Figh Size of Todays Repo Transactions as Comparison with the Bey’ bi’l-vefa and Bey’u’l- îne

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 27, 117 - 146, 30.06.2015

Mehmet Turan

https://doi.org/10.14395/huifd.67172

Cited By: 2

Öz

In this study, repo transactions, one of todays capital market instruments, are discussed in comparison with the contracts of “bey’ bi’l-vefa” and “bey’u’l-îne” that are included in the fiqh books as financing methods in detail. Considering the general principles on interest in Islam and the general opinion in the classical fiqh literature on bey’ bi’l-vefa and bey’u’l-îne, todays repo transactions have been evaluated in terms of fıqh.

Anahtar Kelimeler

Repo, Fıqh, Finance, Bey’ bi’l-vefa, Bey’u’l-îne

Bey’ bi’l-Vefa ve Bey’u’l-Îne ile Mukayeseli Olarak Günümüz Repo İşlemlerinin Fıkhî Boyutu

Öz

Bu çalışmada, günümüz sermaye piyasası araçlarından biri olan repo işlemleri, finansman yöntemleri olarak fıkıh kitaplarında etraflıca yer bulan “bey’ bi’l-vefa” ve “bey’u’l-îne” sözleşmeleri ile mukayeseli olarak ele alınmıştır. İslam’da faiz konusundaki genel ilkeler ve bey’ bi’l-vefa ile bey’u’l-îne hakkındaki klasik fıkıh literatüründeki genel kanaat dikkate alınarak, günümüz repo işlemleri fıkhi açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Repo, Fıkıh, Finans, Bey’ bi’l-vefa, Bey’u’l-îne

Kaynakça

• Ak, Emel, “Repo-Ters Repo”, Uzman Gözüyle Bankacılık, yy., 1993, ss. 37-38.
• Apaydın, Yunus, “Îne” Maddesi, DİA, İstanbul, 2000, c. 13, ss. 283-285.
• Babertî, Ekmeleddin Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd b. Ahmed (786/1384), Şerhu’l-İnaye ale’l-Hidaye, (Şerhu Fethu’l-kadîr ile birlikte) Bulak, Mısır 1316 H.
• Bardakoğlu, Ali, “İslam Hukukunda Akit Hürriyeti ve Akdi Şartlar Açısından Bu Hürriyetin Sını- rı”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Kayseri 1983, sayı: 1, ss. 9-30.
• Bayındır, Abdulaziz, “Bey’ Bi’l-Vefâ” Maddesi, DİA, İstanbul 1992, c. 6, ss. 20-22.
• Bayındır, Servet, “Şâfıî Fukahâsının Bey’u‘l-Αne Hakkındaki Yaklaşımı ve Bunun Günümüz İslami Finans Piyasalarına Yansıması”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul 2013, sayı: 28, ss. 119-140.
• --------, “Modern Faizsiz Finasman Araçlarından Teverruk ve Ges’in Fıkhi Tahlili”, Fıkhi Açıdan Finans ve Altın İşlemleri -Tebliğ ve Müzakereler- Tartışmalı İlmi Toplantı, 27-28 Nisan 2012, Me- ram\Konya 2012, ss. 153-180.
• Beyhakî, Ebûbekir Hüseyn, es-Sünenü’l-Kübrâ, tahk.: Muhammed Abdulkadir Atâ, Dârul-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrût 1424/2003.
• Bezzâzî, Muhammed b. Muhammed el-Kerderî, el-Fetevâ’l- Bezzâziyye (el-Feteva’l-Hindiyye’nin kena- rında), Dâru Sadr, Beyrut, ts.
• Bilmen, Ömer Nasûhî, Hukuk-u İslâmiyye ve Istalâhâtı Fıkhiyye Kâmûsu, Bilmen Yayınevi, İstanbul
• Buhutî, Mansur b. Yunus, Keşşaâfu’l-Kına’ an Metni’l-İkna’, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1402 H.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, el-Matbaatu’s-Selefiyye, Kâhire 1403 H.
• Ceylan, Ali, İşletmelerde Finansal Yönetim, Bursa 2000.
• Coşkun, Yener, “Repo ve Ters Repo Düzenlemeleri: Banker Krizi Sonrası Ortaya Çıkışı ve Finansal Başarısızlık Dersleri Işığında Politika Önerileri”, Business and Economics Research Journal, yy., 2012, c. 3, sayı: 1, ss. 59-90.
• Damad Efendi, Muhammed b. Süleyman, Mecmau’l-Enhur fî Şerhi Mültekâ’l-Ebhur, tahk.: Halîl İmrân el-Mansûr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998/1419.
• Döndüren, Hamdi, “Bey’ Bi’l-İstiğlal” Maddesi, Şamil İslam Ansiklopedisi, Şamil Yayınevi, İstanbul 1990, s. 1, ss. 232.
• --------, “İslam Ekonomisinde Faiz ve Finans Kaynakları”, İslam Ekonomisinde Finansman Meseleleri, Ensar Yay., İstanbul 1992.
• Dusûkî, Muhâmmed Arafe, Haşiyetü’t-Dusûki ala Şerhi’l Kebîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Es’as es-Sicistânî, Sunenu Ebî Dâvud, Riyad, ts.
• Salus, Ali Ahmed, et-Temvil bi't-Teverruk, Mısır 2005.
• Eyüpgiller, Servet, Bankacılar İçin Banka İşletmeciliği Bilgisi, Ankara 1994.
• Gözübenli, Beşir, “Bey’ Bi’l-Vefâ (Vefâen Satış) ve Bey’ Bi’l-İstiğlal”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum, 1990, sayı: 9, ss. 109-119
• --------, “İslam Hukuku Açısından Tarihten Günümüze Kredi ve Finans Yöntemleri”, İslami İlimlerde Metodoloji/Usul - III/2, İstanbul 2011.
• Hattâb, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Muhammed b. Abdurrahman Ruaynî, el- Mevâhibu'l-Celîl lî Şerhi Muhtasari'l-Halîl, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts.
• Heysemî, Şihabuddin Ahmed b. Hacer, el-Fetâvâ’l-Fıkhiyyetu’l-Kübrâ, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts.
• http://www.nbad.com (erişim: 15.02.2015).
• http://www.reuters.com/article/2014/11/24/islam-financing-reform-idUSL6N0T40AZ20141124 (eri- şim: 05.01.2015).
• Işıklar, İlyas, Finansal Ekonomi, Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir 2010.
• İbn Abidin, Muhammed Emin, Reddu’l-Muhtar, Beyrut 2000/1421.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b Ahmed b. Saîd ez-Zâhirî, el-Muhallâ bi’l-Âsâr, thk. Muhammed Münir ed-Dımaşkî, İdâratü’t-Tıbâati’l-Münire, Mısr 1351 H.
• İbn Kadı Simavna, Mahmud b. İsmail, Câmiu’l-Fusûleyn, Mısır 1300 H.
• İbn Kayyim, Şemsûddîn Ebi Abdillâh Muhâmmed el-Cevziyye, İ'lâmu'l-Muvakkıîn, tahk.: Dahâ Abdurrauf Sa'd, Dâru'l-Cîl, Beyrût 1973.
• İbn Kudâme, Ebû Muhâmmed Muvaffâkuddîn Abdullah b. Ahmed el-Makdisî, el-Muğnî, Dâru’l- Fıkr, Beyrut 1405 H.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhâmmed b. Yezid el-Kazvînî, Sunenu İbn Mâce, Mektebetu’l-Meârif, Riyâd, ts.
• İbn Nüceym, Zeynu’l-Abidîn b. İbrahim, el-Bahru’r-Râîk, Dâru’l-Marife, Beyrut, ts,
• İbn Rüşd, Muhâmmed b. Ahmed b. Muhâmmed, Bidâyetü’l-Müctehid Nihâyetu’l-Muktasid, Mektebe- tu Mustafa, Mısır 1975/1395.
• İbnu’l-Hümâm, Kemâleddin Muhammed b. Abdulvâhid, Şerhu Fethi’l-Kadîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts.
• Kadıhan, Fahruddîn Mahmud el-Ezcundî el-Fergandî, Fetâvâ Kadıhân (el-Fetavâ’l-Hindiyye’nin kena- rında), yy., 1980.
• Kal’acı, Muhâmmed Ravvas-Kuneybî, Hâmid Sâdık, Mu’cemu Lugati’l-Fukaha, Dâru’n-Nefâis, Beyrût 2006.
• Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ud, Bedâiu’s-Senâi’ fi Tertibi’ş-Şerâî, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrût
• Keyder, Nur, Para, Ankara 1990.
• Köse, Saffet, İslam İş ve Ticaret Ahlakı, İGİAD Yay., İstanbul 2012.
• Menkul Kıymetlerin Geri Alma veya Satma Taahhüdü ile Alım Satımı Hakkında Tebliğ, Md. 8 ve 9.
• Merginânî, Ebu’l-Hasen Alî b. Ebubekr, el-Hidâye, Dâru’l-Erkâm, Beyrut, ts.
• Mevsılî, Ebu’l-Fadl Mecduddîn Abdullah b. Mahmud, el-İhtiyâr, li Ta’lili’l-Muhtâr, tahk.: Züheyr Osman el-Cueydi, Dâru’l-Erkâm, Beyrut, ts.
• el-Mevsuâtu’l-Fıkhiyye, Kuveyt 1983/1404.
• Mevvâk, Ebû Abdillah Muhammed b. Yusuf, et-Tâc ve’l-İklîl, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1398 H.
• Molla Hüsrev, Muhammed b. Feramuz, Dureru’l-Hükkâm, İstanbul 1317 H.
• Muslim, İbnû’l-Haccâc Ebû’l-Huseyin el-Kuşerî el-Nîsâbûrî, Sahîh-i Müslim, Dâru Tayyibe, Riyâd 2006.
• Nevevî, Ebû Zekeriya Yahya b. Şeref, Ravzatu’t-Tâlibîn, Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut, ts.
• --------, Kitâbu’l-Mecmû Şerhu’l-Mühezzeb, tahk.: Muhammed Necib el-Mutî, Mektebetü’l-İrşâd, Cid- de, ts.
• Öndeş, Turan, “Repo Geri Satın Alma Sözleşmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi İlimleri Fakültesi Dergisi, Erzurum 1995, c. 11, sayı: 1-2, ss. 246.
• Özkan, Nuran H., “Bankacılık Sektöründe Repo İşlemi”, Başak Dergisi, yy., 1991, sayı: 67-68, ss. 1-6.
• Özkök, Dilek, “Bankaların Repo İşlemleri ve Vergi Düzeni”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ankara 1991, c. 46, sayı: 3-4, ss. 289-294.
• Remlî, Şihâbuddîn Ahmed b. Hüseyin, Nihâyetu’l-Muhtâc ilâ Şerhi’l-Minhâc, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut 1414 H.
• Serahsî, Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed, el-Mebsût, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2000/1421.
• Şafak, Ali, “İslam Hukukunda Alış-Verişte Kar Haddi” (İslam Hukukuna Göre Alışverişteki Vade Farkı ve Kâr Haddi Kitabı İçerisinde), yy., 1990, ss. 60-111.
• Şafiî, Muhâmmed b. İdris, el-Ümm, Dâru'l-Marife, Beyrut 1393 H.
• Şenbîlî, Yusuf b. Abdullah, Edevâtu İdâreti Muhâdiri’s-Suyuleh ve Bedâili İttifakiyyeti İâdeti’ş-Şirâ’ fî’l- Müessesâti’l-Maliyyeti’l-İslamiyye, Riyad, ts.
• Şirbinî, el-Hâtib Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed, Muğni’l-Muhtâc ilâ Ma’rifeti Me’âni’l-Elfâzi’l- Minhâc, Dâru’l-Fıkr, Beyrut, ts.
• Yetim, Sedat, “Repo”, Hazine ve Dış Ticaret Dergisi, yy., 1991, sayı: 10, ss. 119-124.
• --------, Repo, Ters Repo ve Menkul Kıymet Ödünç İşlemleri I, Sermaye Piyasası Kurulu Yay., Ankara 1997.
• Zeylâî, Fahruddîn Osmân b. Alî, Tebyînu’l-Hakâik Şerhu Kenzu’d-Dekâik, Dâru’l-Kütübi’l-İslamî, Kâhire 1313 H.
• Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletüh, Daru’l-Fikr, Dımaşk 1989/1409.