Hafız Esed Dönemi Suriye'sinde Milliyetçilik ve Ulus İnşa Çabaları

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 7 - 29, 27.11.2017

Ahmet Ayhan Koyuncu

Öz

Suriye’nin bugün içinde bulunduğu
durum, Suriye’deki ulus inşa çabalarının başarılı olup-olmaması ile daha
sağlıklı anlaşılabilir. Suriye’yi 30 yıl yöneten Hafız Esad, genellikle yerel
bağlılıkların hâkim olduğu bir toplumu, önce Büyük Arap Devleti tasavvuru
çerçevesinde güdülemeye çalışmış, ancak bu hayalin gerçekleşmemesi üzerine bir
Suriye ulusu yaratmaya çalışmıştır. Suriye’nin toplumsal ve siyasal yapısında yerel
kimlikler hâkimdir. Bir ulus olabilmenin temelinde ise içte birliği sağlamak
gerekmektedir. Esad, bunu gerçekleştirmek için çeşitli girişimlerde bulunmuş
ancak başarı elde edememiştir.

Bu çalışma da ulus bilincinin
önemli bir unsuru olan milliyetçilik düşüncesinin genel olarak Ortadoğu’da ve
Arap Dünyasında özel olarak da Suriye’de gelişimini ele almayı hedeflemektedir.
Çalışmada öncelikle milliyetçiliğe dair teorik bir tartışma sunulmaktadır. Daha
sonra Arap milliyetçiliğinin gelişimi ve Suriye’deki süreci ele alınmaktadır.
Son olarak Hafız Esad döneminde Arap milliyetçiliği fikrinin seyri ve
başarısızlık sonrasında bir Suriye ulusu yaratma çabalarına yer verilmektedir.
Sonuç kısmında ise soruna dair genel bir değerlendirme yapılmakta ve
başarısızlığın nedenlerine yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Milliyetçilik, Ulus, Ulus İnşası, Suriye, Hafız Esad

Kaynakça

• AKGÜN, M. V.d., (2011), Ortadoğu’da Türkiye Algısı, İstanbul: TESEV Raporu.
• ALBAYRAK, H., (2007), İslam Birliği’nin Nüvesi Olarak Türkiye-Suriye Birliği, İstanbul: Vadi Yayınları.
• ARI, T., (2005), Ortadoğu, İstanbul: Alfa Yayınları.
• ARMAĞAN, M., (2001), “Sunuş: Modernlik ve Milliyetçiliğin Yeni Yüzleri” (Der.) Mustafa Armağan, Değişen Milliyetçilik, (İ. Türkmen Çev.), İstanbul: Şehir Yayınları, Ss.5-10.
• ANDERSON, B., (2001), “Milliyetçiliği Anlamaya Giriş”, (Der.) Mustafa Armağan, Değişen Milliyetçilik, (Çev.) İsmail Türkmen, İstanbul: Şehir Yayınları, Ss. 31-62.
• ANDERSON, B., (2004), Hayali Cemaatler, (İ. Savaşır Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• AYDIN, S., (2000), Modernleşme ve Milliyetçilik, Ankara: Gündoğan Yayınları.
• BELLAMY, A. J., (2003), Formation of Croation National Identity: Centuries-Old Dream, Manchester, GBR: Manchester University Pres.
• BOĞAZİÇİ GÖSTERİ SANATLARI TOPLULUĞU (BGST), (2008), “Klasik Sömürgeciliğin Bölgeden Çekilişi ve Yükselen Arap Milliyetçiliği”, http://www.bgst.org/keab/keab140705bol2.asp (29.02.2008).
• COUNTRY STUDIES, (2008), Concepts of Nationalism, Unity and the Arab Nation, http://www.country-studies.com/syria/concepts-of-nationalism,-unity,-and-the-arab-nation.html 05.01.2008.
• DAVİŞA, A., (2004), Arap Milliyetçiliği: Zaferden Umutsuzluğa, (L. Yalçın Çev.), İstanbul: Literatür Yayınları.
• EBU RABİ’, İ. M., (2005), Çağdaş Arap Düşüncesi, (İ. Kapaklıkaya Çev.), İstanbul: Anka Yayınları.
• EFLAK, M., (1968), “Socialist Doctrine of the Ba’th” Political and Social Thought in the Contemporary Middle East, (Ed.) Kemal H. Karpat, Newyork, Frederick A. Praeger Publishers.
• El-Cezire, (2008), Profile: Sati El-Husari, http://www.aljazeera.com/focus/arabunity/2008/01/2008525184249157398.html
• GELLNER, E., (1992), Uluslar ve Ulusçuluk, (B. Ersanlı Behar, G. Göksu Özdoğan, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
• GÜLER, Z., (2004), Süveyş’in Batısında Arap Milliyetçiliği: Mısır ve Nasırcılık, İstanbul: Yeni Hayat Kütüphanesi Yayınları.
• HARBİ, M., (1998), “Arap Ulusal Mitini Sorgularken”, Jean Leca, Uluslar ve Milliyetçilikler, (S. Derman Çev.), İstanbul: Metis Yayınları, Ss.84-88.
• HAYES, C. J.H., (1995), Milliyetçilik: Bir Din, (M. Çiftkaya Çev.), İstanbul: İz Yayınları.
• HOBSBAWM, E. J., (2006), Milletler ve Milliyetçilik, (O. Akınhay Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• HÜSEYİN, A., (1991), İslam Dünyasına Siyasi Bakışlar, (M. Çiftkaya Çev.), İstanbul: İz Yayınları.
• İHH, (2008), Tarihsel Süreçte Suriye, http://suriye.ihh.org.tr/tarihsel/surec.html. 05.02.2008.
• İNAYET, H., (1997), Arap Siyasi Düşüncesinin Seyri, (2.Baskı), (H. Kırlangıç Çev.), İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• KARAKAŞ, M., (2000), Türk Ulusçuluğunun İnşası, Ankara: Vadi Yayınları.
• JORDAN, B., LENZ, A., (1999), Yüzyılın 100 Politikacısı, (A. Erinç Çev.), İstanbul: Afa Yayınları.
• MANSFIELD, P., (2000), Osmanlı Sonrası Türkiye ve Arap dünyası, (S. Yurdakul Çev.), İstanbul: Söylem Yayınları.
• MAOZ, M., (1991), Esad –Şam’ın Sfenksi, (H. Gündüz Çev.), İstanbul: Akademi Yayınları.
• ÖZKIRIMLI, U., (2008), Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış, Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• PIPES, D., (2008), Radical Politics and the Syrian Social Nationalist Party, http://www.meforum.org/article/pipes/5788 04.08.2008.
• RÜZGAR, M., (1991), “Ortadoğu ve Baas Partisi”, Birikim Dergisi, Sayı 22, Şubat,1991, İstanbul: Ss.18-22.
• SARI, Ö., (2011), Suriye’de Liberalleşme Hareketleri ve Sivil Toplum Örgütleri, Konya, Çizgi Kitabevi.
• SEVER, A., (2004), “Bağımsızlıktan Bugüne Suriye: Baas Partisi, Esad Dönemi ve Sonrası”, Değişen Toplumlarda Değişmeyen Siyaset: Ortadoğu, (F. Atacan Der.), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• SMITH, A. D., (2004), Milli Kimlik, (B. S. Şener Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• ŞEN, S., (2004), Ortadoğu’da İdeolojik Bunalım: Suriye Baas Partisi ve İdeolojisi, İstanbul: Birey Yayınları.
• ŞENTÜRK, D., (2003) Ortadoğu’da Arap Birliği Rüyası: Saddam’ın Baas’ı, İstanbul: Alfa Yayınları.
• TİBİ, B., (1998), Arap Milliyetçiliği, (C. Temiz Çev.), İstanbul: Yöneliş yayınları.
• VAN DAM, N., (2000), Suriye’de İktidar Mücadelesi: Esad ve Baas Partisi Yönetiminde Siyaset ve Toplum, (Semih İdiz, Aslı Falay Çalkıvik Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• VAN DUSEN, M. H., (1972), “Political Integration and Religionism in Syria”, The Middle East Journal, Cilt 26, Bahar 1972, Ss. 123-136. Akt. VAN DAM, N., (2000), Suriye’de İktidar Mücadelesi: Esad ve Baas Partisi Yönetiminde Siyaset ve Toplum, (Semih İdiz, Aslı Falay Çalkıvik Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• VATANDAŞ, C., (2004), Ulusal Kimlik: Türk Ulusçuluğunun Doğuşu, İstanbul: Açılım Yayınları.
• ZIADEH, R., (2009), “The Kurds in Syria”, www.usip.org Erişim Tarihi 10.01.2010
• http://www.velfecr.net/haber_detay.php?haber_id=7080