Kronik Hastalıklarda Öz-Bakım Yönetimi Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması, Geçerlik ve Güvenirliği

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 175 - 183, 31.03.2018

SADIK Hançerlioğlu FİSUN Şenuzun Aykar

Öz

     Bu araştırma, Kronik Hastalıklarda “Öz Bakım
Yönetimi Ölçeği-K”(SCMP-G)’yi Türkçe’ye uyarlamak, geçerlik ve güvenirliğini
değerlendirmek amacı ile metodolojik bir çalışma olarak planlanmıştır. Araştırmada
kullanılan “Kronik Hastalıklarda Öz Bakım Yönetimi Ölçeği-K”nin (SCMP-G)” geçerlik ve güvenirliğini saptamak için
araştırma örneklemini; Ege
Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi İç Hastalıkları, Göğüs Hastalıkları,
Kardiyoloji Kliniklerinde Aralık 2013-Mart 2014 tarihleri arasında tedavi gören
222 hasta oluşturmuştur. SCMP-G ölçeği, örneklem grubuna uygulandıktan sonra
test-tekrar test için 15 gün arayla 39 bireye ikinci kez uygulanmıştır. Veri
toplama formu olarak araştırmacı tarafından literatür doğrultusunda hazırlanan
kronik hastalık değerlendirme formu, Jones LC. tarafından geliştirilen SCMP-G
ölçeği kullanılmıştır. Bu araştırmada SCMP-G’nin geçerlik çalışmasında ölçeğin
dil eşdeğerliği ve içerik geçerliği, güvenirlik çalışmasında iç tutarlık, madde
analizi ve test-tekrar test güvenirliği yöntemleri kullanılmıştır. SCMP-G
ölçeğinin yapılan faktör analizi sonucunda iki boyutlu olarak kullanılabileceği
belirtilmiştir. Ortalaması 127,87±17,07 olan ölçeğin iç tutarlık
(Cronbach Alfa) katsayısı 0,85 olduğu, madde toplam korelasyon katsayılarının
0,20’nin üzerinde olduğu, test-tekrar test değişmezlik katsayısının 0,97 olduğu
saptanmıştır. Sonuç olarak SCMP-G ölçeğinin Türk toplumu için geçerliğinin ve
güvenirliğinin yüksek olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öz bakım yönetimi, Geçerlik, Güvenirlik

Kaynakça

• Akdemir N, Birol L. (2005) İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. İçinde Kronik Hastalıklar ve Sorunları. 2. Baskı, Ankara: Sistem Ofset,193-200
• Demirağ SA. (2009) Kronik hastalıklar ve yaşam kalitesi. Sağlıklı Yaşam Tarzı Dergisi,2:58–65.
• Bilir N, Subaşı NP.(2006) Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kontrolü. İçinde Güler Ç, Akın L, Editörler. Halk Sağlı Temel Bilgiler. 1032–1034
• International Council of Nurses [ICN] (2010) Delivering Quality, Serving Communities: Nurses Leading Chronic Care. International Nurses Day,1–69
• World Health Organization [WHO] (2009a) Diabetes. Erişim: 05.04.2017 http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs312/en/
• World Health Organization [WHO] (2009b) Cardiovascular Diseases. Erişim:05.04.2017 http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs317/en/index.html
• World Health Organization [WHO] (2009c) Respiratory Diseases. Erişim: 05.04.2017 http://www.who.int/respiratory/en/
• World Health Organization [WHO] (2010)Global status report on noncommunicable diseases. Geneva.
• Clark NM, Gong M. (2000) Management of Chronic Disease By Practioners and Patients: Are We Teaching The Wrong Things? BMJ,320:572-575.
• Velioğlu P. (1999) Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar. İstanbul, Alaş Ofset.
• Ünsar S, Dindar İ, Zafer R, Kumaşoğlu Ç. (2006) Hemodiyaliz Tedavisi Gören Hastaların Öz Bakım Gücü ve Etkileyen Etmenler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi,1(3):70-80.
• Özdamar K. (2002) Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 4. Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir,661- 673.
• Şencan H.(2005) Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Geçerlilik ve Güvenilirlik. 1.Basım. Ankara. Seçkin Yayıncılık,50-420.
• Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. (2002) Biyoistatistik. Hatiboğlu Basım ve Yayım, Ankara.
• Jones LC, Hill K, Honer K, McDaniels S. (1986) Self-care management process used by individuals with chronic illness. Unpublished manuscript.
• Huffman DM. (1987) Development of an instrumen to measure use of self-care management processes-guarding (SCMP-G). Unpublished master’s thesis, Lousiana State University Medical Center, New Orleans.
• Chenitz WC, Swanson JM. (1986) From practice to grounded theory: Qualitative research in nursing. Menlo Park, CA:Sociology Press.
• Walker LO, Avant KC. (1986) Strategies for theory construction in nursing. Nor walk, CT: Appleton-Centry-Crofts.
• Jones LC. (2001) Measuring guarding as a self-care management process in chronic illness: The SCMP-G. Strickland OL, Dilorio C. Editörler. Measurement of nursing outcomes. New York:Springer Publishing Company,150-158.
• Aksayan S, Gözüm S. (2003) Kültürlerarası Ölçek Uyarlama İçin Rehber 2: Psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi,1: 3-14.
• Ercan İ, Kan İ. (2004) Ölçeklerde Güvenilirlik ve Geçerlilik, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3): 211-216.
• Ergin DY. (1995)“Ölçeklerde Geçerlik ve Güvenirlik”, M.Ü. Atatürk Eğitim Bilimleri Dergisi,7:125-148.
• İncirkuş K, Nahcivan N. (2011) "Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Ölçeği-Hasta Formu’nun Türkçe Versiyonunun Geçerlik Ve Güvenirliği", Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi,1:102-109.
• Aksel Ş. (2010) Kronik Hastalığı Olan Hastaların Öz Bakım Gücü Ve Evde Bakım Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Y.L. Tezi
• Bakoğlu E, Yetkin A. (2000) “Hipertansiyonlu Hastaların Öz-bakım Gücünün Değerlendirilmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,4(1): 41- 49.
• Kıyak E, Ergüney S. (2002) “Hemodiyalizli Hastaların Öz-Bakım Gücünün Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,5(1):38-43.
• Callaghan D. (2005) Healthy Behaviors, Self-Efficacy, Self-Careand Basic Conditioning Factors in Older Adults. Journal of Community Health Nursing, 22(3):169–178.
• Eser E. (2004) Sağlıkta Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Kültüre Uyarlanması. 1. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Sempozyumu Program ve Özet Kitabı, Emek Matbaacılık, İzmir.
• Tezbaşaran A. (1997) Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara,45-51
• Akgül A. (2005) Tıbbi Araştırmalarda İstatistiksel Analiz Teknikleri “SPSS Uygulamaları”, 3.Baskı, Ankara: Emek Ofset.
• Karasar N. (1995) Bilimsel araştırma yöntemi, 7. Basım, Ankara,147-151