Hemşirelerde Yaşam Doyumu ve Ölüme Karşı Tutum Arasındaki İlişki

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 4, 167 - 179, 31.12.2017

Selda Sönmez Benli Arzu Yıldırım

Öz

Bu araştırma hemşirelerin yaşam doyumu ve ölüme karşı
tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacı ile yapılmıştır. Tanımlayıcı
ilişki arayıcı özellikte olan araştırma, Tunceli İli Kamu Hastaneleri Birliği
Tunceli Devlet Hastanesi'nde çalışan 174 hemşire ile yapılmıştır. Araştırmanın
verileri Kasım-Aralık 2014 tarihleri
arasında “Tanımlayıcı Soru Formu”, “Yaşam Doyumu Ölçeği” ve “Ölüme Karşı Tutum
Ölçeği” ile toplanmıştır. Hemşirelerin yaşam doyumu ölçeği puan ortalaması
16,82±5,88, ölüme karşı tutum ölçeği toplam 96,86±24,26, tarafsızlık kabullenme
ve yaklaşım kabullenme 47,85 ±15,55, kaçış kabullenme 15,32±6,76, ölüm korkusu
ve ölümden kaçınma alt boyut puan ortalaması ise 33,68±10,66 olarak
belirlenmiştir. Yaşam doyumu ölçeği ile ölüme karşı tutum ölçeği toplam ve
tarafsızlık kabullenme ve yaklaşım kabullenme alt boyut puan ortalaması
arasında çok zayıf düzeyde pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur (p<0,05). Bu
çalışmada hemşirelerin yaşam doyumlarının orta düzeye yakın, ölüme karşı olumlu
tutumlarının orta düzeyin üzerinde olduğu ve yaşam doyumu düzeyi arttıkça ölüme
karşı olumlu tutum gösterdikleri belirlenmiştir. Hemşirelerin iş yaşamı
kalitesi artırılarak yaşam doyumunun yükseltilmesi, ölüm konusunda eğitim programları
düzenlenerek ölüme ilişkin duygularının farkındalığı ve olumlu tutum
geliştirmesi, hemşirelerin ölmekte olan hastaya nitelikli bakım vermesine ve
ölüm olayı ile etkili başa çıkmasına katkı sağlar.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, Yaşam doyumu, Ölüm, Ölüme karşı tutum

Kaynakça

• Milutinovic D, Golubovic B, Brkic N ve Prokes B. (2012). “Professional Stress and Health Among Critical Care Nurses in Serbia”. Arh Hig Rada Toksikol., 63: 171-180.
• Sarsılmaz H, Yıldırım Y ve Fadıloğlu Ç. (2015). “Evde Bakım Hemşirelerinde Tükenmişlik”. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6: 13-20.
• Tilev S ve Beydağ KD. (2014). “Hemşirelerin İş Doyum Düzeyi”. Sağlık ve Hemşireli Yönetimi Dergisi, 3: 140-147.
• Yavuzer Y ve Çivilidağ A. (2014). “Sağlık Çalışanlarında İş Yerinde Mobbing İle Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkide Depresyonun Aracı Rolü”. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 27: 115-125.
• French SE ve Eyles J. (2000). “An Empirical Evaluation of an Expanded Nursing Stress Scale”. Journal of Nursing Measurement, 8(2):161-178.
• Lacey R, Stafford M, Sacker A ve McMunn A. (2016). “Work-Family Life Courses and Subjective Wellbeing İn The Mrc National Survey of Health And Development (The 1946 British Birth Cohort Study)”. Journal of Population Ageing, 9(1):69-89.
• Piccolo FR, Judge TA, Takahashi K, Watanabe N ve Locke EA. (2005). “Core Self- Evaluations İn Japan: Relative Effects On Job Satisfaction, Life Satisfaction and Happiness”. Journal of Organizational Behavior, 26: 965-984.
• Haybron D. (2007). “Life Satisfaction, Ethical Reflection, and The Science of Happiness”. Journal of Happiness Studies, 8(1): 99–138.
• Nemcek MA ve James GD. (2007). “Relations Among The Nurse Work Environment, Self Nurturance and Life Satisfaction”. Journal of Advanced Nursing, 59(3): 240-247.
• Roberts JA ve Clement A. (2007). “Materialism And Satisfaction with Over-All Quality of Life and Eight Life Domains”. Social Indicators Research, 82: 79-92.
• Toker B. (2012). “Life Satisfaction Among Academicians: An Empirical Study on the Universities of Turkey”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 47: 190-195.
• Kahraman G, Engin E, Dülgerler Ş ve Öztürk E. (2011). “Yoğun Bakım Hemşirelerinin İş Doyumları Ve Etkileyen Faktörler”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(1): 12-18.
• Sabuncu N ve Ay FA. (2010). “Klinik Beceriler, Sağlığın Değerlendirilmesi, Hasta Bakımı ve Takibi” (s:3-8, 760-766). Nobel Tıp Kitapevleri Ltd. Şti. İstanbul.
• Maria M, Pavlos S, Kiriaki, S, Tatiana S, Kostantinia K, Eleni M ve ark. (2011). “Greek Nurses Attitudes Towards Death”. Global Journal of Health Science, 3(1):224-230.
• Ay FA. (2008). “Temel Hemşirelik, Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar” (s:118-125). Medikal Yayıncılık Ltd. Şti. 2. Baskı. İstanbul.
• Bahar A. (2008). “Ölüm Sürecinde Olan Hasta: Terminal Bakım ve Hospis”. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(6):148-156.
• Abu Hasheesh MO, Al-Sayed AboZeid S, Goda El-Zaid S ve Alhujaili AD. (2013). “Nurses' Characteristics and Their Attitudes Toward Death And Caring For Dying Patients in A Public Hospital in Jordan”. Health Science Journal, 7(4): 384-394.
• Khader KA, Jarrah SS ve Alasad J. (2010). “Influence of Nurses' Characteristics and Education on Their Aattitudes Towards Death And Yying: A Review of Literature”. International Journal of Nursing and Midwifery, 2(1): 1-9.
• Öz F. (2010). “Sağlık Alanında Temel Kavramlar” (s:225-255). Mattek Matbaacılık Bas.Yay. Tic. Ltd. Şti. İkinci Basım. Ankara.
• Işık E, Fadıloğlu Ç ve Demir Y. (2009). “Ölüme Karşı Tutum Ölçeğinin Türkçe Çevirisinin Hemşire Popülasyonunda Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması”. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2: 29-30.
• Yılmaz M. (2010). “Kayıp Yaşantısı: Bir Olgu Sunumu”. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3):150-154.
• Aksu T ve Okçay H. (2010). “Yaşam Dönemlerine Göre Ölüm Algısı ve Hemşirelik Yaklaşımı”. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(14): 113- 126.
• Parker DW. (2013). “The Relationship Between Ego İntegrity and Death Attitudes in Older Adults”. American Journal of Applied Psychology, 2(1):7-15.
• Latha KS, Sahana M, Mariella D, Subbannayya K ve Asha, K. (2013). “Factors Related to Life Satisfaction, Meaning of Life, Religiosity and Death Anxiety in Health Care Staff and Students: A Cross Sectional Study From India”. Online J Health Allied Scs, 12(2): 7.
• Kim EH ve Lee E. Asha, K.(2009). "Effects of a Death Education Program On Life Satisfaction And Attitude Toward Death in College Students". Journal of Korean Academy of Nursing,39(1): 1-9.
• Kim HJ, Kim So-Jeung, Kim Jeong Soon, Lee SY, Young HY. (2013). "Attitude to Death and Life Satisfaction Between Groups of Elderly People With And Without Cancer". Asian Oncology Nursing, 13(4): 240-247.
• Türkiye Cumhuriyeti Tunceli Valiliği. http://www.tunceli.gov.tr/tarihçe. Erişim: 14.06.2016.
• Önsöz SB. (2013). "Yoğun Bakım Hemşirelerinin Ölüme Karşı Tutumları ile Ruhsal Durumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi". Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Kaplan H. (2014). "İş Doyumu-Yaşam Doyumu İlişkisi (Denizli Servergazi Devlet Hastanesi Hemşire-Ebe Hemşireler Örneği)". Beykent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Yıldırım A ve Hacıhasanoğlu R. (2011). "Sağlık Çalışanlarında Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Değişkenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, (2)2:61-68.
• Diener E ,Emmons RA, Laresen RJ , Griffin S. (2011). "The Satisfaction with Life Scale". Journal of Personality Assessment, 49: 71-75. Köker S. (1991). "Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeyinin Karşılaştırılması". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yetim Ü. (1993). "Life Satisfaction: A Study Based on The Organization of Personal Projects". Social Indicators Research, 29(3): 277-289.
• Wong P, Reker G ve Gesser G. (1994). "Death attitude profile–revised: a multidimensional measure of attitudes death". Neimeyer RA, editör. Death anxiety handbook.Washington, DC: Taylor &Francis, p.120–144.
• Işık E, Fadıloğlu Ç ve Demir Y. (2009). "Ölüme Karşı Tutum Ölçeğinin Türkçe Çevirisinin Hemşire Popülasyonunda Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması". Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2:29-30.
• Özdamar K. (2013). "SPSS ile Biyoistatistik". Yenilenmiş 9. Baskı. Nisan Kitabevi, Eskişehir.
• Erdoğan S, Nahcivan N ve Esin N. (2014). "Hemşirelikte Araştırma, Süreç, Uygulama ve Kritik". Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
• Keser A. (2005). "Çalışma Yaşamı ile Yaşam Doyumu İlişkisine Teorik Bakış". İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1):897-913.
• Tekir Ö, Çevik C, Arık S ve Ceylan G. (2016). Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik, İş Doyumu Düzeyleri Ve Yaşam Doyumunun İncelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2):51-63.
• Uslan UY. (2016). "Public Employees Job Satisfaction, Life Satisfaction And Burnout Levels’Assessment By Some Socia-Demographic Factors". Journal of Human Sciences, 13(2):3354-3372.
• Turgut EM. (2010). "İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi ve İstanbul’daki Devlet Üniversite Hastanelerinde Çalışan Ameliyathane Hemşirelerine Yönelik Bir Araştırma". İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Eren TA. (2008). "Onkoloji Hemşirelerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumunun İncelenmesi". Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi İstanbul.
• Özen A, Yüksel E, Özen R, Atıl E, Yaşar A ve Yerlikaya H. (2007). "A Study on Life Satisfaction Of Turkish Veterinary Practitioners". Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(1): 5-10.
• Ünal S, Karlıdağ S ve Yoloğlu S. (2001). "Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi". Klinik Psikiyatri Dergisi, 4:113-118.
• Deveci S. (2014). "Sağlık Çalışanlarında İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi (Antalya Atatürk Devlet Hastanesi Hemşireler Örneği)". Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Grün C, Hauser Wve Rhein T. (2010). "Is Any Job Beter Than No Job? Life Satisfaction and Re-Employement". Journal of Labor Research, 31: 285-306.
• Naz S, Gul S ve Haq AU. (2011). "Relationship of Work-Family Conflict With Job Satisfaction And Life Satisfaction İn High Tech Industrial Employees". International Journal of Academic Research, 3(6): 476-480.
• Milio N. (2005). "Minority Populations And Health: An İndroduction To Health Disparities in The United States". JAMA, 294:1280.
• Derin N. (2007). "Devlet Hastanelerinde Çalışan Sağlık Personelinin İş Doyum Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler". Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Nowrouzi B, Giddens E, Gohar B, Schoenenbergers S, Bautista MC ve Casole J. (2016). "The Quality of Work Life Of Registered Nurses İn Canada And The United States: A Comprehensive Literature Review". International Journal of Occupational Environmental Health, 13:1-18.
• Ioannu P, Katsikavali V, Galanis P, Velonakis E, Papadatou D ve Sourtzi P. (2015). "Impact of Job Satisfaction On Greek Nurses’health-Related Quality of Life".Saf Health Work, 6(4): 324-328.
• Tanhan F. (2013). "Ölüm Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinde Ölüm Kaygısı ve Psikolojik İyi Olmaya Etkisi". Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1):184-200.
• Yıldırımalp S, Öner M ve Yenihan B. (2014). "Hemşirelerin İş-Aile Çatışması ve Yaşam Tatmini Düzeyleri: Demografik Özellikler Açısından Bir Değerlendirme". Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(3):165-180.
• Ay MA. (2013). "Hemşirelerin Ölüm, Ölümcül Hasta ve Ötenaziye İlişkin Tutumları". Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Zyga S, Malliarov M, Lavdaniti M, Athanasopoulov M ve Sarafis P. (2011). "Greek Renal Nurses’ Attitudes Towards Death". Journal of Renal Care, 37(2):100-107.
• Dönmez ÇF. (2012). "Nefroloji Hemşirelerinin Ve Diyaliz Hastalarının Ölüm Kavramına İlişkin Görüşleri". Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• Harrawood LK, White LJ ve Benshoff JJ. (2009). "Death Anxiety in a National Sample of United States Funeral Directors and its Relationship with Death Exposure, Age, and Sex". Omega (Westport), 58(2):129-146.
• Bilge A, Embel N ve Kaya FG. (2013). "Sağlık Profesyoneli Olacak Öğrencilerin Ölüme Karşı Tutumları, Ölüm Kaygıları Arasındaki İlişki ve Bunları Etkileyen Değişkenler". Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(3):119-124.
• Taka F. (2010). "Hemşirelerde Ölüm Kaygısının Belirlenmesi". İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özdemir K. (2014). "Yoğun Bakım Hemşirelerinde Görülen Ölüm Kaygısı". Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Mallory JL ve Allen CL. (2006). "Care of the Dying: A Positive Nursing Student Experience". Medsurg Nurs, 5(4): 217-222.
• Zaybak A ve Erzincanlı S. (2016). "Hemşirelerin Ölüme Karşı Tutumları". Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 6: 16- 29.
• Yılmaz E ve Vermişli S. (2015). "Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerin Ölüme ve Ölmekte Olan Bireye Bakım Vermeye İlişkin Tutumları". Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2): 41-46.
• Tranter S, Josland E ve Turner K. (2016). "Nurses’ Bereavement Needs and Attitudes Towards Patient Death: A Qualitative Descriptive Study of Nurses in A Dialysis Unit".Journal of Renal Care, 42(2):101–106.
• Granek L, Bartels U, Scheinemann K , Labrecque M ve Barrera M. (2015). "Grief Reactions and impact of Patient Death on Pediatric Oncologists". Pediatr Blood Canser, 62(1): 134-142.
• Doğan A, Deniz ME, Odabaşı H, Özyeşil Z ve Özgirgin N. (2012). "Job and Life Satisfaction of The Medical Staff in Rehabilitation Centers". Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 58:16-21.
• Eren TA. (2008). "Onkoloji Hemşirelerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumunun İncelenmesi". Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Mirfarhadi N, Moosavi S ve Tabari R. (2013). "Life Satisfaction And İts Determinants: A Survey On Iranian Nurses Population". Journal of Paramedical Sciences, 4(4):11-15.
• Yıldırım A, Hacıhasanoğlu Aşılar R, Kara G ve Göğercin S. (2016). "Sağlık Çalışanlarında Yaşam Doyumu, Kişilik Yapısı ve Sağlık Anksiyetesi İlişkisi". Uluslararası Erzincan Sempozyumu, Erzincan 2016; s: 921-928.
• Karakuş G, Öztürk Z ve Tamam L. (2012). "Ölüm ve Ölüm Kaygısı". Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 2(1): 42-79.