Yenilikçi Yönelim Analiz Yönteminin Logaritmik Eksende Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 16 - 21, 15.08.2018

Sadık Alashan

Öz

İklim değişikliği
etkilerini gün geçtikçe daha fazla hissettirmektedir. Özellikle yağış,
sıcaklık, nem vb. hidro-meteorolojik değişkenler üzerinde yönelimler (trend)
meydana gelmektedir. Bu yönelimler hidro-meteorolojik değişkenlerin dağılım
kümesini etkilemekte ve belli dönemler için beklenen değerleri azaltmakta veya
artırmaktadır. Uzun dönemlerde beklenen değerler tahmin edilerek planlanan su
yapıları eğer yönelim iyi tahmin edilemezse beklenen faydayı sağlamayacaktır.
Bu durum hem kaynakların israf edilmesine hem de su depolama, taşkından korunma
gibi alınması gereken önlemlerin ertelenmesine yol açacak; taşkın ve kuraklık
gibi afetler durumunda toplumu çaresiz bırakacaktır. Yönelimleri belirlemek
üzere Mann-Kendall, Sperman’sRho, sıralı Mann-Kendall gibi çok kullanılan eski
yöntemler bulunmasına rağmen bu yöntemler verilerin normal dağılması,
bağımsızlığı ve yeterli veri uzunluğu gibi başlangıç varsayımları
gerektirmektedir. Bu varsayımlar her zaman incelenecek veride bulunmayabilir ve
hatalı yönelim hesaplamalarına yol açabilir. Şen (2012) tarafından yenilikçi
yönelim analiz (YYA) yöntemi söz konusu başlangıç koşullarını gerektirmeden
ileri sürülmüştür. YYA yöntemi çeşitli araştırmacılar tarafından kullanılmış ve
kısmi yönelim belirlemesi, görsel yorumlar sağlaması, başlangıç koşulları
gerektirmemesi ve literatürde çok kullanılan diğer yöntemlerle uyumlu sonuçlar
vermesi açısından üstünlüğü belirtilmiştir. Ancak YYA yöntemi miktar olarak
yönelim değerini belirlediğinden standart sapması yüksek verilerde küçük
değerlerin yönelimleri dikkatten kaçabilmektedir.  Uzun yıllar yağış verilerine sahip olduğundan
dolayı çalışma alanı olarak Cambridge (İngiltere) seçilmiştir. YYA yöntemi
oransal olarak logaritmik eksende Cambridge (İngiltere) şehrinin yağış verileri
üzerinde incelenmiştir. Söz konusu yağış verileri genellikle sonbahar ve kış
aylarında artan yönelimler gösterirken ilkbahar ve yaz aylarında azalan
yönelimler göstermiştir. Ayrıca incelemeler sonucunda görsel açıdan YYA
yöntemine göre değişik yorumlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği, yenilikçi yönelim analizi, hidro-meteorolojik değişkenler

Kaynakça

• Dabanlı İ, Şen Z, Yeleğen MÖ, et al (2016) Trend Assessment by the Innovative-Şen Method. Water Resour Manag 30:5193–5203 . doi: 10.1007/s11269-016-1478-4
• Deng S, Li M, Sun H, et al (2017) Exploring temporal and spatial variability of precipitation of Weizhou Island, South China Sea. J Hydrol Reg Stud 9:183–198 . doi: 10.1016/j.ejrh.2016.12.079
• Elouissi A, Şen Z, Habi M (2016) Algerian rainfall innovative trend analysis and its implications to Macta watershed. Arab J Geosci 9: . doi: 10.1007/s12517-016-2325-x
• Kendall MG (1948) Rank correlation methods
• Mann HB (1945) Nonparametric Tests Against Trend. Econometrica 13:245 . doi: 10.2307/1907187
• Mohorji AM, \cSen Z, Almazroui M (2017) Trend Analyses Revision and Global Monthly Temperature Innovative Multi-Duration Analysis. Earth Syst Environ 1:9 . doi: 10.1007/s41748-017-0014-x
• Öztopal A, Şen Z (2017) Innovative Trend Methodology Applications to Precipitation Records in Turkey. Water Resour Manag 31:727–737 . doi: 10.1007/s11269-016-1343-5
• Sen PK (1968) Estimates of the Regression Coefficient Based on Kendall’s Tau. J Am Stat Assoc 63:1379–1389 . doi: 10.1080/01621459.1968.10480934
• Spearman C (1987) The proof and measurement of association between two things. By C. Spearman, 1904. Am J Psychol 100:441–471 . doi: 10.2307/1422689
• Şen Z (2012) Innovative Trend Analysis Methodology. J Hydrol Eng 17:1042–1046 . doi: 10.1061/(ASCE)HE.1943-5584.0000556
• Şen Z (2014) Trend Identification Simulation and Application. J Hydrol Eng 19:635–642 . doi: 10.1061/(ASCE)HE.1943-5584.0000811
• Şen Z (2017) Innovative trend methodologies in science and engineering
• Tabari H, Taye MT, Onyutha C, Willems P (2017) Decadal Analysis of River Flow Extremes Using Quantile-Based Approaches. Water Resour Manag 31:3371–3387 . doi: 10.1007/s11269-017-1673-y
• Wu H, Qian H (2017) Innovative trend analysis of annual and seasonal rainfall and extreme values in Shaanxi, China, since the 1950s. Int J Climatol 37:2582–2592 . doi: 10.1002/joc.4866