Hemodiyaliz Tedavisi Alan Hastaların Sıvı Kontrolüne Yönelik Uyumlarının Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 1, 10 - 16, 29.01.2019

Zeynep Kızılcık Özkan Seher Ünver Bahar Çetin Tevfik Ecder

Öz

Amaç:

Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda tedavinin etkin olabilmesi için

diyete, ilaçlara, tedaviye ve sıvı kısıtlamasına uyum sağlamak gerekmektedir.

Tedavi rejimine uyumsuzluk morbidite, düşük yaşam kalitesi ve mortaliteyi

beraberinde getirmektedir. Hastaların sıvı alımına yönelik uyumlarının bilinmesi

sıvı kontrolünün sağlanmasında önemlidir. Bu çalışmanın amacı hemodiyaliz

tedavisi alan hastaların sıvı kontrolüne ilişkin uyumlarını belirlemektir.

Gereç ve Yöntemler:

Tanımlayıcı tipteki çalışmanın verileri dört özel hemodiyaliz

merkezi ve bir üniversite hastanesi hemodiyaliz ünitesinde hemodiyaliz tedavisi

alan 184 hastanın katılımıyla Temmuz 2016-Aralık 2017 tarihleri arasında

gerçekleştirilmiştir. Çalışma öncesinde kurum ve etik kurul izni alınmıştır.

Verilerin toplanmasında “Hasta Tanıtım Formu” ve hastaların sıvı kontrolüne

uyumunu değerlendirmek amacıyla “Hemodiyaliz Hastalarında Sıvı Kontrol

Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS 20.0 paket programında Ki kare, Kruskal

Wallis ve korelasyon testleri kullanılarak analiz edilmiştir.

Bulgular:

Hastaların %54.3’ünün kadın, %77.7’sinin evli, %82.1’inin ilköğretim

mezunu, diyaliz yaşının 52.9±15.3 ay ve yaş ortalamasının 58.5±14.3 yıl olduğu

saptandı. Hastaların %91.8’i hekim, hemşire, diyetisyen gibi sağlık çalışanlarından

sıvı ve tuz kısıtlaması hakkında bilgi aldıklarını belirtti. Hastaların toplam

ölçek puan ortalamasının 52.2±5.8 ile ortalamanın üzerinde olduğu, ölçeğin

“bilgi” alt boyutunda 18.0±2.7 ile ortalamanın üzerinde, “tutum” alt boyutunda

9.1±2.3 ile ortalamanın altında ve “davranış” alt boyutunda 25.1±4.1 ile

ortalamanın üzerinde puana sahip olduğu belirlendi.

Sonuç:

Çalışmada hemodiyaliz tedavisi alan hastaların sıvı kısıtlamasına ilişkin

uyumlarının ortalamanın üzerinde olduğu ancak tutum puanlarının ortalamanın

altında kaldığı belirlenmiştir. Hemşirelerin, bakımından sorumlu oldukları

hastaların sıvı kontrolüne yönelik bilgi, davranış ve tutumlarını izlemelerini,

eğitimlerle hastaların bilgi ve farkındalığı arttırmalarına katkı sağlamalarını ve

hastaların sıvı kontrolünü sağlamada özyönetim becerilerini desteklemelerini

önermekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, Hasta Uyumu, Sıvı Kontrolü

Kaynakça

• 1. Seyahi N. Türk Nefroloji Derneği 2017 Yılı Türk Böbrek Kayıt Sistemi Raporu. http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/TND-2017-Kayit-Sistemi-Verileri.pdf Erişim tarihi:11.11.2018
• 2. Akyol AD. Üriner sistem hastalıklarında bakım. 1.baskı, İzmir, Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireleri Derneği Yayınları, 2005
• 3. Griva K, Nandakumar M, Ng JH, Lam KFY, McBain H et al. Hemodialysis self-management intervention randomized trial (HED-SMART): A practical low intensity intervention to improve adherence and clinical markers in patients receiving hemodialysis. American Journal of Kidney Diseases 2018;71(3):371-381.
• 4. Akbulut ÖÇ. (2016). Hemodiyaliz hastalarının tedaviye ve diyete uyumları ile yaşam kalitesi düzeylerinin değerlendirilmesi Türk Böbrek Vakfı Diyaliz Merkezi Örneği. Yüksek lisans tezi. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• 5. Günalay S, Taşkıran E, Mergen H. Hemodiyaliz hastalarında diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumsuzluğunun değerlendirilmesi. FNG & Bilim Tıp Dergisi 2017;3(1):9-14.
• 6. Szczech LA, Reddan DN, Klassen PS, Coladonato J, Chua B et al. Interactions between dialysis-related volume exposures, nutritional surrogates and mortality among ESRD patients. Nephrology Dialysis Transplantation, 2003;18(8):1585-1591.
• 7. Harris D, Elder G, Kaıraıtıs L, Rangan G. Çev: Kazancı G.2008 Klinik diyalizin temel ilkeleri. İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2008
• 8. Tekçe H, Aktaş G, Kürşat S. Son dönem böbrek yetmezliğinde hipertansiyon ve patogenezi: Sodyum ve volüm kontrolünün önemi. Abant Medical Journal 2012;1:(3):177-181.
• 9. Tuna R (2014) Son dönem böbrek hastalığında vücut sıvı kompozisyonu ile ekokardiyografik doku doppler ölçümleri arasındaki ilişki. Tıpta uzmanlık tezi. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• 10. Balım S, Pakyüz SÇ. Hemodiyaliz hastalarının sıvı kısıtlamasına uyumlarının değerlendirilmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2016;1:35-43.
• 11. Utaş C, Akpolat T. Hemodiyalizin akut komplikasyonları. Konu 9. http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/hemodiyalizin_akut_komplikasyonlari.pdf Hemodiyaliz hekimi el kitabı. Türk Nefroloji Derneği yayınları.2-18.
• 12. Kurt YT, Erdem E, Kaya C, Karataş A, Arık N. Hemodiyaliz hastalarına verilen eğitimin kan basıncı ve kilo alımına etkisi. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2012;21(1):39-44.
• 13. Efe D, Kocaöz S. Adherence to diet and fluid restriction of individuals on hemodialysis treatment and affecting factors in Turkey. Japan Journal of Nursing Science 2015;12;113-123.
• 14. Taşkapan H, Ateş F, Kaya B, Emul M, Kaya M ve ark. Psychiatric disorders and large interdialytic weight gain in patients on chronic haemodialysis. Nephrology 2005;10(1):15-20.
• 15. Mishra S, Ingole S, Jain R. Salt sensitivity and its implication in clinical practice. Indian Heart Journal 2018;556-564.
• 16. Coşar AA, Pakyüz SÇ. Scale development study: The fluid control in hemodialysis patients. .Japan Journal of Nursing Science 2012;13;174-182.
• 17. Koşar C, Pakyüz SÇ, Çaydam ÖD. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların sıvı kısıtlamasına uyumları ve hasta aktifliği arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2018;2(3):9-20.
• 18. Karabulutlu EY, Yılmaz MÇ. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerin sıvı kısıtlamasına uyum düzeyleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi
• 19. Özkurt S, SağlanY, Gölgeli H, Sağlan R, Balcıoğlu H ve ark. Hemodiyaliz hastalarında tedaviye uyumun değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal 2017;4:275-283.
• 20. Durose CL, Holdsworth M, Watson V, Pryzgrodzka F. Knowledge of dietary restrictions and the medical consequences of noncompliance by patients on hemodialysis are not predictive of dietary compliance. Journal of the American Dietetic Association 2004;104(1): 35-41.