008; 15 (3): 219-224.
• Er D. Psikososyal Açıdan Yaşlılık. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4 (11): 134.
• Mazzeo R, Evans W, Hagberg J, McAuley E, Statzell J. Exercise and Physical Activity for Older Adults. Medicine & Science in Sports & Exercise 1998; 30 (6): 992-1008.
• Arıoğul S (ed.), Kırdı N, Bumin G, Kayıhan H. Geriatrik Yaş Grubunda Yaşam Kalitesi ve Değerlendirmesi: Geriatri ve Gerontoloji. 1. Baskı. ISBN: 975-567-037-8 Ankara - 2006. ss: 245 – 256.
• Tümerdem Y. Editöre Mektup. Gerçek Yaş. Turkish Journal of Geriatrics 2006; 9 (3): 195-196.
• Aslan D (ed.), Ertem M (ed.), Tezcan S, Seçkiner P. Türkiyede Demografik Değişim; Yaşlılık Perspektifi: Yaşlı Sağlığı Sorunlar ve Çözümler. 1. Baskı. ISBN: 978-975-97836-1-7 Ankara - 2012. ss: 1-9
• Goulding MR. Public Health and Aging:Trends in Aging-United States and Worldwide. MMWR 52:101-106, 2003. http://www.cdc.gov./mmwr/preview/mmwrhtml/mm erişim tarihi: 01/01/2015
• Dişcigil G. Geriatride Sık Karşılaşılan Sorunlar. Sağlıklı Yaşam Tarzı Dergisi 2009; 3(1):7-13.
• Victorian Government Department of Human Services. Minimising the Risk of Falls & fall-related Injuries 2004.
• Chu LW, Chi I, Chiu AYY. Incidence and Predictors of Falls in the Chinese Elderly. Annals of the Academy of Medicine Singapore 2005; 34(1): 60-72.
• Morse J. Enhancing the Safety of Hospitalization by Reducing Patient. American Journal of Infection Control 2002; 30 (6): 376-380. http://www.ajicjournal.org/article/S0196-6553(02)00018-4/abstract, erişim 1 Şubat 2015.
• Arfken CL, Lach HW, Birge SJ, Miller JP. The Prevalence and Correlates of Fear of Falling in Elderly Persons Living in the Community. American Journal of Public Health 1994; 84 (4): 565-570.
• Van Doorn C, Gruber BA, Zimmerman S, et al. Dementia as a Risk Factor for Falls and Fall Injuries Among Nursing Home Residents. Journal of the American Geriatrics Society 2003; 51(9): 1213-1218.
• Krauss MJ, Evanoff B, Hitcho E, Nquqi KE, Dunagan WC, Fischer IA. Case-control Study of Patient, Medication and Care Related Risk Factors For Inpatient Falls. Journal of General Internal Medicine 2005; 20(2): 116–122.
• Yeşilbakan ÖU, Karadakovan A. Narlıdere Dinlenme ve Bakımevinde Yaşayan Yaşlı Bireylerdeki Düşme Sıklığı ve Düşmeyi Etkileyen Faktörler. Turkish Journal of Geriatrics 2005; 8 (2): 72-77.
• Hawk C, Hyland JK, Rupert R, Colonvega M, Hall S. Assessment of Balance and Risk for Falls in a Sample of Community-Dwelling Adults Aged 65 and Older. Chiropractic & Osteopathy 2006; 14: 3.
• Erdem M, Emel FH. Yaşlılarda Mobilite Düzeyi ve Düşme Korkusu. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 7 (1): 1-10.
• Yıldırım YK, Karadakovan A. Yaşlı Bireylerde Düşme Korkusu ile Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki. Turkish Journal of Geriatrics 2004; 7 (2): 78-83.
• Bıyıklı K. Yüksek Lisans Tezi; “Huzurevinde Yaşayan Bir Grup Yaşlıda Düşme ile İlişkili Faktörler: Demografik Özellikler, Sağlık Sorunları ve Kullanılan İlaçlar” İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tez Yöneticisi; Prof.Dr.Nursen Ö Nahcivan İstanbul-2006.
• Uz S. Yüksek Lisans Tezi; “Geriatrik Hastalarda Düşme Risk Faktörlerinin Günlük Yaşam Aktiviteleri Ve Yaşam Kalitesine Etkisi”. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tez Yönetici; Prof. Dr. Arzu Razak Özdinçler İstanbul-2008.
• Işık A.T (ed), Eker E (ed), Doruk H, Naharcı İ. Düşmelere Yaklaşım: Geriatrik Geropsikiyatrik Aciller. 1. Baskı. ISBN: 978-605-60355-1-7 İstanbul - 2009. ss: 73-79.
• Toraman A. Yüksek Lisans Tezi; “Yaşlılarda Düşme Riski ve Fiziksel Uygunluk” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tez Yöneticisi: Yrd.Doç.Dr. Necmiye Ün Yıldırım Bolu-2007
• Beyazay S. Yüksek Lisans Tezi; “Yaşlı Hastalarda Tedavi Süreçlerindeki Düşme Riskinin ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi” İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tez Yöneticisi; Prof.Dr. Zehra Durna İstanbul-2011.
• O'Loughlin JL, Robitaille Y, Boivin JF, Suissa S. Incidence of and Risk Factors For Falls and Injurious Falls Among the Community-dwelling Elderly. American Journal of Epidemiology 1993; 137 (3): 342–354.
• Rubenstein L. Falls ine Older People: Epidemiology, Risk Factors and Strategies for Prevention. Age and Ageing 2006; 35 (2): 37-41.
• Kressig RW, Wolf SL, Sattin RW, et al. Associations of Demographic, Functional, and Behavioral Characteristics with Activity-Related Fear of Falling Among Older Adults Transitioning to Fragility. Journal of American Geriatrics Society 2001; 49(11): 1456-1462.
• Tinetti M, Speechley M. Prevention of Falls Among the Elderly. The New England Journal of Medicine 1989; 320 (16): 1055-1059.
• Berke D. Yüksek Lisans Tezi; “Nöroşirurji Hastalarında Düşme Risk Derecesinin Belirlenmesi” Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tez Yöneticisi; Prof.Dr. Fatma Eti Aslan İstanbul- 2008.
• Kamel MH, Abdulmajeed AA, El-Sayed Ismail S. Risk Factors of Falls Among Elderly Living in Urban Suez – Egypt. PanAfrican Medical Journal 2013. http://www.panafrican-med-journal.com/content/article/14/26/full/ erişim tarihi 1 Şubat 2015.
• Lök N. Yüksek Lisans Tezi; “Yaşlılarda Düşmelere Sebep Olan Ev İçi Çevresel Risk Faktörleri ve Düşme ile İlişkisi” Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Tez Yöneticisi:Doç.Dr.Belgin Akın Konya- 2010.
• Atman ÜC, Dinç G, Oruçoğlu A, Oğurlu H, Ecebay A. Manisa Muradiye Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşlılarda Kaza Sıklığı ve Kaza İle İlişkili Faktörler. Turkish Journal of Geriatrics 2007; 10 (2): 83-87.
• Türk Tabipler Birliği. Kutsal G. Yaşlanan Dünyanın Yaşlanan İnsanları: Geriatri. 1. Baskı. Ankara - 2007. ss: 13-19
• Uysal A, Ardahan M, Ergül Ş. Evde Yaşayan Yaşlılarda Düşme Risklerinin Belirlenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2006; 9 (2): 75-80.
• Şahbaz M, Tel H. Evde Yaşayan 65 Yaş ve Üzeri Bireylerin Günlük Yaşam Aktivitelerindeki Bağımlılık Durumu ile Ev Kazaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Turkish of Journal of Geriatrics 2006; 9 (2): 85-93.
• Lawlor DA, Patel R, Ebrahim S. Association Between Falls in Elderly Women and Chronic Disease and Drug Use: Cross Sectional Study. British Medical Journal 2003; 327(7417): 712-717.
• Damian J, Barriuso R, Gama E, Coesta J. Factors Associated With Falls Among Older Adults Living in İnstitutions. BMC Geriatrics 2013; 13 (6): 2-9.
• Atun R. What are the Advantages And Disadvantages of Restructuring A Health Care System to be More Focused on Primary Care Services? Copenhagen, WHO Regional Office for Europe (Health Evidence Network report) http://www.euro.who.int/document/e82997.pdf, erişim tarihi 1 Şubat 2015.
• Berg KO, Maki BE, Williams JI, Holliday PJ, Wood-Dauphinee SL. Clinical and Laboratory Measures of Postural Balance in an Elderly Population. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation 1992; 73: 1073–1080.
• Newton RA. Balance and falls among older people. Generations-Journal of the American Society on Aging 2003; 27(1): 27–31.
• Cumming R, Salkeld G, Thomas M, Szonyi G. Prospective Study of the Impact of Fear of Falling on Activities of Daily Living, SF-36 Scores, and Nursing Home Admission. Journal of Gerontology 2000; 55A (5): 299-305.
• Zijlstra GAR, Van Haastregt JCM, Van Eijk TM. Prevalence and Corralates of Fear of Falling, and Associated Avoidance of Activity in The General Population of Community-Living Older People. Age Aging 2007; 36(3): 304-309.
• Dukyoo J. Fear of Falling in Older Adults: Comprehensive Review. Asian Nursing Research 2008; 2 (4): 214-220.
• Tinetti M. Preventing Falls in Elderly Persons. The New England Journal of Medicine 2003; 348:42-49
• Reyes-Ortiz CA, Al Snih S, Lorea J, Ray LA, Makides K. Risk Factors for Falling in Older Mexicon-Americans. Ethnicity & Disisease 2004; 14 (3): 417-422 (Abstract).
• Levasseur M, Desrosiers J, Tribble DSC. Do Quality Of Life, Participation and Environment of Older Adults Differ According to Level of Activity? Health and Quality of Life Outcomes 2008; 6: 30.
• Arıoğul S (ed.), Arıoğul S. Yaşlanmanın Biyolojik Temelleri: Geriatri ve Gerontoloji. 1. Baskı. ISBN: 975-567-037-8 Ankara - 2006. ss: 81-85.
• Arslantaş D, Metintaş S, Ünsal A, Kalyoncu C. Eskişehir Mahmudiye İlçesi Yaşlılarında Yaşam Kalitesi. Osmangazi Tıp Dergisi 2006; 28 (2): 81-89.
• Güler N, Akal Ç. Quality of Life of Elderly People Aged 65 Years and Over Living at Home in Sivas, Turkey. Turkish Journal of Geriatrics 2009; 12 (4): 181-189
• Çalıştır B, Dereli F, Ayan H, Cantürk A. Muğla İl Merkezinde Yaşayan Yaşlı Bireylerin Yaşam Kalitelerinin İncelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2006; 9 (1): 30-33.
• Gülseren Ş, Koçyiğit H, Erol A, ve ark. Huzurevinde Yaşamakta Olan Bir Grup Yaşlıda Bilişsel İşlevler, Ruhsal Bozukluklar, Depresif Belirti Düzeyi ve Yaşam Kalitesi. Turkish Journal of Geriatrics 2000; 3 (4): 133-140.
• Birtane M, Tuna H, Ekuklu G, Uzunca K, Akçi C, Kokino S. Edirne Huzurevi Sakinlerinde Yaşam Kalitesine Etki Eden Etmenlerin İrdelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2000; 3 (4): 141-145.
• Acree LS, Longfors J, Fjeldstad AS, et al. Physical Activity is Related to Quality of Life in Older Adults. Health and Quality of Life Outcomes 2006; 4 (37): 1-6.
• Sönmez Y, Uçku R, Kıtay Ş ve ark. İzmir’de Bir Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan 75 Yaş ve Üzeri Bireylerde Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Etmenler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2007; 21 (3): 145-153.
• Altuğ F, Yağcı N, Kitiş A, Büker N, Cavlak U. Evde Yaşayan Yaşlılarda Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2009; 1: 48-60.
• Aydın S, Karaoğlu L. Yaşlıların Yaşam Kalitesi Düzeyi ve Etkileyen Faktörler. Turkish Journal of Geriatrics 2012; 15 (4): 424-433.
• Ulusel B, Soyer A, Uçku R. Toplum İçinde Yaşayan Yaşlılarda Günlük Yaşam Etkinliklerinde Bağımlılık Düzeyi ve Etkileyen Risk Etmenleri. Turkish Journal of Geriatrics 2004; 7 (4): 199-205.
• Aştı N.Ö. Demans (Bunma) ve Başa Çıkma Yolları El Kitabı. ISBN: 978-5-01-971800-9 İstanbul – 1997. ss: 5-7.
• Birol L, Akdemir N, Bedük T. İç Hastalıkları Hemşireliği. Genişletilmiş 4. Baskı. Ankara – 1993. ss: 18-24
• Akın B, Emiroğlu O. Evde Yaşayan Yaşlılarda Mobilitede Yeti Yitimi ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2003; 6 (2): 59-67.
• Akdeniz M, Yaman A, Kılıç S, Yaman H. Aile Hekimliğinde Önlenebilen Sorunlar: Yaşlılarda Düşmeler. GeroFam-Kanıta Dayalı, Hakemli Gerontoloji Yönelimli Aile Hekimliği Dergisi 2010; 1 (1): 117-132.
• Atay E, Akdeniz M. Yaşlılarda Düşme, Düşme Korkusu ve Bedensel Etkinlik. GeroFam-Kanıta Dayalı, Hakemli Gerontoloji Yönelimli Aile Hekimliği Dergisi 2011; 2 (1): 11-28.
• Van CL. Master of Science “Relationship Between Balance and Falls Among Older Adults Living in the Community” Queen's University Thesis Management; Dr. Gaye Greaves Kingston, Ontario, Canada- 2001.
• Fisher A, Davis M, McLean A, Couteur D. Epidemiology of Falls in Elderly Semi-independent Residents in Residential Care. Australasian Journal on Ageing 2005; 24 (2): 98-102.
• Kumar S, Vendhan G, Awasthi S, Tiwari M, Sharma VP. Relationship Between Fear of Falling, Balance Impairment and Functional Mobility in Community Dwelling Eldery. Indian Journal of Physical Medicine and Rehabilitation 2008; 19(2): 48-52.
• Gemalmaz A, Dişçigil G, Başak O. Huzurevi Sakinlerinin Yürüme ve Denge Durumlarının Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2004; 7 (1): 41-44
• Karataş GK, Maral I. Ankara Gölbaşı İlçesinde Geriatrik Popülasyonda 6 Aylık Dönemde Düşme Sıklığı ve Düşme için Risk Faktörleri. Turkish Journal of Geriatrics 2001; 4 (4): 152-158.
• Brouwer B, Walker C, Rydahl SJ, Cukham EG. Reducing Fear of Falling in Seniors Through Education and Activity Programs: A Randomised Trial. Journal of American Geriatrics Society 2003; 51 (6): 829-834.
• Legters K. Fear of Falling. Physical Therapy 2002; 82(3): 264-272.
• Meriç M, Oflaz F. Yaşlı Bireylerin Düşme Yaşantısıyla İlgili Algıları ve Günlük Yaşamlarına Etkisi Üzerine Niteliksel Bir Çalışma. Turkish Journal of Geriatrics 2007; 10 (1): 19-23.
• Scheffer AC, Schuurmans MJ, Dijk NV, Hooft TVD, Rooij AED. Fear of Falling: Measurement Strategy, Prevalence, Risk Factors and Consequences Among Older Persons. Age and Ageing 2008; 37(1): 19-24.
• Murphy SL, Wiliams CS, Gill TM. Characteristics Associated with Fear of Falling and Activity Restriction in Community-Living Older Persons. Journal of the American Geriatrics Society 2002; 50(3): 516-520.
• Özcan A, Donat H, Gelecek N, Özdirenç M, Karadibak D. The Relationship Between Risk Factors for Falling and the Quality of Life in Older Adults. BMC Public Health. 2005; 5(90): 1-6.
• Kaya T, Karatepe AG, Avcı A, Günaydın R. Yaşlılarda Düşme Korkusu ve Düşmeye Karşı Yetkinlik. Turkish Journal of Geriatrics 2012; 15 (3): 260-265.
• Kara B, Yıldırım Y, Genç A, Ekizler S. Geriatriklerde Ev Ortamı ve Yaşam Memnuniyetinin Değerlendirilmesi ve Düşme Korkusu ile İlişkisinin İncelenmesi. Fizyoterapi Rehabilitasyon 2009; 20 (3): 190-200.
• Kawanabe K, Kawashima A, Sashimoto I, Takeda T, Sato Y, Iwamoto J. Effect of Whole-Body Vibration Exercise and Muscle Strengthening, Balance, and Walking Exercises on Walking Ability in The Elderly. The Keio Jornal of Medicine 2007; 56(1): 28-33.
• Moylan K, Binder E. Falls in Older Adults: Risk Assessment, Management and Prevention. The American Journal of Medicine 2007; 120(6): 493-497.