Psikososyal Boyutu ile Diyaliz Tedavisi ve Uyum Sürecine Yönelik Hemşirelik Girişimleri

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 1, 36 - 42, 31.01.2017

Eylem Topbaş Gülay Bingöl

Öz

Kronik böbrek hastalığı bireylerin yaşam kalitesini, psikososyal durumunu, destek

sistemlerini ve fizyolojik parametreleri olumsuz etkileyen önemli bir sağlık

sorunudur. Bu derleme; diyaliz tedavisinin yol açtığı psikolojik sorunların, yaşam

kalitesinde meydana gelen olumsuzlukların ve sosyal destek sisteminin birey

üzerindeki etkisini incelemek amacıyla hazırlanmıştır. Ayrıca, diyaliz tedavisine

uyum sürecinde yapılacak girişimlere ve araştırma sonuçlarına da yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diyaliz tedavisi, psikososyal durum, destek sistemleri

Kaynakça

• 1. Süleymanlar G, Utaş C, Arınsoy T, Ateş K, Altun B, et al. A Population-based survey of Chronic Renal Disease In Turkey-the CREDIT study. Nephrology Dialysis Transplantation 2010:26(6);1862-1871.
• 2. Aksoy A, Oğur S, Bitlis ilinde rutin olarak diyaliz ünitesine bağlanan diyaliz hastalarının sıkıntı durumlarının belirlenmesi, Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2015;4(2):112-121.
• 3. Cimilli C. Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 1994;3(3):88-92,
• 4. Şentürk A, Tamam L. Hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda psikopatoloji. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Dergisi 2000;17(3):163-172.
• 5. Şentürk A, Tamam L. Kronik böbrek yetmezliğinde uygulanan tedavilerin psikiyatrik etkileri ve tedavisi. Arşiv Dergisi 2000;9(1):49-68.
• 6. Sağduyu A, Erten Y. Hemodiyalize giren böbrek hastalarında ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergisi 1998;9(1):13- 22.
• 7. Küçük L, Diyaliz hastalarında sık karşılaşılan ruhsal sorunlar, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2005;14 (4) 166-170
• 8. Bingöl G, Görgen Ö, Amasya ilindeki hemodiyaliz hastalarının benlik saygısı, beden imajı ve sosyal destek düzeylerinin belirlenmesi, Hemşirelik Formu 2009;12(1): 39-46.
• 9. Yavuz D, Yavuz R, Altunoğlu A, Hemodiyaliz hastalarında görülen psikiyatrik hastalıklar, Turkish Medical Journal 2012; 6(1):33-37
• 10. Çelik HC, Acar T. Kronik hemodiyaliz hastalarında depresyon ve anksiyete düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Fırat Tıp Dergisi, 2007;12(1):023-027.
• 11. Daugirdas JT, Blake PG, Ing TS. Diyaliz El Kitabı. Bozfakıoğlu S (Çeviren). 3. Baskı, Ankara: Güneş Kitapevi, 2003.
• 12. Palmer S, Vecchio M , Craig JC , Tonelli M , Johnson DW , Nicolucci A , Pellegrini F , Saglimbene V , Logroscino G , Fishbane S , Strippoli GF, Prevalence of depression in chronic kidney disease: systematic review and meta-analysis of observational studies Kidney International, 2013; 84 (1): 179–191.
• 13. Hedayati SS , Bosworth HB, Kuchibhatla M, Kimmel PL, Szczech LA, The predictive value of self-report scales compared with physician diagnosis of depression in hemodialysis patients, Kidney International 2006; 69(9):1662-1668
• 14. Cukor D, Ver Halen N, Asher DR, Coplan JD, Weedon J, et al., Psychosocial intervention improves depression, quality of life, and fluid adherence in hemodialysis Journal of the American Society of Nephrology 2014; 25(1):196–206.
• 15. Hedayati SS, Daniel DM, Cohen S, Comstock B, Cukor D, et al Rationale and design of A Trial of Sertraline vs. Cognitive Behavioral Therapy for End-stage Renal Disease Patients with Depression (ASCEND) Controlled clinical trials,2016;47: 1-11.
• 16. Karaca S, Çınar S, Bicik Bahçebaşı Z, Hastaların perspektifinden: periton diyalizinin yaşama ve ruhsal belirtilere etkisi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2012; 2(4): 169-174.
• 17. Kimmel PL, Peterson RA, Depression in end-stage renal disease patients treated with hemodialysis: tools, correlates, outcomes, and needs. Seminars in Dialysis 2005; 18(2): 91-97.
• 18. Sezer MT. Psikiyatrik Sorunlar. In: Akpolat T, Utas C (eds). Hemodiyaliz Hekimi El Kitabi 2. baski. Kayseri: Anadolu Yayincilik, 2001: 147-152.
• 19. Ünsal Barlas G, Kırmızı S, Şekerci E, Ürün Ş, Aydın Z, Karaca S, Onan N, Öz CY, Hemodiyaliz hastalarında anksiyete ve depresyon: sistematik inceleme, III.Uluslararası ve VII.Ulusal Pisikiyatri Hemşireliği Kongresi, 2014, Ankara, 211-212
• 20. Karabulutlu E, Ergüney S, Hemodiyaliz hastalarına uygulanan hastalık ve stresle baş etme bilinçlendirmesinin depresyon eğilimi ve anksiyete düzeyine etkisi, Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2006;Mart-Haziran:36-41
• 21. Üneri Ö, Memik NÇ. Çocuklarda yasam kalitesi kavramı ve yasam kalitesi ölçeklerinin gözden geçirilmesi. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi 2007;14:48-56.
• 22. Akdemir N. Hemşirelik uygulamalarında temel kavramlar.İn. Akdemir N, Birol. L editör. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. İstanbul: Vehbi KoçYayınları; 2003: ss. 3-24.
• 23. Ören B, Hemodiyaliz ve periton diyalizi olan hastaların yaşam kalitesi ve öz-bakım gücünü etkileyen faktörlerin incelenmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2010.
• 24. Mingardi G, Cornalba L, Cortinovis E ve ark. Health-related quality of life in dialysis patients. A report from an Italian study using the SF-36 health survey. Nephrol Dialysis Transplantation 1999; 14(6): 1503-1510.
• 25. Özgür B, Kürşat S, Aydemir Ö, Hemodiyaliz hastalarında yaşam kalitesi ile anksiyete ve depresyon düzeyleri yönünden değerlendirilmesi, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2003; 12 (2):113-116.
• 26. Alemdar H, Pakyüz Çınar S, Hemodiyaliz Hastalarında öz bakım gücünün yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2015;2:19-30.
• 27. Akyol AD, Karadokovan. Hemodiyalize giren hastalarda yaşam kalitesi ve öz bakım gücü ile bunlar üzerine etkili değişkenlerin incelenmesi. Ege Tıp Dergisi 2002;297-102.
• 28. Yılmaz E, Böbrek transplantasyonu yapılan hastalarda yaşam kalitesi ve kanıt temelli uygulamalar, Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2016; 2: 24-40.
• 29. …….Yalnızlık.http://www.psikologunuz.org/yaln-zl-k-hastal-k-m.html (Erişim Tarihi: 30.05.2016).
• 30. Akkuş Y, Akyar İ, Hemodiyaliz hastalarının yalnızlık düzeyinin belirlenmesi, Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2006;Mart- Haziran:42-47.
• 31. Üstüner Top F., Başkan Ş, Akpunar F, Aydın Pekdemir E, Bayrak GN, Hemodiyaliz hastalarının yanlızlık düzeylerinin değerlendirilmesi, III.Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi Bildiri Özet Kitabı ,2009, Düzce, 111.
• 32. Dogan S, Kelleci M, Fiziksel hastalık nedeniyle hastanede yatan bireylerin bazı tanı gruplarına göre umutsuzluk düzeyleri, İstanbul Üniversitesi F.N.H.Y.O Dergisi, 2004;13(52): 23-37.
• 33. Bağ E, Akkaya L, Çınar Z, Candan F, Kayataş M, Hemodiyaliz ve periton diyaliz uygulanan hastalarda sosyal destek ve özyeterlilik, 18. Ulusal Böbrek Hastalıkları, Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireliği Kongresi Bildiri Özet Kitabı, 2008, Antalya, 78.
• 34. Erdem N, Karabulutlu E, Okanlı A, Tan M, Hemodiyaliz hastalarında umutsuzluk ve yasam doyumu, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2004, ISSN:1303-5134, file:///C:/Users/ACER/Desktop/138-427-1-PB.pdf (Erişim Tarihi:30.05.2016)
• 35. Dedeli Ö, Fadıllıoğlu Ç, Uslu R, Kanserli bireylerin fonksiyonel durumları ve algıladıkları sosyal desteğin incelenmesi, Türk Onkoloji Dergisi 2008;23(3):132-139
• 36. Çınar S. Psychosocial adjustment and social support in hemodialysis patients,Turkiye Klinikleri 2009;1(1):12-18.
• 37. Babacan Gümüş A, Hemodiyaliz hastasının yakını olmak: nitel bir çalışma örneği, III.Uluslararası ve VII.Ulusal Pisikiyatri Hemşireliği Kongresi BildiriKitabı, 2014, Ankara, 209-210.
• 38. Girgin Yılmaz A. Hemodiyaliz ve periton diyaliz hastalarında depresyon,kaygı, benlik saygısı ve sosyal uyumun değerlendirilmesi ve karşılaştırılması, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Tezi, 2014, Bursa.
• 39. Spinale J, Cohen JD, Khetpal P, Peterson AR, Clougherty B, et al., Spirituality, social support, and survival in hemodialysis patients, Clinical Journal of the American Society of Nephrology 2008;3(6): 1620 –1627.
• 40. Sever MŞ, Vanholder R, Lameire N , Management of crush-related injuries after disasters, The New England Journal of Medicine 2006; 354(10):1052-1063.
• 41. Sugisawa H, Sugisaki H, Ohira S, Shinoda, Shimizu Y, et al., Factors in mental health problems among japanese dialysis patients living in heavily damaged prefectures two years after the great east japan earthquake, Advances in Psychiatry, 2015: 1-8 ( http://dx.doi.org/10.1155/2015/265907) (Erişim Tarihi: 30.05.2016)
• 42. Hyre AD, Cohen AJ, Kutner N, Alper AB, Dreisbach AW, et al., Psychosocial Status of Hemodialysis Patients One Year After Hurricane Katrina. The American journal of the medical sciences. 2008;336(2):94-98.
• 43. Özdemir Ü, Taşçı S, Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2013;1(1):57-72.
• 44. Lin CC, Han CY, Pan JI, A qualitative approach of psychosocial adaptation process in patients undergoing long-term hemodialysis, Asian Nursing Research 2015;9: 35-41
• 45. Kocaman N. Genel hastane uygulamasında psikososyal bakım ve konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 9(1): 49- 51.
• 46. Robinski M, Mau W, Wienke A, Girndt M, Shared decision-making in chronic kidney disease: A retrospection of recently initiated dialysis patients in Germany, Patient Education and Counseling 2016; 99(4):562–570