Ceylanpınar Ovası’nda Yeraltı Suyu Tuzluluğunun Coğrafi Bilgi Sistemi Destekli İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 51 - 59, 15.08.2018

Ayşegül Demir Yetiş Mehmet İrfan Yeşilnacar Zeliha Selek

Öz

Ceylanpınar
Ovası, Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer almakta olup sınıraşan bir yeraltı suyu
havzasını temsil etmektedir. Yaklaşık olarak 2.000 km2’lik yüz ölçümüyle
Türkiye’nin en geniş tarımsal ve hayvansal kullanım alanına sahiptir. Ayrıca
ovada sulama projesi kapsamında sulama maksatlı yeni kuyuların açılmasıyla
birlikte yeraltı suyu tuzluluğunun değerlendirilmesi önem arzetmektedir.  Bu amaçla çalışma, Nisan 2012 – Ocak 2013
tarihleri arasında mevsimlik olarak 1 yıllık periyotta 45 örnekleme noktasında
yürütülmüştür. YAS örneklerinde iletkenlik ölçümleri yapılmıştır. Yeraltı suyu
(YAS) tuzluluğu, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) vasıtasıyla kriging
enterpolasyon yöntemiyle alansal dağılım haritaları oluşturularak havza bazında
incelenmiştir. Sonuç olarak; Ceylanpınar Ovası YAS tuzluluğu açısından beslenme
havzası (kuzey) ve boşalma havzası (güney) bazında ele alınarak değerlendirilmiştir.
YAS örneklerinde iletkenlik (EC) değerleri 208-3870 µS/cm aralığında tespit
edilmiştir. Buna göre boşalma havzasında, standartlarla kıyaslanınca limit
değerleri aşan yüksek iletkenlik değerleri ölçülmüş. YAS tuzluluğu açısından
sulama suyu sırasıyla C3 (tuzlu sular) ve C4 (çok tuzlu sular) olarak
sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ceylanpınar Ovası, Tuzluluk, CBS, Yeraltısuyu

Kaynakça

• Apaydın, A. (2008), Çavuşköy Alüvyon Akiferinde (Sungurlu-Çorum) Yeraltısuyunun Kalitesi ve Sulamada Kullanılabilirliği, Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 51, Sayı 3.Arslan, H., Güler M., Cemek, B., Demir, Y. (2007). Bafra Ovası Yeraltı Suyu Kalitesinin Sulama Açısından Değerlendirilmesi.Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(2): s 219-226.
• Çullu, M.A., (2011), Toprak Tuzlaşması, Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, GAP Eylem Planı.
• Davraz A, Unver O (2014) Groundwater Quality Assessment and Hydrogeology of Inegöl Basin (Bursa). Suleyman Demirel University Journal of Natural and Applied Science 18(2), 7-21.
• Demir, S. Kılıç, K. (2012), Erbaa Ovası Yeraltı Suyunun Tuzluluğunun Değerlendirilmesi,Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. 2(4): 79-86, 201.
• Demir Yetis A (2013), Ceylanpınar Ovası Yeraltı Suyu Kalitesinin ve Kirlenme Potansiyelinin Belirlenmesi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı Doktora Tezi Adana pp 137.
• DSİ (2012), DSİ XV. Bölge Müdürlüğü Arşivi, Şanlıurfa
• DSİ, (1970), Ceylanpınar Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu, DSİ Genel Müdürlüğü Matbaası, 45s., Ankara.
• George, P.R., (1983), Agricultural Water Quality Criteria Irrigation Aspects Resource Management, Technical Report No.30. ISSN 0729-3135, October, 12p.Sağlık Bakanlığı (2005), İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, 17 Şubat 2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete.
• Salman SA, Elnazer AA (2015) Evaluation of groundwater quality and its suitability for drinking and agricultural uses in SW Qena Governorate, Egypt. Advances in Natural and Applied Sciences, 9(5): 16-26
• Sargın, A. H. (2010), Yeraltı Suları. Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltı suları Dairesi Başkanlığı. 200s. Ankara.
• Singh SP, Tripathi SK, Kumar V, Kumar A, Raha P (2015) Hydrochemical Investigatin and Groundwater Quality Evoluation for Irrigation Purpose in Some Blocks of Varanasi District, Uttar Pradesh, India. International Journal of Tropical Agriculture 33(2): 1653-1660.
• Tokatlı, C., Köse, E., Uğurluoğlu A., Çiçek A,, Emiroğlu Ö. (2014), Use of Geographic Information System (Gis) to Evaluate the Water Quality of Gala Lake (EDIRNE) Journal of Engineering and Natural Sciences, Sigma 32, 490-501.
• TS 266 (TSE)(2005) Water intended for human consumption. Ankara, pp 10.
• US EPA (2012) 2012 Edition of the drinking water standards and health advisories, EPA 822-S-12-001. Office of Water US Environmental Protection Agency, Washington DC.
• Varol, S., Davraz, A., Varol, E., (2008), Yeraltı suyu Kimyası ve Sağlığa Etkisinin Tıbbi Jeoloji Açısından Değerlendirilmesi TAF Preventive Medicine Bulletin,: 7(4): 351-356.
• Vincy MV, Brilliant R, Pradeepkumar AP (2015), Hydrochemical characterization and quality assessment of groundwater for drinking and irrigation purposes: a case study of Meenachil River Basin,Western Ghats, Kerala, India. Environ Monit Assess 187:4217.
• WHO, 2011. The Guidelines for Drinking-Water Quality, fourth edition, WHO, India.
• Wilcox LV (1955) “Classification and use of irrigation waters”. U.S. Dept. of Agric. 969, Washington DC, pp 19.