TÜRKİYE’DE KAVRAM VE KURAM AÇMAZLARI: LAİKLİK ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 75 - 93, 30.08.2018

Yusuf Çifci

https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2018.4.2.05

Öz

Türkiye ve diğer Batı dışı toplumlardaki “kavram” açmazları, aslında kavramların ve kuramların kendi ereklerine hizmet etme özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Çünkü bir kavram ve kuram-teori ya da paradigma, her bir incelemede gizli ya da açık olarak kendi zamanına ve mekânına işaret etmektedir. Bu durumda modernleşme sonucunda ortak olarak kullanılmaya başlanan Avrupa merkezli kuramlar, kavram açmazlarının temel nedeni olarak görülebilir. Nitekim her toplumun kendi toplumsal gerçekliğine dayanarak kavram ve anlam haritası oluşturması doğal bir kuraldır. Makalede bu kuralın ihlali “laiklik” kavramı örneğinde incelenmeye çalışılmıştır. Makalenin amacı, genelde Batı dışı toplumların özelde ise Türkiye’nin kavram açmazlarını tespit etmek, özgün kavram ve kuram ihtiyacına dikkat çekmek ve yeni kavram setleri oluşturmanın gerekliliğini gündeme getirmektir.

Anahtar Kelimeler

Kavram Açmazı, Toplumsal Gerçeklik, Kavram Seti, Laiklik, Türkiye

THE ORETICAL AND CONCEPTUAL DILEMMAS IN TURKEY: A STUDY ON LAICISM

Öz

The conceptual dilemmas, in Turkey and in the other non-Western societies, are due to the characteristics those the concepts and theories actually serve for their own goals. Because a concept and hypothesistheory or paradigm, hiddenly or clearly point to its own time and place in every study. In this circumstances, the Eurocentric models, which have been started to commonly use as a result of modernisation, can be seen as the basic reason of conceptual dilemmas. Thus, it is the natural rule that every society creates concept and meaning map based on its own social reality. In the essay, the infringement of this rule is tried to analyze in the case of the notion of laicism. The aim of the essay, is to determine the conceptual dilemmas of the non-Western societies in general and especially the conceptual dilemmas of Turkey and, is to point out the need of original concept and original theory and is to bring forward the necessity of forming new concept folders.

Anahtar Kelimeler

Conceptual Dilemma, Theoretical Dilemma, Concept Folder, Laicism, Turkey

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. (2007), Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkılâp Yayınları, İstanbul. Al-Azmeh, Aziz. (2003), İslamlar ve Moderniteler, Çeviren: Elçin Gen, İletişim Yayınları, İstanbul. Altun, Fahrettin. (2005), Modernleşme Kuramı – Eleştirel Bir Giriş, Küre Yayınları, İstanbul. Amin, Samir. (2007), Avrupa-Merkezcilik Bir İdeolojisinin Eleştirisi, Çeviren: Mehmet Sert, Chiviyazıları Yayınları, İstanbul. Arda, Erhan. (2003), Sosyal Bilimler El Sözlüğü, Alfa Yayınları, İstanbul. Aydınlı, Ersel. ve Mathews, Julie. (2008), “Türkiye Uluslararası İlişkiler Disiplininde Özgün Kuram Potansiyeli: Anadolu Ekolü Oluşturmak Mümkün mü?”, Uluslararası İlişkiler Cilt 5, Sayı: 17, ss. 161-187. Balbay, Mustafa. (2007), Devlet ve İslam, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul. Bauberot, Jean. (2009), Laiklik - Tutku ile Akıl Arasında – 1905/2005, Çeviren: Alev Er, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Bulaç, Ali. (1995), “Din ve Demokrasi”, Din Devlet ve Demokrasi, İstanbul Mülkiyeliler Vakfı Bilimsel Sempozyumlar Dizisi, İstanbul. Buran, Ahmet. (2018), “Dil İlişkileri ve Kavram Tercümeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, https://media.turuz.com, (Erişim Tarihi: 02.08.2018). Cevizci, Ahmet. (2005), Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, İstanbul. Çiğdem, Ahmet. (1997), “Çağdaş Temel Kuramlara Sunuş” Çağdaş Temel Kuramlar, Editör: Quentin Skinner, Çev: Ahmet Demirhan, Vadi Yayınları, Ankara. Daver, Bülent. (1993), Siyaset Bilimine Giriş, Siyasal Kitabevi, Ankara. Demir, Ömer. & Acar, Mustafa. (1992), Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ağaç Yayıncılık, İstanbul. Descartes. (1989), Felsefenin İlkeleri, Çeviren: Mesut Akın, Say Yayınları, İstanbul. Dursun, Davut. (1996), Devlet, Siyaset ve Toplum, Emre Yayınları, İstanbul. Düzgün, Şaban Ali. (2012), Din, Birey ve Toplum, Akçağ Yayınları, Ankara. Erdoğan, Mustafa. (2000), Demokrasi Laiklik Resmi İdeoloji, Liberte Yayınları, Ankara. Es-Sahmerani, Es’ad. (2000), Nazariye ve Günümüz Arap Dünyasındaki Tatbikatı Açısından İslam ve Demokrasi, Tartışmalı İlmi Toplantılar Dizisi, Ensar Neşriyat, İstanbul. Gauchet, Marcel. (2000), Demokrasi İçinde Din – Laikliğin Gelişimi, Çeviren: Mehmet Emin Özcan, Dost Yayınları, Ankara. Gencer, Bedri. (2008), İslam’da Modernleşme 1839-1939, Lotus Yayınları, Ankara. Güçlü, Abdülbaki. & Uzun, Erkan. & Uzun, Serkan. & Yolsal, Ü. Hüsrev. (2008), Felsefe Sözlüğü, Bilim Sanat Yayınları, Ankara. Gülbenkian Komisyonu. (1996), Sosyal Bilimleri Açın - Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor, Çeviren: Şirin Tekeli, Metis Yayınları, İstanbul. Giddens, Anthony. (2005), Sosyoloji, Hazırlayan: Cemal Güzel, Ayraç Yayınevi, Ankara. Kaboğlu, İbrahim Ö. (2001), Laiklik ve Demokrasi, İmge Kitabevi, Ankara. Kara, İsmail. (2010), Cumhuriyet Türkiye’sinde Bir Mesele Olarak İslam, Dergâh Yayınları, İstanbul. Karpat, Kemal H. (2009), Osmanlı’dan Günümüze Elitler ve Din, Timaş Yayınları, İstanbul. Kızılçelik, Sezgin. (2004), Sosyal Bilimleri Yeniden Yapılandırmak, Anı Yayınları, Ankara. Koselleck, Reinhart. (2009), Kavramlar Tarihi – Politik ve Sosyal Dilin Semantiği ve Pragmatiği Üzerine Araştırmalar, Çeviren: Atilla Dirim, İletişim Yayınları, İletişim. Kök, Mehmet. (1985), Kamus-i Türkî, Cilt 1, Karakuşak Basın ve Yayın, İstanbul. Kuhn, Thomas. (1970), The Structure of Scientific Revoluations, The University of Chicago Press, Chicago. Kuru, Ahmet T. (2011), Pasif ve Dışlayıcı Laiklik, Çeviren: Eylem Çağdaş Babaoğlu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Latouche, Serge. (1993), Dünyanın Batılılaşması – Gezegenimizin Bir Örnekleşmesinin Anlamı Önemi ve Sınırları Üzerine Bir Deneme, Çeviren: Temel Keşoğlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Mardin, Şerif. (2011), Türkiye’de Din ve Siyaset, Çeviren: Gülşat Aygen Tosun, İletişim Yayınları, İstanbul. Marshall, Gordon. (2009), Sosyoloji Sözlüğü, Çevirenler: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Bilim Sanat Yayınları, Ankara. Meriç, Cemil. (2008a), Jurnal Cilt 1 – 1955/65, İletişim Yayınları, İstanbul. Meriç, Cemil. (2008b), Işık Doğudan Gelir, İletişim Yayınları, İstanbul. Meriç, Cemil. (2008c), Mağaradakiler, İletişim Yayınları, İstanbul. Mert, Nuray. (1994), Laiklik Tartışmasına Kavramsal Bir Bakış, Cumhuriyet Kurulurken Laik Düşünce, Bağlam Yayınları, İstanbul. Parlatır, İsmail. (2006), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi, Ankara. Politzer, George. (2010), Felsefenin Başlangıç İlkeleri, Çeviren: Hasan İlhan, Alter Yayınları, Ankara. Renteln, Alison D. (2004), The Cultural Defence, Oxford University Press, Oxford. Sarıbay, Ali Yaşar. (2006), Toplumun Mantığı - Bir Mantıksal Anlatı Olarak Sosyoloji, Alfa Aktüel Yayınları, İstanbul. Sarup, Madan. (2010), Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm – Eleştirel Bir Giriş, Çeviren: Abdülbaki Güçlü, Kırk gece Yayınları, İstanbul. Searle, John R. (2005), Toplumsal Gerçekliğin İnşası, Çeviren: Muhittin Macit, Cüneyt Özpilavcı, Litera Yayıncılık, İstanbul. Seyyar, Ali. (2007), İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri – Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü, Değişim Yayınları, İstanbul. Sezen, Yümni. (1990), Sosyolojide ve Din Sosyolojisinde Temel Bilgiler ve Tartışmalar, Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul. Sezen, Yümni. (1998), Sosyoloji Açısından Din, Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul. Sezer, Baykan. (1981), Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul. Sifil, Ebubekir. (2011), İslam ve Modern Çağ, Rıhlekitap, İstanbul. Skinner, Quentin. (1997), “Teorinin Geri Dönüşü”, Çağdaş Temel Kuramlar, Editör: Quentin Skinner, Çev: Ahmet Demirhan, Vadi Yayınları, Ankara. Timuçin, Afşar. (2004), Felsefe Sözlüğü, Bulut Yayınları, İstanbul. Türkdoğan, Orhan. (2011), Türk Toplum Sistemi ve Yapısal Sorunları, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul. Türkdoğan, Orhan. (2012), Çağdaş Bilimsel Araştırma Metodolojisi ve Sorunları, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul. Türköne, Mümtaz’er. (2007), Siyaset, Lotus Yayınları, Ankara. TÜBA. (2011), Sosyal Bilimler Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü, Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara. Oktay, Cemil. (2009), Siyaset Bilimi İncelemeleri, Alfa Yayınları, İstanbul. Olgun, Hakan. (2006), Sekülerliğin Teolojik Kurgusu Protestanlık, İz Yayıncılık, İstanbul. Outhwaite, William. (2003), Modern Toplumsal Düşünce Sözlüğü, Çeviren: Melih Pekdemir, İletişim Yayınları, İstanbul. Öztuna, Yılmaz. (2008), “Osmanlı İmparatorluğu Din Devleti miydi? Laik miydi?”, Laiklik Nedir? Ne Değildir?, Hazırlayan: Ahmet Köklügiller, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul. Özturanlı, M. İskender. (1999), Türkiye’de Laikliğin Serüveni, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul. Ülken, Hilmi Ziya. (1969), Sosyoloji Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul. Ülken, Hilmi Ziya. (2011), Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Vergin, Nur. (2000), Din, Toplum ve Siyasal Sistem, Bağlam Yayınları, İstanbul. Yılmaz, Ejder. (1996), Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Ankara.