ÖĞRETMENLERDE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ: ÖZEL OKUL ÖRNEĞİ

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 5, 172 - 191, 04.11.2015

Hasan Bozgeyikli Adem Şat

Öz

Bu araştırmanın amacı özel okullarda çalışan öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin cinsiyet, medeni durum, kıdem, çalışılan kurum türü ve öğrenim durumu açısından incelenmesidir. Betimsel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmada çalışma grubunu 2013-2014 eğitim öğretim yılında Kayseri il merkezinde bulunan özel okullarda çalışan % 49’ü (120) si kadın, % 51’(121) i erkek olmak üzere toplam 241 kişi oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında kişisel bilgi formu, “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği” ve “Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği” kullanılmıştır.  Araştırma verilerinin analizinde t testi ve f testi analizlerinden faydalanılmıştır. Araştırma sonuçları öğretmenlerde örgütsel vatandaşlık davranışları ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından anlamlı düzeyde farklılaştığını ortaya çıkarmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara dayalı olarak öneriler geliştirilmiştir.

 

Anahtar kelimeler: Psikolojik Dayanıklılık, Örgütsel Vatandaşlık, Örgütsel Davranış, Özel Okul

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Dayanıklılık, Örgütsel Vatandaşlık, Örgütsel Davranış, Özel Okul

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• AKTAŞ, H. G. (2008). Öğretmenlerde denetim odağı ve örgütsel vatandaşlık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• AKTAY, A. (2008). Yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri ile ÖVDarasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ALLISON, B. J., VOSS, R. S. ve DRYER, S. (2001). Student classroom and career success: the role of organizational citizenship behavior, Journal of Education for Business, 7 (5), 282–288.
• ALTUNBAŞ, A. (2009). Öğretmenlerin ÖVDve çalışma değerlerinin analizi (Altındağ İlçesi Örneği), Yayımlanmamı yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ATALAY, İ. (2005). Örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• AY, B. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri ve ÖVD, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• BASIM, H. N. Ve ŞEŞEN, H. (2006). ÖVD ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 61(4), 83-102.
• DÖNDER, H. H. (2006). Öğretmenlerin ÖVDve bürokrasi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• DURAK, M. (2002). Predictive role of hardiness on psychological symptomatology of university students experienced earthquake (Unpublished master thesis). The Middle East Technical University, Ankara.
• GÜLER, N. (2013) Üniversite çalışanlarında ÖVD: Gazi Üniversitesinde bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• HARRISSON, M., LOISELLE, C. G., DUQUETTE, A., ve SEMENIC, S. E. (2002). Hardiness, work support and psychological distress among nursing assistants and registered nurses in Quebec. Journal of Advanced Nursing, 38 (6), 584-591.
• KARAKUŞ, M. (2008). İlköğretim okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin duygusal zekâ yeterliklerinin, öğretmenlerin duygusal adanmışlık, örgütsel vatandaşlık ve iş doyumu düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• KELEŞ, Y. (2009). İş görenlerin Eğitim Düzeylerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• KESKİN, S. (2005). Öğretmenlerde çalışma değerleri ve örgütsel vatandaşlık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• KHOBASA, S. C. (1979). Personality and resistance to illness. American Journal of Community Psychology, 7(4), 413-423.
• KLAG, S., ve BRADLEY, G. (2004). The role of hardiness in stress and illness: An exploration of the effect of negative affectivity and gender. British Journal of Health Psychology, (9), 137-161.
• KUBİLAY Baykal, Ö. (2013). Okul iklimi ile öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• MADDI, S. R. (1998). Dispositional hardiness in health and effectiveness. In H. S. Friedman (Ed.). Encyclopedia of Mental Health. San Diego, CA: Academic Press.
• MADDI, S. R., HARVEY, R. H., KHOSHABA, D. M., LU, J. L., PERSICO, M., ve BROW, M. (2006). The personality construct of hardiness, III: Relationships between repression, innovativeness, authoritarianism, and performance. Journal of Personality, 74(2), 575-598.
• MADDI, S. R., ve KHOSHABA, D. M. (2001). Personal views survey (3rd ed. revised). Newport Beach, CA: The Hardiness Institute.
• MADDI, S. R., ve KHOSHABA, D. M. (1994). Hardiness and mental health. Journal of Personality Assessment, 63(2), 265-274.
• MERCAN, M. (2006). Öğretmenlerde örgütsel bağlılık, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel vatandaşlık. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• NAR, O. (2009). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin arkadaşlık, başarı ve statü çabaları ve bu çabaların örgütsel vatandaşlık davranışlarıyla ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İst.
• OKTAN, V. (2008) Üniversite sınavına hazırlanan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• OPLATKA, I. (2009). Organizational citizenship behavior in teaching: the consequences for teachers, pupils, and the school. International Journal of Educational Management, 23 (5), 375–389.
• ÖZDEVECİOĞLU, M. ve İNCE BALCI, F. (2011). Algılanan içsellik statüsünün ÖVD üzerindeki etkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37; 41-64.
• ÖZER, S. (2009) Eğitim örgütlerinde lider davranış biçimleri ile ÖVD arasındaki ilişki (Nevşehir İli Örneği) Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• POLAT, S. (2007) Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile ÖVDarasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• ROBBINS, S. P. ve JUDGE, A. (2012). Örgütsel Davranış Organizational Behavior (Çev. Erdem, İ.). Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık: İstanbul.
• SAMANCI KALAYCI, G. (2007). Örgütsel güven ve ÖVD. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• SELÇUKLU, A. E. (2013) Örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak kurum kültürü ve psikolojik dayanıklılık: Okul öncesi öğretmenleri üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• SEZGİN, F. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel ve örgütsel değerlerinin uyumu (Ankara İli Örneği). Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• SEZGİN, F. (2009). Relationships between teacher organizational commitment, psychological hardiness and some demographic variables in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47 (5), 630-651
• SEZGİN, F. (2012) İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
• TERZİ, Ş. (2005). İyi olmaya ilişkin psikolojik dayanıklılık modeli (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• TERZİ, Ş. (2008) Üniversite öğrencilerinde kendini toparlama gücünün içsel koruyucu faktörlerle ilişkisi Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35: 297-306.
• TSCHANNEN MORAN, M. (2001). Collaboration and the need for trust. Journal of Educational Administration, 39, 308-331.
• VEY, M. A. ve CAMPBEIL, J. P. (2004), "ln.Role or Extra.Role Organization al Citizenship Behavior: Which Are We Measuring?," Human Performance, 17(1), 119-135.
• WILLIAMS, S. ve SHIAW, W. T. (1999), "Mood and Organizational Citizenship Behavior: The Effects of Positive Affect on Employee OCB Intentions," The Journal of Psychology, 133(6), 656-668.
• YALÇIN, S. (2013) İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki Tükenmişlik düzeyleri ile stres, psikolojik Dayanıklılık ve akademik iyimserlik arasındaki ilişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• YARIM, M. (2009). Genel liselerde çalışan branş öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.