Gülten Dayıoğlu's Novel Fadiş in the Context of Children's Literature

Yıl 2018, Cilt: 35 Sayı: 1, 72 - 84, 15.06.2018

Mehmet Bakır Şengül

https://doi.org/10.32600/huefd.438503

Öz

Children's literature that is regarded as part of mainstream literature covers oral or written works that examine and mostly enrich the feelings, thoughts and dreams of the group of individuals aged between 2-15.The fact that children's thoughts and dreams are almost limitless indicates that writers encounter with difficulties when writing these kinds of texts.It is essential for the writers, who place the concept of child that is almost synonymous with innocence to the core of their writings, to fictionalize their works more carefully and with a high sense of responsibility. In other words, the goal of children's literature should be to focus on maintaining and developing innocence in small children. Due to the fact that these works, both in form and in content, have a direct influence on the healthy psychological development of children, children's literature occupies a very important place in mainstream literature.

In this study, one of the prominent figures in children's literature in Turkey, Gülten Dayıoğlu’s first and highly acknowledged novel for almost half a century Fadiş is analysed.The novel is examined both thematically and structurally.The subjects presented in the novel, their projections on young reader's imagination along with the expected attitudes and behaviours have been evaluated with an analytical approach.First of all, the theoretical framework of children’s literature will be outlined.Then, the influence of the experiences on the psychological development of the child will be revealed through the dramatic story of the little girl named Fadiş, the protagonist of the novel.The determining and transformative effects of games, stories, religious and national elements on this psychological development process will be dwelt on. Furthermore, since certain ordinary attitudes, behaviours and words that are disregarded by adults may have a positive or negative impact on children, the effect of language used by both the family and the society on the psychological development of the child will also be discussed.

Anahtar Kelimeler

Turkish literature, children's literature, Gülten Dayıoğlu, Fadiş

Çocuk Edebiyatı Bağlamında Gülten Dayıoğlu’nun Fadiş Romanı

Öz

Genel edebiyat biliminin bir parçası olarak kabul edilen çocuk edebiyatı, 2-15 yaş grubundaki bireylerin duygu, düşünce ve hayallerini irdeleyen çoğu zaman da zenginleştiren sözlü veya yazılı eserleri kapsar. Çocukların düşünce ve hayallerinin neredeyse sınırsız oluşu, bu alanda yazı kaleme alan yazarların zor bir uğraş ile karşı karşıya olduklarını da gösterir. Masumiyet ile neredeyse eşdeğerde tutulan çocuk kavramını yapıtlarının merkezine alan yazarların, yapıtlarını daha dikkatli ve ciddi bir sorumluluk anlayışıyla kurgulamaları bir zorunluluktur. Yani çocuk edebiyatı, küçük okurlardaki masumiyeti sürdürmek ve geliştirmek odaklı bir tutum ortaya koymayı amaç edinmelidir. Çünkü bu yapıtlar, gerek içerik gerekse yapısal açıdan, çocukların her anlamda sağlıklı bir gelişim göstermelerine doğrudan etki eder ve dolayısıyla bu da çocuk edebiyatına genel edebiyat içerisinde ciddi bir önem atfeder. 

Bu çalışmada; Türkiye’de çocuk edebiyatının önemli isimlerinden Gülten Dayıoğlu’nun ilk romanı da olan ve neredeyse yarım yüz yıldır hâlâ okurlarıyla buluşmaya devam Fadiş adlı eseri, çocuk edebiyatı bağlamında incelenmiştir. Roman, hem tematik hem de yapısal bir düzlemde ele alınmıştır. Eserde işlenen konular ve bu konuların küçük okurların dünyasındaki izdüşümleriyle onlardan beklenen tavır ve davranışların yansıtılma biçimleri analitik bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Çalışmada öncelikle çocuk edebiyatının kuramsal çerçevesi ana hatlarıyla ortaya konacaktır. Ardından roman kahramanı Fadiş adlı küçük kızın dramatik hikâyesi üzerinden, yaşanmışlıkların çocuğun psikolojik gelişimi üzerindeki etkisi açığa çıkarılacaktır. Bu psikolojik gelişimde özellikle oyunların, masalların, dini ve milli unsurların ne denli belirleyici ve dönüştürücü etkisi olduğu üzerinde durulacaktır. Ayrıca çocuğa dönük gerek ailenin gerekse çevrenin kullandığı dilin çocuk gelişimi üzerinde ne ölçüde etkili olduğu tartışılacaktır. Zira yetişkinler tarafından fazla önemsenmeyen sıradan tutum, davranış ve söylemler, çocuklar üzerinde olumlu ya da olumsuz kalıcı etkiler bırakabilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Türk edebiyatı, çocuk edebiyatı, Gülten Dayıoğlu, Fadiş

Kaynakça

• Anameriç, H. ve Rukancı, F. (2015). Türkiye’de ve Türki cumhuriyetlerde çocuk edebiyatının tanıtımında filatelik materyallerin önemi, Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 32, S. 2, 25-47. Aslan, C. (2008). Ayla Çınaroğlu’nun “Mago” adlı kitabının yazınsallık ve çocuğa görelik açısından incelenmesi, A. Gültekin, M. Semerci, F. Koşmak (Haz.). Çocuk ve gençlik edebiyatında Ayla Çınaroğlu sempozyumu, 17-19 Ekim, Eskişehir: Bildiriler (s. 35-48). İstanbul: Uçanbalık Yayınları. Bilkan, A. F. (2005). Çocuk edebiyatı: kavram ve mahiyet. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, 7-17. Dayıoğlu, G. (2005). Fadiş. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi. Enginün, İ. (1991). Yeni Türk edebiyatı araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları. Kerman, Z. (1998). Yeni Türk edebiyatı incelemeleri. Ankara: Akçağ Yayınları. Köktürk, Ş. (2005). Çocuklara şiirin, felsefenin ve imgesel dünyanın kapılarını açan tür bilmeceler. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, 120-127. Meriç, C. (1986). Kültürden irfana. İstanbul: İnsan Yayınları. Sağlık, Ş. (2005). Çocuk romanları. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, 234-255. Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem. Sınar Çılgın, A. (2007). Çocuk edebiyatı, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Sivri, M. (2014). Kitaplarımda umuda çok önem veririm. M.R. Şirin (Ed.), Türk Dili Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı C. CVII S. 756, içinde (552-560). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Şimşek, T. (2006). Çocuk edebiyatı. T. S. Halman (Ed.), Türk edebiyatı tarihi C. 4 içinde (ss. 543-564). İstanbul: TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Şirin, M. R. (1994), 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları. Tökel, D. A. (2005). Eskilerde çocuk eğitimi: çocuk edebiyatı gözüyle eskiye bakmak”, Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, S. 104-105, 76-88. Yalçın, A., Aytaş, G. (2008). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.