Ahıska Türklerinin Günlük Hayatla İlgili Bazı Halk İnanışları (Denizli Örneği)

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 34, 325 - 346, 30.12.2018

İsmet Eşmeli Mürsel Ethem

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.505009

Öz

Bilindiği gibi Ahıska Türkleri, şu anki Gürcistan sınırlarında yer alan Ahıska bölgesine X. ve XI. yüzyıllarda yerleşen Türk boylarından biridir. Ahıska Türkleri, zamanla yerleştikleri bölgenin adıyla anılarak Meshet Türkleri veya Ahıska Türkleri şeklinde tanınmışlardır. Ahıskalılar, Türk olduklarını her zaman gururla dile getirmişler ve bunu kamuya çekinmeden duyurmuşlardır. Fakat bunun bedelini ileriki zamanlarda ağır ödemişlerdi ve ödemeye devam etmektedirler. Ahıska Türkleri, bin seneyi aşkın bu bölgelerdeki ikametlerinden sonra İkinci Dünya Savaşının ardından Stalin’in emriyle sürgüne maruz kalmışlardır. Ahıska Türklerinin o günlerden beri sürgün hayatı devam etmektedir. Tüm zorluklara rağmen Ahıska Türkleri din, adet, kültür ve diline sahip çıkmışlar ve kimliklerini korumaya çalışmışlardır. Kamuda çok az bilinen yönlerinden birisi de Ahıska Türklerinin halk inanışlarıdır. Biz bu çalışmamızda ilk olarak Ahıska Türklerinin tarihi hakkında kısaca bilgi vereceğiz. Daha sonra Ahıska Türklerinin günlük hayatla ilgili bazı halk inanışlarını incelemeye çalışacağız. Son olarak ise, dinler tarihi bilimi çerçevesinde söz konusu inanış ve uygulamaları hakkında kısa bir değerlendirme yapacağız.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Ahıska Türkleri, Meshet Türkleri, Halk İnanışları, Denizli

Some Folk Beliefs in Relation to Daily Life of Meskhetian Turks (The Example of Denizli)

Öz

As known, the Ahiska Turks are one of Turkish
people that located in the Ahiska region on the borders of the present Georgia
in X-XI centuries. The Ahiska Turks were known as Meskhetian Turks or Ahiska
Turks, with the name of the region they settled over time. Ahiska Turks always
proudly stated that they are Turks and announced this to the public. But they  are paid a heavy price in the future and they
continues to pay. The Ahiska Turks, after a thousand years of residence in
these regions, were subjected to exile after the Second World War on the order
of Stalin. The life of exiled Ahiska Turks has been continued in exile. Despite
all the difficulties, the Ahiska Turks possessed religion, customs, culture and
language and tried to protect their identity. One of the less well-known
aspects of them in public are the folk beliefs of Ahiska Turks. In this study,
we will give brief information about the history of the Ahiska Turks. Then we
will try to examine some folk beliefs in relation to daily life of the Ahiska
Turks. Finally, we will make a brief assessment of the folk beliefs and
practices in terms of the history of religions.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Ahiska Turks, Meskhetian Turks, Folk Beliefs, Denizli

Kaynakça

• Aydın, Mustafa. “Meshet Türkleri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 304-306. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Biray, Nergis. “Sürgünden Honaz’a Ahıska Türkleri”. Geçmişten Günümüze Denizli Yerel Tarih ve Kültür Dergisi 11, Türk Hâkimiyetinin 800. Yılı Anısına Özel Sayı, (2006): 52-53.
• Bostan, İdris. “Ahıska”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 526-527. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Buntürk, Seyfeddin. Rus Türk Mücadelesi’nde Ahıska Türkleri. Ankara: Berikan Yayınları, 2007. Demiray, Erdinç. “Anavatanlarından Sekiz Ülkeye Dağıtılmış Bir Halk: Ahıska Türkleri”. Turkish Studies 7/3 (Yaz 2012): 877-885.
• Denizli İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü. “Ahıska Türklerinin İstisnai Olarak Türk Vatandaşlığını Kazanmaları”. Erişim: 02 Ocak 2018, http://denizlinufus.gov.tr/ahiskaturklerinin- istisnai-olarak-turk-vatandasligini-kazanmalari-1-liste.
• Denizli İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü. “Ahıska Türklerinin İstisnai Olarak Türk Vatandaşlığını Kazanmaları”. Erişim: 02 Ocak 2018, http://denizlinufus.gov.tr/ahiskaturklerinin- istisnai-olarak-turk-vatandasligini-kazanmalari.
• Eroğlu, Ahmet Hikmet. “Halk İnanışlarına Giriş”, Halk İnanışları El Kitabı. Ed. Durmuş Arık- Ahmet Hikmet Eroğlu. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
• Faigov, Orkhan, Ahıska Türklerinin Türk Basınında Sunum Biçimi (1944 Ahıska Sürgünü, 1989 Fergana Faciası, 2004 Krosnodar Göçü, 2010 Kırgızistan Çatışması Örnek Olayları). Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2015.
• Karaoğlan, Hamza. “Ruhla İlgili İnanışlar”. Halk İnanışları El Kitabı. Ed. Durmuş Arık-Ahmet Hikmet Eroğlu. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
• Keskin, Yahya Mustafa. “Türk Toplumunda Nazar Olgusu ve Buna Karşı Geliştirilen Korunma ve Kurtulma Pratikleri: Elazığ Örneği”. Dini Araştırmalar Dergisi 11/32 (2008): 191-214. Kılıç, Ebru. “Doğu Türkistan’dan Anadolu’ya Yağmur Törenleri”. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi 3 (2014): 177-193.
• Ragibova, İlmira. Kırgızistan’da Yaşayan Ahıska Türklerinin Folkloru. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2008. Seferov, Rehman v.dğr. “Sovyet Döneminden Günümüze Ahıska Türklerinin Yaşadıkları Coğrafyaya Göçlerle Birlikte Genel Bir Bakış”. Türkiyat Araştırmalar Dergisi 24, (2008): 393-411.
• T. C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. “İkamet İzni Çeşitleri”. Erişim: 31 Ocak 2018, http://www.goc.gov.tr/icerik3/ikamet-izni-cesitleri_409_414_4664.
• Kaynak Kişiler
• Abbas, Demirel, D. 1992, Öğrenci, Pamukkale, (18.03.2018).
• Abbas, Timur, D. 1994, Pamukkale, (19.03.2018).
• Ahmet, Murat, D. 1957, Emekli, Honaz, (02.02.2018).
• Aslan, Osman, D. 1967, Turizmci, Honaz, (02.02.2018).
• Atamov (Ethem), Kibar, D. 1958, Serbest Meslek, Pamukkale, (31.01.2018).
• Atamov, Ebuzer, D. 2003, Öğrenci, Honaz, (20.03.2018).
• Atamova, Gülmira, D. 1989, Ev Hanımı, Denizli, (18.03.2018).
• Bekirova, Amina, D. 1989, Ev Hanımı, Konya, (20.03.2018).
• Devrisheva, Khalida, D. 1981, Akademisyen, Honaz, (20.03.2018).
• Ethem, Mürsel, D. 1981, Akademisyen, Pamukkale, (31.01.2018).
• Hamdioğlu, Gülminaz, D. 1994, Öğrenci, Honaz, (20.03.2018).
• Hamit, Mayzer, D. 1997, Öğrenci, Bursa/İnegöl, (19.03.2018).
• İsmail, Kerim, D. 1963, Turizmci, Honaz ( 02. 02. 2018).
• İsmail, Ömer Ali, D. 1954, Emekli, Honaz, (02.02.2018).
• Kasap, Elzar, D. 1993, Öğrenci, Denizli, (20.03.2018).
• Kuchirova, Zulfiya, D. 1994, Muhasebeci, Rusya/Rostov-na-Donu, (19.03.2018).
• Kurbanoğlu, Cabbar, D. 1956, Serbest Meslek, Honaz, (02.02.2018).
• Kurbanov, İlham, D. 1991, Öğrenci, Bursa/Yıldırm, (19.03.2018).
• Muhammed, Albina, D. 1998, Öğrenci, Honaz, (19.03.2018).
• Mursal, Dilara, D. 1971, Ev Hanımı, Honaz, (12.12.2017).
• Mursal, Mahmut, D. 1968, Turizmci, Honaz (12.12.2017).
• Mursal, Mahmut, D. 1968, Turizmci, Honaz (12.12.2017).
• Mursal, Seher, D. 1943, Emekli, Honaz, (16.12.2017).
• Mursal, Zülfiye, D. 1977, Ev Hanımı, Honaz, (20.03.2018).
• Osmanlı, Eşref, D. 1938, Emekli, Honaz, (02.02.2018).
• Ragibova, İlmira, D. 1981, Akademisyen, Honaz, (31.01.2018).
• Saifullaeva, Gulshan, D. 1997, Öğrenci, Honaz, (18.03.2018).
• Şamilov, Elşad, D. 1992, Denizli, (20.03.2018).
• Ulfanov, Ozal, D. 1993, Öğrenci, Denizli, (19.03.2018).
• Ulfanov, Servel, D. 1994, Akademisyen, Muğla/menteşe, (19.03.2018).
• Usmanov, Rza, D. 1993, Öğrenci, Denizli (19.03.2018).
• Vehbi, Kamile, D. 1994, Öğrenci, Bursa/Yıldırım, (20.03.2018).
• Vezir, Dinara, D. 1998, Öğrenci, Honaz, (21.03.2018).