Egzersiz Davranış Değişimi Ölçeklerinin Geçerlik ve Güvenirliği

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 3, 1 - 19, 22.03.2016

Yasemin Gümüş Yeter Kitiş

Öz

Amaç: Bu metodolojik çalışmanın amacı Marcus (1992) tarafından geliştirilen “Egzersiz Değişim Süreci Ölçeği, Egzersiz Karar Alma Ölçeği ve Egzersiz Öz-Etkililik Ölçeği’ni Türk dili ve kültürüne uyarlamak, ölçeklerin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğini çalışmaktır. Gereç ve Yöntem: Araştırma örneklemini Ankara/Gölbaşı Halk Eğitim Merkezine kayıtlı bireyler oluşturmaktadır. Veriler ‘‘Kişisel Bilgi Formu’’ ve ‘‘Değişim Aşamaları Modeli Ölçekleri’’ ile toplanmıştır. Araştırmada ölçek sahibinden, kurumdan, araştırmaya katılmayı kabul eden bireylerden ve Gazi Üniversitesi Etik Komisyonu’ndan izin alınmıştır. Verilerin analizinde ölçeklerin geçerliğine ilişkin dil, kapsam ve yapı geçerliliği (doğrulayıcı faktör analizleri, x2 uyum testi, karşılaştırmalı ve normlaştırılmış uyum indeksleri, uyum iyiliği indeksi, ortalama hataların ve yaklaşık hataların ortalama karekökü), güvenirlik hesaplamasında alt boyuttoplam korelasyonu ve cronbach alfa güvenirlik katsayısı kullanılmıştır. Bulgular: Çalışma 400 birey ile yürütülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda Egzersiz Değişim Süreci Ölçeği maddelerin faktör yük değerlerinin 0.64-0.90, Egzersiz Karar Alma Ölçeği maddelerin faktör yük değerlerinin 0.55-0.73, Egzersiz Öz-Etkililik Ölçeği maddelerin faktör yük değerlerinin 0.62-0.84 arasında değiştiği görülmüştür. Egzersiz Değişim Süreci Ölçeği, Egzersiz Karar Alma Ölçeği ve Egzersiz Öz-etkililik Ölçeği’nin cronbach alpha değerleri sırasıyla 0.97, 0.90 ve 0.85 olarak bulunmuştur. Hesaplanan uyum indeksleri analizinde ölçeklerin orijinaline ilişkin faktör yapılarının, Türk kültürü için de doğrulandığı gözlenmiştir. Sonuç: Yetişkin bireyler için geliştirilen Egzersiz Değişim Süreci Ölçeği, Egzersiz Karar Alma Ölçeği ve Egzersiz Öz-etkililik Ölçeği’nin Türk dili ve kültürüne uygun olduğu, Türkçe formunun geçerli ve güvenilir ölçümler sağlayabildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değişim aşamaları modeli, egzersiz, geçerlilik, güvenirlik, ölçek

The Validity and Reliability of Exercise Behavior Change Scales

Öz

Aim: The purpose of this methodological study is to adapt “Exercise Processes of Change Scale, Exercise Decisional Balance Scale and Exercise Self-Efficacy Scale” developed by Marcus (1992) into Turkish language and culture, to examine validity and reliability of Turkish forms of these questionnaires. Material and Methods: The study sample consists of individuals who are registered to Gölbaşı/Ankara Community Education Center. Data was colected by “Personal Information Form” and “Stages of Change Model Scale”. Permissions were taken from the owner of Scale, the institution, the participants and Ethical Commission of Gazi University. In data analysis, relating to the validity of the scale, validity language, content and construct (confirmatory factor analysis, X2 compliance testing, comparative and normalized fit index, goodness of fit index, root mean square error of the mean and approximation errors); relating to the reliability of the scale, subscale-total correlation and Cronbach’s alpha reliability coefficient was used. Results: The study was conducted with 400 individuals. The results of confirmatory factor analysis showed that Exercise Processes of Change Scale factor loading values were between 0.64 and 0.90, Exercise Decisional Balance Scale factor loading values were between 0.55 and 0.73, Exercise Self-Efficacy Scale factor loading values were between 0.62 and 0.84. Cronbach alpha reliability coefficients of Exercise Processes of Change Scale, Exercise Decisional Balance Scale and Exercise Self-Efficacy Scale were found respectively as 0.97, 0.90, 0.85. The factor structures of the original instrument were confirmed for Turkish culture via calculated fit indexes analysis. Conclusion: It was concluded that Exercise Processes of Change Scale, Exercise Decisional Balance Scale and Exercise Self-Efficacy Scale which had been developed for adults, are instruments that are congruent with Turkish language and culture and Turkish form of the scale can yield valid and reliable measurements.

Anahtar Kelimeler

Stages of change model, exercise, validity, reliability, scale

Kaynakça

• 1. Genç A, Şener Ü, Karabacak H, Üçok K. Kadın ve erkek genç erişkinler arasında fiziksel aktivite ve yaşam kalitesi farklılıklarının araştırılması. Kocatepe Tıp Dergisi 2011; 12 (3): 145-50.
• 2. Baştuğ G, Akandere M, Yıldız H. Sedanter genç bayanlarda aerobik egzersizin vücut kompozisyonu ve kendini fiziksel tanımlama değerlerine etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi 2011; 2(2): 22-7.
• 3. Miçooğulları O, Cengiz C, Aşçı H, Kirazcı S. Genç yetişkin bireylerin egzersiz öz yeterlik ve egzersize bakış açılarının cinsiyet ve egzersiz davranışı değişim basamaklarına göre incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi, Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 2010; 21 (2): 49-59.
• 4. Soyuer F, Soyuer A. Yaşlılık ve fiziksel aktivite. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008; 15(3): 219-24.
• 5. WHO. Global recommendations on physical activity for health. 2010. URL:http://whqlibdoc.who.int/ publications/2010/9789241599979_eng.pdf. (Erişim: 30 Mart 2014).
• 6. Center for Disease Control and Prevention. URL:http://www.cdc.gov/physicalactivity/index.html (Erişim: 30 Mart 2014).
• 7. Sağlık 21 Herkese Sağlık. Türkiye’nin Hedef ve Stratejileri. Sağlık Bakanlığı Yayını. Ankara: 2001.
• 8. Yalçınkaya M, Özer FG, Karamanoğlu AY. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6(6): 409-420.
• 9. Prochaska JO, DiClemente CC. Transtheoretical therapy toward a more integrative model of change. Psychotherapy: Theory, Research & Practice 1982; 19: 276-288.
• 10. Kleinjan M, Brug J, Eijnden RJ, Vermulst AA, Zundert RM, Engels RC. Associations between the transtheoretical processes of change. nicotine dependence and adolescent smokers’ transition through the stages of change. Addiction 2009; 103: 331-338.
• 11. Karatay G, Kublay G, Emıroglu ON. Effect of motivational interviewing on smoking cessation in pregnant women. Journal of Advanced Nursing. 2010; 66(6): 1328–1337.
• 12. Kim YH. Application of the transtheoretical model to identify psychological constructs influencing exercise behavior: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies 2007; 44: 936–944.
• 13. Nigg CR. Explaining adolescent exercise behavior change: A longitudinal application of the transtheoretical model. Annals of Behavioral Medicine 2001; 23(1): 11-20.
• 14. Erol S, Erdoğan S. Sağlık davranışlarını geliştirmek ve değiştirmek için transteoretik modelin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 10(2): 86-93.
• 15. Büyüköztürk Ş, Akgün Ö, Kahveci Ö, Demirel F. Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 2004; 4(2): 207-239.
• 16. Pro-change Behavior System. Transtheoretical Model. Erişim:28.03.2015. URL:http://www.prochange. com/ttm.
• 17. Marcus BH, Selby VC, Niaura RS, Rossi JS. Self-efficacy and the stages of exercise behavior change. Research Quarterly for Exercise and Sport. 1992; 63: 60-66.
• 18. Cooney AL. The transtheoretical model and ıts application to adolescents’ physical activity behavior. University of Alberta Faculty of Physical Education and Recreation. Master of Arts. Edmonton. AB Nielsen 1996.
• 19. Ay S, Temel AB. The transtheoretical model of behavioral change to exercise in applying to adult Turkish people. Gait & Posture 2008; 118. DOI: 10.1016/S0966-6362(08)70182-6. ISSN: 0966-6362.
• 20. Keller C, Allan J, Tinkle MB. Stages of change, processes of change, and social support for exercise and weight gain in postpartum women. Journal of Obstetrics Gynecol Neonatal Nursing  2006; 35(2): 232240.
• 21. Melissa AN, George DP, Beth AL, Jessica AW, David MW, Abby CK. et. al. Medıators of physıcal actıvıty behavıor change a multıvarıate approach, Health Psychol. 2008; 27(4): 409–418.
• 22. Marcus BH, Rakowski W, Rossi JS. Assessing motivational readiness and decision making for exercise. Health Psychology 1992; 11(4): 257-261. 
• 23. Tezbaşaran AA. Likert tipi ölçeklere madde seçmede madde analizi tekniklerinin karşılaştırılması. Türk Psikoloji Dergisi 2004; 19 (54): 77-90.
• 24. Ergin DY. Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 1995; 4: 125-148.
• 25. Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003; 5(1): 3-14.
• 26. Nigg CR, Courneya KS. Transtheoretical model: exercise behavior examining adolescent. Journal of Adolescent Health. 1998; 22: 214-224.
• 27. Ullman JB. Statistical Developments And Applications Structural Equation Modeling: Reviewing The Basics and Moving Forward. Journal Of Personalıty Assessment, 87(1): 35–50.