Tip 2 Diyabetik Hastaların Glisemi Kontrollerinde Aile Desteğinin Araştırılması

Yıl 2018, Sayı: 4, 361 - 382, 20.04.2018

Dilek Baykal Elmas Orak

Öz

Amaç: Bu
çalışma Tip 2 Diabetes Mellitus hastalarının glisemi kontrollerinde aile
desteğinin araştırılması amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.

Yöntem:
Araştırma İstanbul ilinde iki özel hastanede tedavi gören Tip 2 diyabet tanısı
konmuş hastalardan, araştırma kriterlerine uygun ve araştırmaya katılmayı kabul
eden 100 birey ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Görüşme Formu ve Hensarling’in
Diyabet Aile Destek Ölçeği (HDFSS) kullanılarak toplanmıştır. Sonuçlar %95’lik
güven aralığında ve anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirildi.

Bulgular:
Araştırmaya katılan hastaların %52’sinin (n=52) kadın, yaş ortalamalarının
59,69±13,79 ve %48’i erkek, yaş ortalamalarının 59,54±12,45 olduğu
belirlenmiştir. Kadınların HbA1c değerleri erkeklere göre daha düşüktür
(p=0,05). Evli/birlikte yaşayanların HbA1c değerleri bekar olanlara göre daha
yüksektir (p=0,001). İnsülin kullananların ve diyet uygulamadığını
belirtenlerin HbA1c değerlerinin yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05).
Kardeş/arkadaş desteği belirtenlerin Açlık Kan Şekeri (AKŞ) değerlerinin yüksek
olduğu görülmüştür (p<0,05). Bulgular katılımcıların AKŞ ortalamasının
151,27±46,13 mg/dL, HbA1c (%) ortalamasının ise 7,5±1,72 olduğunu göstermiştir.
Eş/çocuk desteği algılayanların diğer gruplara kıyasla HDFSS’nin empatik destek
(p=0,001), teşvik (p=0,01), kolaylaştırıcı destek (p=0,006), paylaşımcı destek
(p=0,01) alt grupları ve ölçek toplam puanında (p=0,002) daha fazla aile
desteği algıladıkları saptandı. Eş/çocuk desteği algılayanların özellikle
empatik desteği (28,44±5,89) yoğun olarak hissettikleri sonucuna varılmıştır.
Örneklem grubundaki hastalar ailelerinden her yönden destek gördüklerini
algılamaktadırlar. Ancak hastaların destek gördüklerini belirtmelerine rağmen
bu sonucun glisemi kontrollerine yansımadığı görülmektedir. Eş/çocuk desteği
algılayanlarda HbA1c ortalaması %7,39±1,57 ve AKŞ ortalaması 147,91±43,25 mg/dL
olduğu saptanmıştır.

Sonuç: Sonuç
olarak eş/çocuk desteği alan bireylerin algıladıkları destek düzeyleri diğer
bireylere göre daha yüksektir. Ancak bu destek algısının normoglisemi
sağlanmasına yardımcı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

glisemik kontrol, Aile desteği, Tip 2 Diabetes Mellitus

The Investigation of the Family Effect on Glycemic Control of Type 2 Diabetes Mellitus Patients

Öz

Aim: This
study has been conducted to research family effect on glycemic control among
Type 2 diabetes mellitus patients, using descriptive method.

Method: The
research has been performed in 100 patients with Type 2 diabetes diagnosis, who
were eligible for the study according to criteria and accepted to participate in
the study and who were enrolled in two private hospitals in Istanbul. The data
has been collected via Questionnaire Form and Hensarling’s Diabetes Family
Support Scale (HDFSS). The results have been assessed within 95 % confidence
interval and p< 0.05 significance level.

Findings: Fifty
two percent of study participants (n=52) were female with an average age of
59.69±13.79 and 42 % of the subjects were male with an average age of
59.54±12.45. HbA1c values of females were lower in comparison to male subjects
(p=0.05). On the other hand, HbA1c values of married subjects or subjects who
live together with a partner; were higher than single subjects’ HbA1c results
(p=0.001). It was found that HbA1c values of the subjects, who use insulin and
do not follow a diet, were higher than the others’ (p<0.05). It has been observed
that, the subjects who reported sibling/friend support, have higher blood
glucose (p<0.05). The results showed that study subjects’ average fasting
blood glucose were 151.27 ± 46.13 mg/dL and HbA1c (%) values were in 7.5 ± 1.72
range. It has been determined that the patients who live with their spouses and
children, receive more support; with regards to empathetic support (p=0.001),
encouragement (p=0.01), facilitative support (p=0.01) and participative support
(p=0.006) subgroups as well as scale total point (p=0.002) of HDFSS, compared
to the other groups. It was concluded that, subjects who felt spouses/children
support, feel empathetic support intensely (28.44±5.89). Patients in our sample
group, perceived family support in all respects. Despite the fact that subjects
reported that they perceived support, it has been seen that this support does
not help glycemic control. It was determined that average fasting blood glucose
was 147.91±43.25 and HbA1c was 7.39±1.57 % in the subjects who perceive spouse
and children support.

Conclusion: In
conclusion, perceived support levels of the the subjects who perceive spouse
and children support, are higher than the other subjects. But it was concluded
that, this support perception does not help to achieve normoglycemia. 

Anahtar Kelimeler

glycemic control, Family support, Type 2 Diabetes Mellitus

Kaynakça

• Altuntaş Y. Diabetes Mellitus’un Tanımı, Tanısı ve Sınıflandırılması: Her Yönüyle Diabetes Mellitus. 2. baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2001.
• Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu, 2011. http://www.turkendokrin.org/files/pdf/diabetes_klvz2011_web.pdf. Erişim Tarihi 01 Kasım 2017.
• American Diabetes Association (ADA). Standards of medical care in diabetes. Diabetes Care. 2013;36:11-66. https://doi.org/10.2337/dc13-S011. Ovayolu N, Parlar S, Karakaş S. Diyabet ve hipertansiyonu olan hastalarda erken tedavi ve hemşirelik eğitiminin önemi. Hemşirelik Forumu. 2003;6(4):19-23.
• International Diabetes Federation. Diabetes Atlas. 7. edition. 2015. http://www.idf.org/e-library/epidemiology-research/diabetes-atlas/13-diabetes-atlas-seventh-edition.html. Erişim Tarihi 1 Kasım 2017.
• TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu, 2017. http://www.turkendokrin.org/files/DIYABET_web.pdf. Erişim Tarihi 25 Ekim 2017.
• American Diabetes Association. Screening for Type 2 Diabetes. Diabetes Care. 2004;27(suppl 1):11-14. https://doi.org/10.2337/diacare.27.2007.S11.
• Dalak H. Esansiyel Hipertansiyonu Olan Bireylerde Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ile Sosyal Destek Arasındaki İlişki. [yüksek lisans tezi]. Mersin, Türkiye: Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010.
• Powers MA, Bardsley J, Cypress M, et al. Diabetes self-management education and support in type 2 diabetes: a joint position statement of the american diabetes association, the american association of diabetes educators, and the academy of nutrition and dietetics. Diabetes Care. 2015;38(7):1372-1382. doi: 10.2337/dc15-0730.
• Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalance of diabetes: Estimates for the year 2000 and projection for 2030. Diabetes Care. 2004;27(5):1047-1053.
• Hensarling J. Development and Psychometric Testing of Hensarling’s Diabetes Family Support Scale. Denton, Texas: College of Nursing Texas Woman’s University; 2009.
• Akın S. Diyabetli Hastalarda Uyumun ve Aile Destek Düzeylerinin Belirlenmesi. [yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2011.
• Kayataş K, Davutoğlu M, Bozkurt M, et al. Diyabet Polikliniğimizde İzlenen Hastaların Genel Değerlendirilmesi. In: 41.Ulusal Diyabet Kongresi, 2005; Antalya, Türkiye.
• Demirtaş A. Tip 2 Diyabetes Mellituslu Hastaların Hastalıklarını Kabullenme ve Uyum Kriterlerinin Belirlenmesi. [yüksek lisans tezi]. Ankara, Türkiye: Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2005.
• American Diabetes Association. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care. 27.2004;(Suppl 1):5-10. https://doi.org/10.2337/diacare.27.2007.S5.
• Kars T. Miyokart İnfarktüs Sonrası Bireylere Verilen Planlı Eğitimin Öz Bakım Gücüne Etkisi. [yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sivas, Türkiye: Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2004.
• Chrvala CA, Sherr D, Lipman RD. Diabetes self-management education for adults with type 2 diabetes mellitus: A systematic review of the effect on glycemic control. Patient Education and Counseling. 2015;99(6):926-943. doi: 10.1016/j.pec.2015.11.003.
• Kara B, Akbayrak N. Tip II Hastalarının özbakım gücü ile metabolik kontrol düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hemşirelik Forumu. 2001;4(2-3):15-20.
• Kır E. Diyabetli Hastaların Sağlık İnançlarının Bakımlarına Olan Etkilerinin İncelenmesi. [yüksek lisans tezi]. Bolu, Türkiye: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2003.
• Bayraktar G. Tip 2 Diyabetes Mellitus Tanısı Konmuş Bireylerde Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. [uzmanlık tezi]. Bursa, Türkiye: Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği; 2008.
• National Diabetes Prevention Program. www.cdc.gov/diabetes/prevention/index.html. Erişim Tarihi 9 Kasım 2017.
• Besler D. Prediyabetik Bireylerde Tip 2 Diyabet Gelişiminin Engellenmesi İçin Verilen Yaşam Tarzı Değişikliklerine Hasta Uyumunu Etkileyen Faktörlerin Saptanması. [uzmanlık tezi]. İzmir, Türkiye: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği; 2006.
• American Diabetes Association. Nutritional principles and recommendations in diabetes evidence for effectiveness of medical nutrion therapy in diabetes management. Diabetes Care. 2002. Erişim Tarihi 10 Nisan 2013. http://www.care.diabetesjournals.org/content/27.
• Çıtıl R, Öztürk Y, Günay O. Kayseri il merkezinde bir sağlık ocağına başvuran diyabetik hastalarda metabolik kontrol durumu ve eşlik eden faktörler. Erciyes Tıp Dergisi. 2010;32(2):111-122.
• Diyabette Yeni Vizyon, Yeni Hedefler ve Çözüm Yolları: Diyabet 2020 Platformu. www.diyabet2020.org. Erişim Tarihi 18 Mayıs 2013.
• Pastors JG, Warshaw H, Daly A, Franz M, Kulkarni K. The evidence for the effectiveness of medical nutrition therapy in diabetes management. Diabetes Care. 2002;25:608-613. https://doi.org/10.2337/diacare.25.3.608.
• Johnson EQ, Thomas M. Medical nutrition therapy by registered dietitians ımproves HbA1c levels. Diabetes. 2001;50:A21.
• Köseoğlu Ö. Tip 2 Diyabetik Bireylerde Beslenme Eğitiminin Diyabet Durumu ve Beslenme Alışkanlıklarına Etkisi. [yüksek lisans tezi]. Ankara, Türkiye: Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2015.
• Sönmez B, Aksoy H, Öztürk Ö, et al. Oral antidiyabetik ilaç kullanan Tip 2 Diabetes Mellitus hastalarında diyet ve egzersizin Hemoglobin A1c düzeylerine etkisi. Konuralp Tıp Dergisi. 2015;7(2):93-98.
• Gözaydın M, Duygun T, Saygılarlı İ. Tip 2 Diabetes Mellituslu hastalarda glisemi ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Medikal Network Klinik Bilimler&Doktor. 2003;9:670-674.
• Yılmaz S, Çömlekçi A, Ünal B. Bir endokrinoloji polikliniğinde izlenen tip 2 diyabet hastalarında tıbbi ve davranışsal tedavi yaklaşımlarının etkileri. STED. 2013;(22)6:220-225.
• Swanson JM. Men’s Health. In: Community Health Nursing Promoting the Health of Aggregates. Ed: Swanson JM, Albrecht M. WB Saunders Co.,1993.
• Thomas ND, Williams RD. Women’s Health. In: Community Health Nursing Promoting the Health of Aggregates. Ed: Swanson JM, Albrecht M. WB Saunders Co.,1993.
• Pehlivan E, Günaydın Y. Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji Polikliniğine başvuran Tip 2 diyabetli hastaların Hba1c düzeyleri ve ilişkili faktörler. In: 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Halk Sağlığı Etkinlikleri; 2012. [Elektronik Dergi]. http://www.kongre.hasuder.org.tr/index.php/uhsk15.
• Bayramova N, Karadakovan A. Kronik hastalığı olan bireylerin umutsuzluk durumlarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2004;7(2):39-47.
• Kara B, Fesci H. Tip 1 Diyabet hastalarının özbakım gücünün incelenmesi. Sendrom Dergisi. 2000;12(4):28-35.
• Taşan E. Obezitenin tanımı, değerlendirme yöntemleri ve epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2005;1(37):1-4.
• Tümer G, Çolak R. Tip 2 Diabetes Mellitusda tıbbi beslenme tedavisi. Deneysel ve Klinik Tıp Dergisi-Journal of Experimental and Clinical Medicine. 2012;29:12-15. http://dx.doi.org/10.5835/jecm.omu.29.s1.004.
• Saaddine JB, Cadwell B, Gregg EW, et al. Improvements in diabetes processes of care and intermediate outcomes: United States, 1988-2002. Ann Intern Med. 2006:144(7):465-74.
• Yücel A. Diabet ve Göz. İçinde: Diabetes Mellitus. Ed: İmamoğlu Ş. Deomed Medikal Yayıncılık, İstanbul, 2006:311-354.
• Uysal AR. Diabetes Mellitusun Komplikasyonları. İçinde: Klinik Endokrinoloji. Ed: Erdoğan G. Antıp A.Ş., Ankara, 2003:287-311.
• Avdal EÜ, Kızılcı S. Diyabet ve özbakım eksikliği hemşirelik teorisinin kavram analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2010;3(3):164-168. [Elektronik Dergi] http://www.deu.edu.tr/UploadedFiles/ Birimler.
• Ünsal E, Kızılcı S. Diyabetli bireylerin bilgi düzeyi öz bakım gücü ve a1c düzeyi arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2009;2(2):16-26. [Elektronik Dergi]http://www.deu.edu.tr/ UploadedFiles/Birimler.
• Acar AE. Kronik Hastalıkların, Hastaların Aile İşlevleri ve Yaşam Doyumları Üzerine Etkisi. [yüksek lisans tezi]. İzmir, Türkiye: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2011.
• Şahin S. Diyaliz Tedavisi Alan Bireylerin Umut-Umutsuzluk ve Sosyal Destek Düzeyleri. [yüksek lisans tezi]. Kayseri, Türkiye: Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2007.
• Trief PM, Ploutz-Snyder R, Britton KD. The relationship between marital quality and adherence to the diabetes care regimen. Annals of Behavioral Medicine. 2004;27(3):148-154. doi: 10.1207/s15324796abm2703_2.
• Shao Y, Liang L, Shi L, Wan C, Yu S. The effect of social support on glycemic control in patients with Diabetes Mellitus: The mediating roles of self-efficacy and adherence. Journal od Diabetes Research. 2017;2017:8. https://doi.org/10.1155/2017/2804178.
• Garcia MIA, Ramon CL, Garcia MHM, et al. Quality in diabetes mellitus control in primary care units in Mexico. A study of the perspectives of the patient’s family. Atencion Primaria. 2017;49(1):21-27. doi: 10.1016/j.aprim.2016.02.012.
• Samuel-Hodge CD, Holder-Cooper JC, Gizlice Z, et al. Family partners in lifestyle support (PALS): Family-based weight loss for African American adult with Type 2 diabetes. Obesity a Research Journal. 2017;25(1):45-55. doi: 10.1002/oby.21700.
• Erdoğan S. Diyabet Eğitim ve Danışmanlık, Diyabet Hemşireliği Temel Bilgiler. İstanbul: Tavaslı Matbaacılık; 2002.
• Kıyak E, Ergünay S. Hemodiyaliz hastalarının özbakım gücünün değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2002;5(1):38-44.
• Yılmaz E. Tip 2 Diyabet Hastalarının Umutsuzluk Düzeyleri ile Özbakım Gücü İlişkisi. [yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010.
• Campos B, Ullman JB, Aguilera A, Dunkel Schetter C. Familism and psychological health: The intervening role of closeness and social support. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology. 2014;20(2);191-201. doi: 10.1037/a0034094.
• Boutin FC. Getting to the heart of social support: A qualitative analysis of the types of instrumental support that are most helpful in motivating cardiac risk factor modification. Heart Lung. 2005;34(1):22-29. doi: 10.1016/j.hrtlng.2004.09.002.
• Verheijden M, Balex JC, Akkermans R, et al. Web-based targeted nutrition counselling and social support patients at increased cardiovascular risk in general practice: randomized controlled trial. J Med Internet Res. 2004;16(6):e44. doi: 10.2196/jmir.6.4.e44.
• Esin NM. Endüstriyel Alanda Çalışan İşçilerin Sağlık Davranışlarının Saptanması ve Geliştirilmesi. [doktora tezi]. İstanbul, Türkiye: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1997.
• Savcı AB. Kanser Hastalarında Yaşam Kalitesini ve Sosyal Destek Düzeyini Etkileyen Faktörler. [yüksek lisans tezi]. Erzurum, Türkiye: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2006.