Hemodiyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Yıl 2011, Cilt: 08 Sayı: 1, 30 - 35, 30.06.2011

Selda Yaralı Arslan Sibel Karaca Sivrikaya Neşe Erdem Asiye Durmaz Akyol

Öz

Amaç: Araflt›rma, hemodiyaliz hastalar›n›n yaflam kalitesini

ve etkileyen faktörleri belirlemek amac›yla yap›lm›flt›r.

Gereç ve Yöntemler: Araflt›rma tan›mlay›c› olup, evrenini

ve örneklemini 16 Kas›m 2004- 15 Ocak 2005 tarihleri aras›nda

Konya’ da özel bir diyaliz merkezi ve Erzurum’da Üniversite

Hastanesi, Numune Hastanesi, SSK Hastanesi ve iki özel

hemodiyaliz ünitesinde hemodiyaliz tedavisi alan toplam 228

hasta oluflturmufltur. Veri toplama arac› olarak, hastalar›n tan›

t›c› özelliklerine iliflkin soru formu ve Hastane Anksiyete

Depresyon Ölçe¤i (HAD) kullan›lm›flt›r. Üremik semptomlar›

belirlemek için Leicester Üremik Semptom Skalas› (LUSS) ve

Yaflam Kalitesi ‹ndeksi Memnuniyet ve Önemlilik Durumu ölçe¤

i kullan›lm›flt›r.

Bulgular: Hastalar›n %54.4’ü erkek, % 45.6’s› kad›n,

%36.7’si 60 yafl ve üzerinde, %94.9’u haftada 3 kez diyalize

girmekte %67.7’si diyaliz servis arac›yla ulafl›m›n› sa¤lamakta

ve tan› süreleri ortalama 4.96±3.29 y›ld›r. Hastalar›n %76.6’s›

HAD–anksiyete kesme puan ortalamas›n›n alt›nda puan al›rken,

%53.2’si HAD-depresyon kesme puan ortalamas›n›n üstünde

puan alm›fllard›r. Hastalar›n anksiyete puan ortalamas›

ile LUSS ve yaflam kalitesi aras›nda yap›lan korelasyon analizi

sonucunda LUSS ile pozitif do¤rultuda (r=0.578, p<0.001),

yaflam kalitesi ile negatif do¤rultuda (r=0.-512, p<0.05) anlaml›

bir iliflki oldu¤u belirlenmifltir. Hastalar›n depresyon puan

ortalamalar› ile LUSS ve yaflam kalitesi aras›nda yap›lan

korelasyon analizi sonucunda LUSS ile pozitif do¤rultuda

(r=0.615, p<0.001), yaflam kalitesi ile negatif do¤rultuda

(r=0.-414, p<0.05) anlaml› bir iliflki oldu¤u saptanm›flt›r.

B LUSS ortalama puan›n›n artmas› ve yaflam kalitesi ortalama

puan›n›n azalmas› hastalarda anksiyete ve depresyon

düzeyini yükseltmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, Anksiyete, Depresyon, Semptom, Yaşam kalitesi

Kaynakça

• 1. Vural A. Kronik böbrek yetmezli¤i ve tedavisi. Koçer ‹H, Erikçi S, Baykal Y (eds), ‹ç Hastal›klar› Günleri III. GATA Bas›mevi, Ankara, 2002 pp. 339-358.
• 2. Erek E, Serdengeçti K, Süleymanlar G. Türkiye’de nefroloji-diyaliz ve transplantasyon Registry 2007, Türk Nefroloji Derne¤i Yay›nlar›, ‹stanbul, 2008.
• 3. Stark J.L. Dialysis options in the critically ll patient: Hemodialysis, peritoneal dialysis, and continuous Renal Replacement Therapy. Crit Care Nurs Q 1992; 14(4): 40-44.
• 4. Yürügen B. Hemodiyaliz sonras›nda ortaya ç›kan komplikasyonlar ve hemflirelik giriflimleri. Hemflirelik Bülteni, 1994; 8(32): 91-95.
• 5. Durmaz Akyol A. Hemodiyalize giren hastalarda yaflam kalitesinin saptanmas› ve bilgilendirici hemflirelik yaklafl›mlar›n›n yaflam kalitesine olan etkisinin incelenmesi. X.Ulusal Böbrek Hastal›¤›, Diyaliz ve Transplantasyon Kongresi, 1993, Bursa.
• 6. Acaray A, P›nar R. Kronik hemodiyaliz hastalar›n›n yaflam kalitesinin de¤erlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemflirelik Yüksek Okulu Dergisi 2004; 8(1): 1-11.
• 7. Özgür B, Kürflat S, Aydemir Ö. Hemodiyaliz hastalar›nda yaflam kalitesi ile anksiyete ve depresyon düzeyleri yönünden de¤erlendirilmesi. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2003; 12 (2): 113-116.
• 8. Özçürümez G, Tanr›verdi N, Zileli L. Kronik böbrek yetmezli¤inin psikiyatrik ve psikososyal yönleri. Türk Psikiyatri Dergisi 2003; 14(1): 72-80.
• 9. Güler Ö, Yüksel fi, Acartürk G ve ark. Hemodiyaliz tedavisi alan son dönem böbrek yetmezli¤i hastalar›nda psikososyal de¤erlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8:173-178.
• 10. Killingworth A, Akker OV. The quality of life of renal dialysis patients: trying to find the missing measurement, Int.J. Nurs. Stud. 1996; 33(1): 107-120.
• 11. Tommy B. Quality of life of the hemodialysis patient, 1999, www.umi.com (yay›nlanmam›fl doktora tezi).
• 12. Akyol A. Yaflam kalitesi ve yaklafl›mlar›. E.Ü Hemflirelik Yüksek Okulu Dergisi 1993; 9(2): 75-80.
• 13. Akyol A (a). Yaflam kalitesinin hemflirelik yönünden önemi. E.Ü Hemflirelik Yüksek Okulu Dergisi 1993; 9(3): 71-76.
• 14. Akyol A, Karadakovan A. Hemodiyalize giren Hemodiyaliz Hastalar›nda Yaflam Kalitesi ve Etkileyen... hastalar›n yaflam kalitesi ve öz-bak›m gücü ile bunlar üzerine etkili de¤iflkenlerin incelenmesi. XVI. Ulusal Nefroloji, Hipertansiyon, Diyaliz ve Transplantasyon Kongresi, 14-16 Kas›m 1999, ‹zmir (Sözel). Ege T›p Dergisi 41(2), 2002.
• 15. Mollao¤lu M, Arslan S. Diyaliz hastalar›nda yaflam kalitesinin de¤erlendirilmesi, Sa¤l›k ve Toplum 2003; 13(4): 42-46.
• 16. Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L ve ark. Hastane anksiyete ve depresyon ölçe¤i türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlilik çal›flmas›. Türk Psikiyatri Dergisi 1997; 8: 280-287.
• 17. Greene RA. Using the ferrans and powers quality of life ›ndex of dialysis a comparison of quality of life in older and younger african americans receiving hemodialysis. Topics in Geriatric Rehabilitation 2005; 21(3): 230-232.
• 18. Ferrans CE, Powers MJ. “Scores For The Quality Of Life Index (QLI) -Dialysis III Version”, http://www.uic.edu/orgs/qli/questionaires/pdf, Eriflim Tarihi: 16 fiubat 2005.
• 19. Korkut Y. Ferrans ve Powers’›n diyaliz hastalar› için yaflam kalitesi endeksinin güvenirlik ve geçerlik çal›flmas›. Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: 14-8.
• 20. Özcan Y, Bafltürk M, Aslan S ve ark. Hemodiyaliz ve sürekli ayaktan periton diyalizi uygulanan hastalarda psikiyatrik morbidite ve yaflam kalitesi. Turgut Özal T›p Merkezi Dergisi 2000; 7(4): 333-337.
• 21. Saltürk De¤irmenci AG. Hemodiyaliz hastalar›nda yaflam kalitesinin diyaliz yeterlili¤i ile iliflkisi, T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› ‹stanbul Göztepe E¤itim Ve Araflt›rma Hastanesi, Uzmanl›k Tezi, ‹stanbul, 2006.
• 22. Blake C, Codd MB, Cassdy A ve ark. Phscial function, employment and quality of life in end- stage renal disease. J Nephrol. 2000; 13(2):142-149.
• 23. Y›ld›r›m KY, Fad›lo¤lu Ç, Akyol AD ve ark. Diyaliz hastalar›nda uyku kalitesi ve yaflam kalitesi aras›ndaki iliflki. Ege Üniversitesi Hemflirelik Yüksek Okulu Dergisi 2004; 20(1) : 35-46.
• 24. Alt›ntepe L, Güney ‹, Türk S ve ark. Hemodiyaliz ve sürekli ayaktan periton diyalizi hastalar›nda yaflam kalitesi ve etkileyen faktörler. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2005; 14(2): 85-89.
• 25. Rocco MV, Grassman JJ, Wang SR ve ark. Crosssectional study of quality of life and symptoms in chronic renal disease patients: the modification of diet in renal disease study. Am J Kidney Dis 1997; 29(6): 888-896.
• 26. Suet–Chig WL. The quality life for hong kong dialysis patients, Journal of Advanced Nursing 2001; 35(2): 218-227.
• 27. Üstün EM, Karadeniz G. Hemodiyaliz tedavisi gören hastalar›n yaflam kalitesi ve bilgilendirici hemflirelik yaklafl›m›n›n önemi. F›rat Sa¤l›k Hizmetleri Dergisi 2006; 1(1): 34-43.
• 28. Güney ‹, Alt›ntepe L, Türk S ve ark. Konya il ve ilçelerinde hemodiyalize giren hastalar›n demografik, klinik ve laboratuvar özellikleri ile sa¤l›kla iliflkili yaflam kalitesini etkileyen faktörlerin de¤erlendirilmesi. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2005;14 (1): 26-31.
• 29. Caskey FJ, Wordsworth S, Ben T ve ark. Early referral and planned initiation of dialysis: What impact on quality of life? Nephrol Dial Transplant 2003;18(7):1330-8.
• 30. P›nar R, Ç›nar S, ‹flsever H ve ark. Hemodiyalize devam eden ve transplant olan son dönem böbrek yetmezlikli hastalar›n yaflam kalitelerinin karfl›laflt›r›lmas›. Ç›nar 1995; 1(3):1-6.