Psikiyatri Hastalarında Fiziksel Egzersizin Desteklenmesi: Pender’in Sağlıği Geliştirme Modeli

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 33 - 37, 31.05.2018

Aydan Akkurt Yalçıntürk

Öz

Egzersiz; fiziksel sağlığı korumak, iyileştirmek ve geliştirmek üzere yapılandırılmış planlı ve tekrarlayıcı hareket olarak
tanımlanmaktadır. Fiziksel egzersizler doğru
amaçla kullanıldığında psikiyatrik hastalığa sahip bireyler için ideal bir
uygulamadır. Egzersiz; majör depresyon, anksiyete bozukluğu, şizofreni,
bipolar bozukluk ve madde bağımlılığı gibi pek
çok psikiyatrik hastalığın tedavisinde etkili bir yöntem
olarak kullanılmaktadır. Ayrıca egzersiz, psikiyatrik hastalıklar yönünden risk
altında olan popülasyonlarda da koruyucu etkide bulunmaktadır.

Psikiyatri hastalarına
yönelik fiziksel egzersiz uygulaması planlı bir program olmaksızın birçok
psikiyatri kliniğinde çoğunlukla klinik hemşireleri tarafından yürütülmektedir.
Bu egzersizlerin etkinliğini değerlendirmek oldukça güçtür. Planlı bir
şekilde ve profesyoneller tarafından yürütülen programların etkinliği ve
hasta yararına olan katkısı çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. Bu nedenle
tüm psikiyatri hastalarına yönelik sistematik ve planlı bir program
hazırlanarak fiziksel egzersizin desteklenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu makalede psikiyatri hastalarında
fiziksel egzersizin desteklenmesinde Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli’nin
nasıl kullanılabileceği açıklanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Psikiyatri hastaları, Fiziksel egzersiz, Sağlığı geliştirme modeli

Supporting Physical Evercise In Psychiatric Patients: Pender’s Health Promotion Model

Öz

Exercise is defined as planned and repeater movement
which is structured to protect, improve and enhance physical health. İf
physical execrices are used for right purpose, it would be ideal application
for pepole who have a psychiatric illness. Exercise is used as effective
method in the treatment of many psychiatric illness such as major depression,
anxiety disorder, schizophrenia, bipolar disorder and substance dependence.
Exercise is also protective for populations at risk for psychiatric illnesses.

Physical exercise practice for
psychiatric patients is run mostly by clinical nurses in many psychiatric
clinics without a planned program. It is difficult to assess the effectiveness
of these exercises. The effectiveness of programs which were planned and run by
professionals was shown to contribue to patient benefit in various studies.
Therefore, it is very important to support physical exercise by preparing a
systematic and planned program for all psychiatric patients. In this article,
it is explained that how to use Pender's Health Promotion Model in support
physical exercise on psychiatric patients.

Anahtar Kelimeler

Psychiatric patients, Physical exercise, Health promotion model

Kaynakça

• 1.Aksayan, S., Gözüm, S. (1998) Olumlu sağlık davranışlarının başlatılması ve sürdürülmesinde öz-etkililik (kendini etkileme) algısının önemi, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(1):35-42.
• 2.Bahar, Z., Açıl, D. (2014) Sağlığı geliştirme modeli: kavramsal yapı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi [online], 7(1): 59-67. URL: http://www.deuhyoedergi.org/index.php/ DEUHYOED/article/view/46 (Ekim 10,2017).
• 3.Baltaş, Z. (2000) Sağlık Psikolojisi: Halk Sağlığında Davranış Bilimleri. (1. Baskı, sy. 34). İstanbul. Remzi Kitabevi.
• 4.Berwid, OG., Halperin, JM. (2012) Emerging support for a role of exercise in attention-deficit/hyperactivity disorder intervention planning. Curr Psychiatry Rep, 14:543-51.
• 5.Bouchard, C., Blair, SN., Haskell, W. (2012) Physical Activity and Health. (2nd edition, pp.77-88). Champaign, IL, Human Kinetics.

• 6.Cassilhas, RC., Attux, C., Cordeiro, Q., Gadelha, A L., Telles, BA., et al. (2015) A 20-week program of resistance or concurrent exercise improves symptoms of schizophrenia: results of a blind, randomized controlled trial, Rev Bras Psiquiatr, 37:271-279.
• 7.Çalık, A., Kapucu, S. (2017) Diyabetli hastalarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirme: Pender’in sağlığı geliştirme modeli (Developing healthy life style behaviors in diabetic patients: Pender’s health promotion model), Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2): 62-75.
• 8.Dodd, KJ., Duffy, S., Stewart, JA., Impey, J., Taylor, N. (2011) A small group aerobic exercise programme that reduces body weight is feasible in adults with severe chronic schizophrenia: a pilot study. Disabil Rehabil, 33:1222-1229.
• 9.Ersin, F., Bahar, Z. (2012) Sağlığı geliştirme modelleri’nin meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi: bir literatür derlemesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1): 28-38
• 10.Fariz, B. (2015) Psikiyatrik hastalıklar ve egzersiz, Spor Hekimliği Dergisi, 50:131-38.
• 11.Keşer, E. (2016) Pender' İn Sağlığı Geliştirme Modelinin Obez Bireylerde Bazı Parametrelere Etkisi.Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı. Gaziantep, Türkiye.
• 12.Knöchel, C., Oertel-Knöchel, V., O’Dwyer, L., Prvulovic, D., Alves, G., Kollmann B., et al. (2012) Cognitive and behavioural effects of physical exercise in psychiatric patients. Prog Neurobiol. 96:46-68.
• 13.Koch J. (2002). The Role Of Exercise İn The African-American Woman With Type 2 Diabetes Mellitus: Application Of The Health Belief Model. J Am Acad Nurse. 14 (3):126-130.
• 14.Krough J, Speyer H, Nørgaard HC, Moltke A, Nordentoft M. Can exercise increase fitness and reduce weight in patients with schizophrenia and depression? Front Psychiatry. 2014;5:89.
• 15.Loi, SM., Dow, B., Ames, D., Moore, K., Hill, K., Russell, M., Lautenschlager, N. (2014) Physical activity in caregivers: What are the psychological benefits? Arch Gerontol Geriatr. 59:204-10.
• 16.Lök, S., Lök, N. (2016) Kronik psikiyatri hastalarına uygulanan fiziksel egsersiz programlarının etkinliği: sistematik derleme (Efficiency of physical exercise programs on chronic psychiatric patients: a systematic revie), Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 8(4):354-366
• 17.Lynch, WJ., Peterson, AB., Sanchez, V., Abel, J., Smith, MA. (2013) Exercise as a novel treatment for drug addiction: a neurobiological and stage-dependent hypothesis. Neurosci Biobehav Rev. 37:1622-44.
• 18.Mete, S. (2012) Hemşireliğin Temel Kavramları. Aştı TA., Karadağ A. (Ed.). İçinde. Hemşirelik Esasları: Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. (1. Baskı, sy. 1115-1135). İstanbul. Akademi Yayınevi.
• 19.Ocakçı, A., Alpar, Ş. (2013). Hemşirelikte Kavram, Kuram ve Model Örnekleri. (1. Baskı, sy. 201-212). İstanbul Medikal Yayıncılık.
• 20.Pender, NJ. (1996). Health Promotion İn Nursing Practice (3rd Ed.). Connecticut: Appleton & Lange Stanford.
• 21.Pender, NJ., Murdaugh C.L., Parsons M.A. (2002): Health Promotion in Nursing Practice (4th ed.) Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• 22.Pender, NJ., Murdaugh, C. L., Parsons, M.A. (2006): Health promotion in nursing practice, (Fıfth Edition. sy. 50-66). Pearson Education, New Jersey. 23.Perraton, LG., Kumar, S., Machotka, Z. (2010) Exercise parameters in the treatment of clinical depression: a systematic review of randomized controlled trials. J Eval Clin Pract.16:597-604.
• 24.Sevinç, S. (2012) Pender’in Sağlığı Gelı̇ştirme Modelı̇nin Miyokard İnfarktüsü Geçı̇rmı̇ş Bireylerde Uygulanması. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilimdalı. İzmir, Türkiye.
• 25.Sevinç, S. (2016) Miyokart ı̇nfarktüsü geçirmiş bireylerde yaşam şekli değişikliği: pender’ in sağlığı geliştirme modeli (life style modification in ındividulas with myocardial ınfarction: pender’s health promotion model), Journal of Cardiovascular Nursing, 7(14):147-52.
• 26.Stubbs, B., Eggermont, L., Soundy, A., Probst, M., Vanderbulcke, M., Vancampfort, D. (2014) What are the factors associated with physical activity (PA) participation in community dwelling adults with dementia? A systematic review of PA correlates. Arch Gerontol Geriatr. 59:195-203.
• 27.Tokat, MA., Okumuş, H. (2008) Başarılı emzirme için kuram ve modele dayalı hemşirelik uygulamaları nasıl geliştirilir, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 3:51-8.
• 28.Warburton, DE., Nicol, CW., Bredin, SS. (2006) Health benefits of physical activity: the evidence. CMAJ, 174:801-9.