İDEALİST FİLOZOF JOSIAH ROYCE’A GÖRE FELSEFENİN DİNÎ YÖNÜ

Yıl 2018, Sayı: 39, 57 - 67, 15.06.2018

Mehmet Demirtaş

https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.351507

Öz

İnsanların büyük bir çoğunluğunun yaşamlarında vazgeçemedikleri ve
hayatlarının şekillenmesinde çok büyük rolü olan fenomenlerden biri din, diğeri
de felsefedir. Zira insanı diğer varlıklardan ayırt eden en önemli özellik onun
düşünme melekesine sahip olmasıdır. İşte bu iki özelliği sayesinde (inanma ve
düşünme) insanoğlu fıtratı gereği evren, varlık, değer ve kendisi hakkında
sorular sorarak bir anlam arayışına girer. Doğal olarak onun sormuş olduğu bu
sorulara günümüze kadar filozof ve düşünürler tarafından cevaplar verilmeye
çalışılmış olsa da insanoğlu, hiçbir zaman bu cevapları kendisi için yeterli
görmemiş ve öyle görünüyor ki onun bu sorulara olan cevap arayışı devam
edecektir.   

Amerikan idealist felsefe geleneğinin önde gelen
filozoflarından biri olan Josiah Royce da bu bağlamda felsefe-din ilişkine
kayıtsız kalmamıştır. Öyle ki ona göre, iman ve amel konuları doğrudan doğruya
felsefi olarak tartışılmaya müsait konulardır. Royce için felsefenin insanların
fiilleriyle ilgili kurallar ileri sürmesi ve dünya hakkındaki teorileri
tartışması dikkate alındığında felsefenin dinî bir yönünün olması gerekir. O,
felsefenin dinî yönünün olup olamayacağı konusunu daha çok Kant’ın da en temel
soruları olan “Nasıl bilebilirim, neyi bilebilirim ve ne yapmalıyım?” gibi
sorulardan hareketle temellendirmeye çalışır. Royce açısından bu sorular
felsefî öneme haiz olduğu kadar, dinî öneme de haizdir. Çünkü bu sorularla hem
felsefe hem de din doğrudan muhataptır. Kuşkusuz insanoğlu en yüce hakkındaki düşüncesi ile yaşamdaki
gereksinimlerinin ne şekilde birbirleriyle bağlantılı olduğunu ortaya koymak
ister ve bu noktada o, kendi idealine neyin en iyi cevap olabileceğini bu iki
alanda görür. Royce’a göre hiç kimse yukarıdaki soruları sormaktan kesinlikle
korkmamalıdır. Çünkü düşünen herkes bu tip soruların cevaplarını araştırmalı ve
araştırma sonucunda ulaşılan karara saygı duymalıdır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Din, Royce, Ahlak, Tanrı, Âlem, Ruh, İman

Kaynakça

• KAYNAKÇA Aydın, Mehmet. Din Felsefesi, İstanbul, Selçuk Yay, 4. Baskı, 1994. Arslan, Ahmet. İslam Felsefesi Üzerine, Ankara, Vadi Yay, 1999. Bayrakdar, Mehmet. İslâm Felsefesine Giriş, TDVY, Ankara, 1997. Bilen, Osman. Din Felsefesi Üzerine Bazı Araştırmalar Platon’dan Wittgenstein’a, İzmir, 2k Dijital Baskı Sistemleri, 2001. Bilgin, Önder. Sadakat Ahlakı, Ankara, Ümit Ofset, 2009. C.Stephen Evans&R.Zachary Manis, Din Felsefesi (İman Üzerine Rasyonel Bir Düşünme), Çev. Ferhat Akdemir, Ankara, Elis Yayınları, 2010. Erdem, Hüsameddin Din-Felsefe Münasebeti, Konya, Hü-Er Yayınları, 1997. İbni Rüşd, Faslü’l Makâl, Çev. Bekir Karlığa, İstanbul, İşaret Yay, 1992. John K. Roth, Ed. The Philosophy of Josiah Royce, New York, Hackett Publishing Company, 1982. Royce, Josiah The Religious Aspect of Philosophy, Harper&Brothers, New York, Publishers, First Edition, 1958. Ulutan, Burhan. Farabi Felsefesi, İstanbul, TDAVY, 2000. Özcan, Zeki. Din Felsefesi Yazıları I, Bursa, Alfa Basım Yayın Dağıtım, Birinci Basım, , 2001. Smith, John E. Royce’s Social Infinite, New York, The Liberal Arts Press. 1950. Taylan, Necip. Ana hatlarıyla İslam Felsefesi, İstanbul, Ensar Neşriyat, 4. Baskı, 1997.