KENTLEŞME SÜRECİNDE KENT ESTETİĞİNİN BELEDİYELERCE KORUNMASI VEYA YİTİRİLMESİ: KENTLİNİN BAKIŞI ÜZERİNDEN BİR ESTETİK KARŞILAŞTIRMASI

Yıl 2019, Sayı: 40, 230 - 247, 30.07.2019

Onur Kemal Yılmaz

https://doi.org/10.32003/iggei.550214

Öz

İnsanlık kentleşmeye başlamasıyla birlikte yapılara yansıttığı
sanatsal yanıyla kent estetiğini de meydana getirmiştir. Dolayısıyla her
medeniyetin benimsediği kentleşme anlayışı beraberinde kendine özgü kentsel
estetik değerleri de getirmektedir. Bununla birlikte kentleşme sürecinde
kentsel estetik değerler sürdürülebilmekte, değiştirilebilmekte veya yitirilebilmektedir.
Günümüzde bu durumun belirleyici aktörleri olarak belediyeler ön plana
çıkmaktadır. Konuyla ilgili olarak bu çalışmada, Altınoluk’ta mevcut olan tarihi
ve modern mimari kentlinin bakışıyla kent estetiği bağlamında karşılaştırılmıştır.
Altınoluk’un araştırma kapsamında seçilme gerekçesi; Altınoluk mimarisinde
tarihi ve modern yapılaşmanın bir arada mevcut olmasındandır. Böylece Altınoluk
yapılı çevresinde mevcut olan tarihi ve modern mimarinin insanlarda
yarattıkları estetik imge farklılıkları öğrenilmeye çalışılmıştır. Ayrıca söz
konusu karşılaştırma ile kentleşme sürecinde tarihsel kentsel estetik
değerlerin korunması veya yitirilmesi üzerine somut bir çıkarım yapılması da
hedeflenmiştir. Karşılaştırma, anket tekniği kullanılarak Altınoluk kentinde
ikamet eden insanların görüşlerine başvurularak yapılmıştır. Bunun sebebi kent
estetiğinin insanlarda bir imge yaratarak varlık kazanmasındandır. Yapılan
araştırmanın sonuçlarına göre Altınoluk modern mimarisi kendi açısından birçok
yönde estetik görülmesine rağmen, estetik açıdan tarihi mimarinin gerisinde
kalmaktadır. Konuyla ilgili olarak şu şekilde bir temel tespit
yapılabilmektedir; modern mimarinin tarihi estetik değerlere bağlı kalınarak
imar edilmesi, kentleşme açısından dikkate alınması gereken önemli unsurlardan
birisidir.  Aksi halde kentler
modernleşirken, insanlardan “uzaklaşabilmektedirler”.

Anahtar Kelimeler

Kent Estetiği, Kentleşme, Kent Politikası, Belediyeler, Yapılı Çevre

THE PROTECTION OR LOOSING OF URBAN AESTHETIC VALUES BY MUNICIPALITIES DURING URBANIZATION: AN AESTHETIC COMPARISON BY THE VIEW OF CITIZENS

Öz

In this study, it is tried to compare the
historical and modern architecture in Altınoluk in the context of urban
aesthetics. The selection reason of Altınoluk is; the historical and modern
architecture in Altınoluk built environment are present together. Thus, it was
tried to learn the aesthetic image differences created by the historical and
modern architecture that existed in Altınoluk. In addition, it is aimed to make
a concrete inference on the conservation or loss of historical urban aesthetic
values in the process of urbanization. This comparison was made by referring to
the opinions of people living in Altınoluk. The reason for this is that the
city gets its aesthetic values by the people who live there. The survey
technique was used to find out the opinions of the people of Altınoluk.
According to the results of the survey, Altınoluk modern architecture has
aesthetic values in terms of its own, but lags behind the historical
architecture. A basic determination can be made as follows; the building of
modern architecture by adhering to historical aesthetic values is one of the
important elements to be taken into consideration in during urbanisation. Otherwise,
while cities are modernizing, they can "move away" from people. 

Anahtar Kelimeler

Urban Aesthetics, Urbanisation, Urban Policy, Municipalities, Built Environment

Kaynakça

• Aksu, L. E. (2010). Yerel yönetimlerde ulaşım ve kent estetiği ilişkisi: Eminönü Meydanı ve çevresindeki ulaşım sistemi öğeleri üzerine bir değerlendirme. (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
• Akyüz, E. (2016). Kentsel estetik: Edinburgh ve İstanbul örneği. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, (7), 176-186.
• Belediye Kanunu, (2005, 3 Temmuz). Resmi Gazete, 20 Mayıs 2018 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf adresinden edinilmiştir.
• Belediye ve Bağlı, (2007, 22 Şubat). Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete, 20 Mayıs 2018 tarihinde, http://www.mevzuat.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• Berleant, A. (1986). Cultivating an urban aesthetic. Diogenes, 34(136), 1-18.
• Budd, M. (2008). Aesthetic essence. R. Shusterman ve A. Tomlin (Ed.). Aesthetic experience içinde (ss. 17-31). New York: Routledge.
• Can, A. (2012). A comparison of two cities and their two main streets: İstiklal Caddesi and Kartner Strasse. Öneri, 10(37), 139-150.
• Çelik, D. & Açıksöz, S. (2008). Tarihi kentlerde kent estetiği kaygısı: Bartın örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 10(14), 57-65.
• Çiçek Adası. (2019). 22 Ocak 2019 tarihinde https://d2wzo7cpkz5upz.cloudfront.net/photos2/ 20150623_27-02_TR_CicekAdasi-TR_Kayalar/TSS/27-02_SIDE_IMG_7443.jpg, adresinden edinilmiştir.
• Çubuk, M. (2003). Kent estetiğinin, kentsel tasarım yaklaşımında, anlam sorunu ve estetik kurulları üzerine. Tasarım + Kuram, 2(3), 1-15.
• Eren, Ş. G. (2007). Kıyı gelişimine hassas bir yapı dizisi – 30 Evler/Altınoluk. Planlama, 1, 15-28.
• Erinç, S. (1997). Bir estetik olgu olarak kentleşmek kentlileşmek. Anadolu Sanat, 7, 57-65.
• Erşen, A. E. (2014). Kent estetik kurulları kavramı ve Kırklareli’nin kentsel kalitesinin artırılmasına olası etkileri. 22 Ocak 2019 tarihinde http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11857/367/UPAD-2014.pdf? sequence=1, adresinden edinilmiştir.
• Ghomeshi, M. & Jusan, M. M. (2013). Investigating different aesthetic preferences between architects and non-architects in residential Façade Designs. Indoor and Built Environment, 22(6), 952-964.
• Google Maps. (2019). 18 Ocak 2019 tarihinde www.maps.google.com, adresinden edinilmiştir.
• İmar Kanunu, (1985, 3 Mayıs). Resmi Gazete (Sayı: 18749). 18 Ocak 2019 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3194.pdf adresinden edinilmiştir.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Keleş, R. (1995). Kentleşme ve Türkçe. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 6, 1-5.
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (1983, 21 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 18113). 18 Ocak 2019 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2863.pdf adresinden erişilmiştir.
• Lehtinen, S. (2019). New public monuments: Urban art and everyday aesthetic experience. Open Philosophy, 2, 30-38.
• Martinidis, V. H. (2011). Urban aesthetics and national identity: the refashioning of Eastern Mediterranean cities between 1900 and 1940. Planning Perspectives, 26(2), 153-182
• Mattila, H. (2002). Aesthetic justice and urban planning: Who ought to have the right to design cities?. Geojournal, (58), 131-138.
• Nasar, J. (1994). Urban design aesthetics: the evaluative qualities of building exteriors. Environment and Behavior, 26(3), 377-401.
• Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği (2017, 3 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 30113). 18 Ocak 2019 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx? MevzuatKod=7.5.23722&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch adresinden edinilmiştir.
• Porteous, D. (1996). Environmental Aesthetics. New York: Routledge.
• Rezafar, A. & Türk, S. S. (2018). Urban design factors involved in the aesthetic assesment of newly built environments and their incorporation into legislation: The case of İstanbul. Urbani Izziv, 29(2), 83-95.
• Sancak, I. Ö. (2013). Altınoluk çam mahallesi kentsel sit alanında geleneksel doku ve Sıraodalar Sokakları için koruma yaklaşımı. (Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
• Scheidegger, T. (2013). Architectural visualizations as promoters of urban aestheticization. A visual culture approach, O. Pachenkov (Eds.). Urban public space: facing the challenges of mobility and easetheticization içinde (ss. 61-76). Frankfurt: PL.
• Sternberg, R. (1991). The urban aesthetic in comparative perspective. Proceedings-AAG middle states division, (24), 70-79.
• Tekel, A. & Aslan, S. (2016). Estetik refah kavramı bağlamında Ankara Esenboğa ve Konya kent giriş kapılarının değerlendirilmesi. Planlama, 26(1), 32-39.
• Tripinview. (2019). 16 Ocak 2019 tarihinde https://www.tripinview.com/presentation?id=1076508 &lang=tr&layer=overview, adresinden edinilmiştir.
• Türk Dil Kurumu, (2019). 14 Ocak 2019 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid= TDK.GTS.5c6bd3c8d641d7.46009339, adresinden edinilmiştir.