BİRLEŞİK İMALATTA ORTAK VE YAN MAMULLERİN MALİYETLERİNİN HESAPLANMASI VE ENTEGRE ET TESİSİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 38 - 66, 31.01.2019

İsmail Altuğ Baysak Gürbüz Gökçen

Öz

Dünyanın
değişimiyle paralel olarak endüstri sistemleri ve dolayısıyla üretim
süreçlerine dair her şey zamanla değişmiştir. Buharlı makinelerin icadıyla
başlayan sanayi devrimleri bugünlerde neredeyse insan faktörünü saf dışı
edebilecek bir düzeye erişmiştir. Kuşkusuz ki üretim süreçlerinde ve
tekniklerinde ortaya çıkan bu değişimler, sürdürülen faaliyetlerde daha verimli
olma arzusunun bir sonucudur. İşletmelerin odak noktası olan yüksek kar,
rekabet koşulları nedeniyle dikkatleri üretim maliyetlerinin üzerine çekmiş ve
düşük maliyetle üretilmiş aynı nitelikteki mamul, işletmelerin rakiplerine
karşı elini güçlendirmiştir. Maliyet hususunun bu denli önem arz etmesi, klasik
muhasebe anlayışının beklentilere cevap verememesine ve maliyet muhasebesinin
ortaya çıkmasına yol açmıştır.

Maliyet muhasebesinin en
temel amacı olan mamul maliyetlerinin belirlenmesi için birçok farklı teknik
geliştirilmiştir. Çoğu işletme için maliyet belirleme süreci basit olsa da
üretim tekniği ve yapısı gereği zaruri olarak aynı üretim sürecinde birden
fazla mamul elde eden işletmelerde bu maliyet hesaplamaları kolay olmamaktadır.
Böylesine bir homojen yapıda her mamul için ayrı ayrı maliyet hesaplaması
yapılamayacağı için sorunun çözümü adına birçok farklı maliyet hesaplama
tekniği geliştirilmiştir. Her yöntem birleşik imalat yapan tüm işletmelere
uymayacağı gibi gerçekçi olmayan sonuçlara da ulaştırabilir. Bu nedenle her
işletme bu yöntemler arasından kendisine en uygun olan yöntemi seçmeli ve bu
doğrultuda hesaplamalarını gerçekleştirmelidir. Bu çalışmada birleşik imalat
şeklinde üretim yapan bir entegre et tesisinin verileri kullanılarak çeşitli
hesaplama yöntemleri vasıtasıyla mamul maliyetleri hesaplanmış, sonuçları
analiz edilmiş ve işletme için en uygun olan yöntem belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maliyet muhasebesi, Birleşik İmalat

Kaynakça

• Akıncı, N., Erdoğan, N. (1995). Maliyet Muhasebesi. İzmir: Barış Yayınları.Altuğ, O. (2015). Maliyet Muhasebesi. (15. Bs.). İstanbul: Türkmen Kitabevi.Arı, İ. (2006). “Birleşik İmalat Maliyetlemesi ve Bor Şeker Fabrikası Uygulaması”, Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde .Atamanalp, C., Karcıoğlu R., Orhan, S. M. (2000) Tekdüzen Hesap Planına Uygun Maliyet Muhasebesi. İstanbul: Aktif Yayınları.Bursal, N., Ercan Y. (2000). Maliyet Muhasebesi (İlkeler ve Uygulama). (8. Bs.). İstanbul: DER Yayınları.Buyers, C. I., Holmes, G. A. (1967). ‘’Principles of Cost Accountancy’’. (3. Bs.). London: The Donnington Press.Büyükmirza, K. (2014). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. (19. Bs.). Ankara: Gazi Kitabevi.Çetiner, E. (2000). Maliyet Muhasebesi Teori ve Uygulama. Ankara: Gazi Kitabevi.Gersil, A., Dedeoluk, Y. Ö. (2015). ‘’Birleşik Maliyet Dağıtım Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analizi’’, Mali Çözüm Dergisi. Mayıs-Haziran.15-36.Gökçen, G., Çelenk H., Horasan, H. E. (2014). Yönetim Muhasebesi ve Uygulamaları. İstanbul: Beta Yayıncılık.Gökçen, G. (2009) Genel Muhasebesi. (2. Bs.). İstanbul: Beta Yayınları.Karakaya, M. (2014) Maliyet Muhasebesi. (6. Bs.). Ankara: Gazi Kitabevi.Kartal, A., Gündüz, H. E. Sevim, A. (2003). Maliyet Muhasebesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1524.Ömürbek, V., Kozak, H., (2013). ‘’Birleşik Mamullerde Maliyet Dağıtım Yönteminin Belirlenmesinde Analitik Hiyerarşi Sürecinin Kullanılması’’, MÖDAV. Sayı.2 59-77.Öztürk, V. (2002) ‘’Üretim İşletmelerinde Ortak ve Yan Ürünlerin Maliyetlerinin Belirlenmesi ve Muhasebeleştirilmesi’’, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı.2.Peker, A. (1983). Modern Yönetim Muhasebesi. (3.Bs.). İstanbul: Filiz Kitabevi.Tsai, W. H., (1996). ‘’Activity-Based Costing Model For Joint Products’’, Computers and Industrial Engineering. Vol:31, No.3/4. 725-729.Uragun, M. (1993). Maliyet Muhasebesi ve Mali Tablolar. Ankara: Yetkin Kitabevi.Uslu, S., Büyükmirza, K., Üstün, R., Bozok, S., (1990) Maliyet Muhasebesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.Uslu, S. (1991). Planlama ve Kontrol Açısından Maliyet Muhasebesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 170.Uslu, S. (1992). Maliyet Muhasebesi. Ankara: Çözüm Yayıncılık.Yükçü, S. (1999). Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi. (4. Bs.). İzmir: Cem Ofset.