ELAZIĞ TÜRKÜLERİNDE YÖRESEL UNSURLAR

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 1, 55 - 76, 15.03.2018

Çimen Özçam Sunay Deniz

Öz

Türküler ait oldukları yörenin ağız özelliklerini, yaşayış tarzlarını, kısaca dil ve kültürel özelliklerini bünyelerinde bulundururlar. Elazığ yöresine ait bu türküler de yöre insanlarının değer yargılarını, tutkularını, heyecanlarını, duygularını yansıtır. Bu çalışmada “Elazığ Harput Havaları’’ (Turhan-Taşbilek 2009) adlı eserdeki Elazığ türkülerinde yer alan yöresel unsurları belirlemeye çalıştık. Bu düşünceyle Elazığ türkülerinden oluşan bu eserde Elazığ yöresinin deyimleri, mahalli söyleyişleri, ikilemeler, yer adları, dualar, Türkiye Türkçesi yazı dilinden farklı olan morfolojik unsurları tespit etmeye çalıştık. Ayrıca eserde yer alan türkülerdeki özel adlar, mahallȋ söyleyiş ve kelimeler, Türkiye Türkçesi yazı dilinden farklı olan morfolojik unsurlar, ikilemeler ve deyimler tespit edilerek incelenmiştir.

Çalışmamızda, adı geçen eserde yer alan, 188 türkü, 9 beste, 42 hoyrat - uzun hava, 16 gazel, yöre meşklerinde icra edilen 9 klasik gazel güftesi, 42 tasavvufȋ eser, bir kısmı türkülü olan 45 oyun havası ve saz eseri incelenerek değerlendirilmiştir.Çalışma, bu türkülerde yer alan yöresel unsurları tespit etmek ve yöremiz türkülerine has dil özelliklerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elazığ, türkü

Local Facts in Elazig Songs

Öz

The songs have their mouths, their way of life, their language and cultural characteristics. This songs belonging to the Elazığ region also reflects the values, feelings, enthusiasm, feelings of the local people. In this study, we tried to determine the local elements in the "Elazığ Harput Airs" in Elazığ. In this work which consists of Elazığ songs with this thought, we tried to determine the morphological elements which are different from Elazığ language's idioms, local sayings, dilemmas, place names, dualar, Turkish Turkic writing language. Also, morphological elements, dilemmas and idioms which are different from Turkish Turkic writing language were examined and examined. In our study, 188 folk songs, 9 compositions, 42 hoyrat - long air, 16 gazelas, 9 classic classical gazel birds performed in the townspeople, 42 mystic works, 45 game airs and some instrumental pieces were recorded. The study was carried out in order to determine the local elements in this songs and to determine the language characteristics of songs.

Anahtar Kelimeler

Elazığ, folk songs

Kaynakça

• BURAN, Ahmet-İLHAN, Nadir (2008), Elazığ Yöresi Söz Varlığı, TDK. Yay, Ankara.
• BURAN, Ahmet (2008), “Gakgo/Gakgoş Kelimesinin Kökeni ve Anlamı”, Makaleler, Ankara, s. 160-164.
• BURAN, Ahmet (1996), Anadolu Ağızlarında İsim Çekim (Hâl) Ekleri, TDK. Yay, Ankara.
• EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara.
• ERGİN, Muharrem (1981), Azeri Türkçesi, İstanbul.
• ERGİN, Muharrem (1985), Türk Dil Bilgisi, İstanbul.
• GÜLER, Zülfi (2012), Harput Ağzı, Elazığ.
• İPEK, Birol (2015), “Elazığ İli Ağızlarında di Ünleminin kuvvetlendirme Görevinde Kullanımı”, VII. Uluslar arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, 16-18 Ekim 2014, Elazığ.
• KARAHAN, Leylâ (1996), Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TK. Yay., Ankara.
• SUNGUROĞLU, İshak (1961), Harput Yollarında, 3. Cilt, İstanbul.
• TURHAN, Salih-TAŞBİLEK, Şemsettin (2009), Elazığ-Harput Havaları, Elazığ Belediyesi Yayınları, Ankara.
• Türk Dil Kurumu (2005), Türkçe Sözlük, Ankara.
• Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (1975), VIII. C., TDK. Yay. Ankara.
• ÜSTÜNER, Ahat (2003), Türkçede Pekiştirme, Elazığ.
• YURTBAŞI, Metin (1996), Sınıflandırılmış Deyimler Sözlüğü, İstanbul.