ANAYASA ÇALIŞMALARI PERSPEKTİFİNDEN SİYÂSÎ PARTİLER VE SEÇİM SİSTEMİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 12, 54 - 83, 15.08.2016

Ali Şafak

Öz

‘Siyâsî Parti’ler, sivil toplum kuruluşlarının (STK) en yaygın bilinenlerinden birisidir. De-mokratik yönetimlerde iktidara giden yol bunlardan geçer. Siyâsî parti deneyim ve uygu-laması bizde, 1870’li yıllardan bugüne gelmiştir. Parlamenter sistemle, yaklaşık 140 yıllık sürede hem demokrasinin parçası siyâsî partiler, rejimi kurtarmakta yetersiz kalmış hem de on yılda bir askerî müdahaleler, demokrasimizi kesmiştir. Şu anda çok partili dönem-de bile askerî yönetimlerin Anayasası ve siyâseti düzenleyen yasaları, hâlâ uygulanmak-tadır. Buna bir son vermek, ezberleri bozmak zorunlu olmuştur. Öyle olunca ‘Parlamen-ter Demokrasi’mizi bir de ‘Başkanlık Sistemi Demokrasi’sine çevirsek ne mahzuru vardır? Kaliteli demokrasi hatırına, seçim sistemimizi köklü değişikliğe tabi tutmak, ‘dar bölge seçim sistemi’ni benimsemek, ‘yedek milletvekilliği’ kurumunu kabulle siyâsî iktidarın elini rahatlatmak kaçınılmazdır.

Genel seçimler zamanında seçime katılan partiler noktasından ‘teklikte çokluk’ ilkesin-den hareketle, birleşik cepheler oluşmasına, imkân sağlanmalıdır. ‘Türkiye milletvekilliği’ kurumunu kabullenmek ve ‘iki aşamalı seçim sistemi’ni uygulamak daha yerinde olacak-tır. Bunlar katılımcı demokrasi ve temsilde adâlet ilkeleri için önemlidir. Şayet bu önlem-ler alınmaz ve uygulanmaya konulmazsa, daha çok parti kurulur, kapanır ya da kapatılır. Zira bu ülke insanı için artık tuttuğu siyâsî parti, Katolik nikâhlısı olmaktan çıkmıştır. Halkın sezgisi, kendisini yenilemesi, kendilerini yenilemeyen lider kadrolarını çoktan aşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Siyâsî Parti, Dar Bölge Seçim Sistemi, Teklikte Çokluk, Yedek Milletvekil-liği, Türkiye Milletvekilliği

POLITICAL PARTIES AND GENERAL ELECTION SYSTEM FROM THE VIEWPOINT OF CONSTITUTIONAL STUDIES

Öz

'The political parties, are one of the most commonly known non-governmental organizations (NGO). The way to power goes through them in democratic governance. The practice and the experience of the political parties backed to 1870s in our political history. For nearly 140 years with parliamentary system, political parties, as being one of the main parts of the democracy, have been insufficient to defend and save the democracy and military interventions, happened in almost every ten years, have interrupted our democracy. Today, even in multi-party system, The Constitution and the laws governing the political system, enacted by the military rule, are still in force.

To put an end to this practice and to break the routine has become unavoidable. Therefore, why not we change our “Parliamentary Democracy” to “Presidential Democracy”. For the sake of high quality democracy, it is inevitable to give help to the political power by changing our electoral system radically, by adopting the “district electoral system”, and by accepting the “spare membership of parliament”.

During the general elections the parties standing for elections could form united fronts, with the principle of “multiplicity in unity”. Accepting “Turkey deputyship ” and practicing “two-tier selection system” would be more appropriate. These are important for the principles of partic-ipatory democracy and fair representation. If such measures are not taken and put into prac-tice, more and more political parties are established, closed or banned from politics. People of this country are no longer connected to the political parties with the Catholic marriage. The people have already exceeded the political leaders in terms of intuition and self-renewal. That is where the culture of blind allegiance is.

Anahtar Kelimeler

Political Party, District Electoral System, Multiplicity in Unity, Spare Membership of Parliament, Turkey deputyship

Kaynakça

• BAŞGİL, A.F., (1961). Demokrasi Yolunda, Yağmur Yayınevi, İstanbul,
• BAŞGİL, A.F., (1957). Esas Teşkilat Hukuku, üç cilt İstanbul;
• BAŞGİL, A.F., (1957). Türkiye Siyâsî Rejimi ve Anayasa Prensipleri, İstanbul 1957.
• El-Maverdî, Ebu’l-Hasan (1994); el-Ahkâmu’s-Sultâniyye (çev. A. Şafak), 2. baskı İs-tanbul.
• GÖKDERE, A., (2000). Müfettişlik ve Uzmanlık Sınavlarına Giriş, Turhan Kitabevi, Ankara.
• GÖZÜBÜYÜK, Ş., (1986). Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, “ S ” Yayınları, Ankara
• KOCAOĞLU, M., (1998): Anayasa Hukuku, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Kırıkkale,
• OKANDAN, R. G., (1966). Umumî Âmme Hukuku, İstanbul.
• ÖZOK, Ö., (2005). “Siyâsî Partiler Ve Demokrasi” Sempozyumunda yaptığı konuşma-dan, 26/05/2005, İstanbul.
• SAĞLAM, F., (1999); Siyasal Partiler Hukukunun Güncel Sorunları, s. 196, 1. baskı, İstanbul.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE)’nin Anayasa Çalışmaları Taslağı md. 42, 2013.
• ŞAFAK, A., (1977); Mukâyeseli Ceza Hukuku, Erzurum.
• ŞAHİNOĞLU, N., (1991); Sa’dîy-i Şirâzî ve İbn-i Teymiyede Fert ve Cemiyet İlişkileri, İşaret Yayınları, İstanbul.
• TEZİÇ, E., (1998); Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul.
• TUNCER, E., (2005); "Siyâsî Partiler Ve Demokrasi Sempozyumu”, İstanbul.
• TOBB; Yeni Anayasa Çalışmaları Platform Çalışmaları Raporu, Ankara 2012.
• TESEV Raporu; ‘Yeni Anayasa Sürecini İzleme Raporu –Şubat 2012- Haziran 2012, İstanbul 2012.
• SDE Anayasa Taslak Teklifleri; ‘İnsan Onuruna Dayanan Yeni Anayasa Raporu’, Ankara 2011 ve 2013.