Editörler İçin Uluslararası Standartlar

EDİTÖRLER İÇİN ULUSLARARASI STANDARTLAR

Sabine KLEINERT & Elizabeth WAGER

(sabine.kleinert@lancet.com)       (liz@sideview.demon.co.uk)  

 

2. Dünya Araştırma Doğruluğu Konferansı’nda hazırlanan bir durum bildirisi

Singapur, Haziran 22-24, 2010

 

 

 

 

 

ÖZET

 

·     Editörler yayınladıkları her şey için hesap verebilmelidirler ve sorumluluk almalıdırlar.

·     Editörler ticari etkenleri dikkate almadan adil ve tarafsız olarak karar vermelidirler ve hakemlik sürecinin adil ve uygun olduğundan emin olmalıdırlar.

·     Editörler şeffaflığın ve eksik ve güvenilir raporlamanın en üst düzeyde olmasını destekleyen editöryal prensipler benimsemelidirler.

·     Editörler gerektiğinde düzeltme yayınlayarak veya geri çekerek ve şüphelenilen veya iddia edilen bir araştırma ve yayın suiistimalini gözeterek yayınlanan belgelerin doğruluğunu muhafaza etmelidirler. 

·     Editörler hakemlerin ve editörlerin suiistimallerini gözetmelidirler.

·     Editörler insanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar etik bir biçimde yürütülmesini ciddi olarak değerlendirmelidirler.

·     Hakemlere ve yazarlara kendilerinden beklenenler bildirilmelidir.

·     Editörlerin editöryal çıkar çatışmalarının üstesinden gelebilmek için uygun politikaları olmalıdır.

 

 

 

Bu belgeyi şu şeklide referans gösteriniz:

 

Kleinert S & Wager (2011) Responsible research publication: international standards foeditors. A position statement developeat the 2nd World Conference on Research IntegritySingaporeJuly 22-24, 2010. Chapter 51 in: Mayer T & Steneck N (eds) Promoting ResearcIntegrity in a Global Environment. ImperiaCollege Press / World Scientific Publishing, Singapore (pp 317-28). (ISBN 978-981-4340-97-7)


GİRİŞ

Araştırma belgelerinin koruyucusu ve gözeticisi olarak editörler yazarları yayın etiğine en üst düzeyde uyma ve bağlı kalmaları için teşvik etmelidirler.  Üstelik editörler politika ve süreçler aracılığıyla dolaylı olarak sorumlu araştırma davranışına özendirmek için benzersiz konuma sahiptirler. Araştırma topluluğu içerisinde en üst düzeyde etkiyi sağlayabilmek için, ideal olarak editörlerin evrensel standartlara ve iyi uygulamalara bağlı kalmaları gereklidir. Farklı alanlar arasında önemli farklılıklar olmasına ve her konu her bir farklı araştırma topluluğu ile ilgili olmamasına rağmen, editörlerin araştırma belgelerinin doğruluğunu güvence altına almak için uymaları gereken önemli ortak politikalar, süreçler ve prensipler vardır.

 

Bu yönergeler bir başlangıç noktasıdır ve özelde dergi editörlerine yöneliktir. Kitaplar ve monografiler birçok alanda önemli ve uygun araştırma belgeleri olmalarına rağmen, kitap editörleri için yönergeler bu tavsiyelerin kapsamı dışındadır. Umuyoruz ki zamanı geldikçe bu tür yönergeler de bu belgeye ilave edilir.

 

Editörler kendilerini daha geniş profesyonel editörler topluluğunun bir parçası olarak görmeli, ilgili politika ve gelişmelere ayak uydurmalı ve editöryal ekiplerinin eğitimli ve ilgili konularda bilgili olduklarında emin olmalıdırlar.

İyi bir editör olmak burada bahsedilenden çok daha fazla ilke gerektirir. Bu önerilen ilkeler, politikalar ve süreçler araştırma ve yayın doğruluğunu teşvik etmek amaçlıdır.

 

 

 

Editöryal Prensipler

 

1.     Dergi içeriği için hesap verilebilirlik ve sorumluluk

Editörler yayınladıkları her şeyin sorumluluğunu almak zorundadırlar ve yayınlanan materyallerin kalitesinden emin olmalı ve yayınlanan belgelerin doğruluğu koruyabilmek için süreç ve politikalara sahip olmalıdırlar. (bakınız paragraf 4-8).

 

2.     Editöryal bağımsızlık ve doğruluk

Adil ve yansız karar alabilme sorumluluğunun önemli bir parçası editöryal bağımsızlık ve doğruluk ilkelerinin açıkça ortaya konmasıdır.

 

2.1. Karar almanın ticari kaygılardan ayrılması

Editörler sadece akademik liyakata göre karar almalıdırlar ve kararları ile ilgili tüm sorumluluğu üstlenmelidirler. Dergi içerisindeki ticari faaliyetleri editöryal süreç ve kararlardan ayıracak süreçlerin olması gereklidir. Editörler yayıncının fiyatlandırma politikaları içerisinde aktif olarak yer almalıdır ve yayınlanan materyalin yaygınlık ve fiyat açılarından ulaşılabilir olması için gayret göstermelidir.

 

Sponsorlu ekler de derginin diğer herhangi bir içeriği gibi aynı titiz kalite kontrolünden ve hakemlik sürecinden geçmelidir. Bu tür materyaller ile ilgili kararlar diğer herhangi bir dergi içeriği ile aynı şekilde alınmalıdır. Sponsorların sponsorluk rolleri okuyuculara açık bir şekilde beyan edilmelidir.

 

Reklamların dergi yönergelerine uygun olup olmadığının kontrol edilmesi gereklidir, diğer içeriklerden açık bir şekilde ayrıştırılmalıdır ve hiçbir şekilde bilimsel içeriğiyle bağlantılı olmamalıdır.

 

2.2. Dergi yayıncısı ve sahibi ile editörlerin ilişkisi

Editörlerin ideal olarak dergi yayıncısı veya sahibi ile görevlendirilme süresi ve şartlarını düzenleyen yazılı bir sözleşmeye sahip olmaları gerekir. Editöryal bağımsızlık ilkelerinin bu sözleşmede açıkça belirtilmesi gereklidir. Dergi yayıncısının ve sahibinin ticari veya politik sebeplerle içerik kararları üzerinde hiçbir rolü olmamalıdır. Yayıncılar büyük bir editöryal suiistimal olmadığı veya bağımsız bir inceleme ile editörün yayın kararının derginin bilimsel hedeflerine aykırı olduğu sonucuna varılmadığı sürece herhangi bir dergi içeriği nedeni ile editörün işine son vermemelidir.

 

2.3. Dergi ölçütleri ve karar alma

Editörler suni bir şekilde her hangi bir dergi ölçütünü artırarak derginin derecelendirmesini uygun olmayan bir şekilde etkilemeye teşebbüs etmemelidirler. Örneğin, gerçek bilimsel nedenlerin dışında dergi makalelerine atıfta bulunulmasını talep etmeleri uygun değildir. Genel olarak, editörler çalışmaların sadece bilimsel zeminde değerlendirildiğinden ve yazarlara bilimsel olmayan nedenlerle belirli yayınlara atıf yapmaları konusunda baskı yapılmadığından emin olmalıdırlar.  

 

3.     Editöryal gizlilik

3.1. Yazar materyalleri

Eğer dergi hakemlerin editörler tarafından seçildiği bir sistem ile işliyorsa (tüm yorumlara açık olarak çalışmaları yayın öncesi hali ile yayınlamak yerine), editörlerin yazarların materyallerinin gizliliğini korumaları gereklidir ve bu aynı şekilde hakemlere de hatırlatmalıdırlar.  Genel olarak, yazarların anlaşması olması veya öne sürülen bir suiistimal olmadığı sürece editörlerin gönderilen çalışmaları diğer dergilerin editörleri ile paylaşmamaları gerekir (aşağıya bakınız). Editörler çoğunlukla davalar için avukatlara materyal sağlamak zorunluluğunda değillerdir. Editörler yazarlar dışında hiç kimseye çalışmanın süreçteki durumu hakkında bilgi vermemelidirler. Internet tabanlı gönderim sistemleri yetkilendirilmemiş erişimi önleyecek şekilde kurulmalıdır.

 

Suiistimal incelemesi durumunda, materyalleri üçüncü şahıslara açıklamak gerekebilir. (örneğin kurumsal inceleme komitesi veya diğer editörler)

 


 

3.2. Hakemler

Editörler açık hakemlik sisteminin uygulandığı durumlar haricinde hakemlerin kimliklerini korumalıdırlar. Ancak, eğer hakemler isimlerini açıklamak isterlerse, buna izin verilmelidir.

 

Eğer öne sürülen veya şüphelenilen bir hakem suiistimali varsa, hakemin adını üçüncü şahıslara açıklamak gerekebilir.

 

 

 

Genel Editöryal Politikalar

 

4.    Şeffaflığın ve eksiksiz ve dürüst raporlamanın en üst düzeyde desteklenmesi

Bilimsel alanda bilgiyi ilerletmek için, belirli çalışmaların neden yapıldığını, nasıl ve kimin tarafından planlanıp yürütüldüğünü ve mevcut bilgiye neyin katıldığını anlamak önemlidir. Bu anlayışın başarılabilmesi için en üst düzeyde şeffaflık ve eksiksiz ve dürüst raporlama kritik öneme sahiptir.

 

4.1. Yazarlık ve sorumluluk

Dergilerin ilgili alanlardaki standartlara uygun açık yazarlık politikaları olmalıdır. Yazarlardan neler beklendiği konusunda onları yönlendirmelidirler ve eğer alanda farklı bir yazarlık geleneği varsa hangisine bağlı kaldıklarını belirtmeleri gereklidir.  

 

Multidisipliner ve ortak çalışmaya dayalı araştırmalar için, okuyucu kimin ne yaptığını, kimin araştırmanın hangi yönünün yürütülmesi ve geçerliliği ile ilgili sorumluluk aldığını anlaması gereklidir. Çalışmanın her bir bölümü için en az bir yazar o bölümün geçerliliği ile ilgili sorumluluk almalıdır. Örneğin, bireysel katılımlar ve sorumluluklar katkı sağlayanlar bölümünde belirtilebilir. Tüm yazarların çalışmaya önemli derecede katkı sağlaması ve tüm içeriği bilmesi ve ideal olarak bunun yazarlık bildirisi ile dergiye beyan edilmesi beklenir.

 

Makul sebeplerle yazarlık konusunda karşı çıkılamayacak değişiklik olması halinde,  editörler tüm yazarların bunu kabul ettiğini yazılı olarak talep etmelidir ( yazarlık listesinden çıkarılanlar da dahil olmak üzere). Yayınlanmış veya yayınlanmamış çalışmalar için yazarlık konusundaki ihtilaflar (örneğin yayınlanmadan önce veya sonra kimin yazar olup kimin olmayacağı konusundaki anlaşmazlıklar)editörler tarafından hükme bağlanamaz ve kurumsal düzeyde veya uygun diğer bağımsız yetkili organlar tarafından çözümlenmelidir.  Editörler daha sonra bulgulara göre hareket etmelidirler; örneğin yayınlanmış bir çalışmada yazarları düzelterek.  

 

Dergiler gönderilen çalışmaların editörler veya editöryal kurul üyeleri tarafından nasıl ele alındığı konusundaki politikalarını açık olarak beyan etmelidirler.  (bakınız editöryal çıkar çalışmaları ile ilgili paragraf 8.2.).

 

4.2. Çıkar çatışmaları ve fon kaynağının rolü

Editörler tüm yazarların ilgili her hangi bir finansal veya finansal olmayan çıkar çatışmasını beyan etmelerini ve en azından bunlardan okuyucunun algısını etkileyebilecek olanları çalışma içerisinde yayınlamalarını isterler.  Araştırmanın fon kaynağı beyan edilmelidir ve fon kaynağının araştırmanın ortaya çıkması, yürütülmesi, analiz edilmesi ve raporlanması sürecindeki rolü belirtilmeli ve yayınlanmalıdır.

 

Editörler derginin belirli kısımlarında yazarlığın önüne geçebilecek belirli çıkar çatışmaları var ise (örneğin komisyon yorumları veya hakemli makaleler) bunların bilgileri dahilinde olduğunu yazarlar için sunulan bilgiler kısmında açıklığa kavuşturmaları gerekir.

 

4.3. Tam ve dürüst raporlama ve raporlama yönergelerine bağlılık

Editörlerin en önemli sorumlulukları arasında bilimsel literatürün en yüksek standartta sürdürülmesidir. Standartlar dergiler arasında değişse bile, editörler yayınlanan tüm makalelerin kendi alanlarına önemli, yeni bir katkı sağladıklarından emin olmak üzere çaba göstermelidirler.

 

Editörler “salam yayın (salami publication)” olarak anılan yayınlardan vazgeçirmeli (örneğin, yayınlanabilecek en az içerikle yayın yapmak), tamamen beyan edilmeleri ve herkes tarafından kabul edilmesi durumu dışında kopya veya gereksiz yayın yapmaktan kaçınmalı  (örneğin farklı dillerde karşılıklı referans göstererek yayın yapmak) ve yazarları çalışmalarını daha önce yapılmış çalışmalar bağlamında bir yere koymaları konusunda teşvik etmelidirler (örneğin bu çalışmanın neden gerekli olduğu ve neden yapıldığının, bu çalışmanın ne gibi katkı sağladığının veya neden daha önce yapılmış bir çalışmanın tekrarlanmasının gerekli olduğunun ve okuyucuların önceki çalışmadan bunu nasıl ayıracağının belirtilmesi). 

 

Dergiler tam ve dürüst raporlamayı destekleyen politikalar benimsemelidirler, örneğin protokol veya çalışma planlarının standart olduğu durumlarda bunların gönderiminin ve ilgili raporlama yönergelerinin olması halinde bunlara bağlı kalınmasının talep edilmesi. Raporlama yönergeleri, raporlamayı iyileştirmek için düzenlenmelerine rağmen,  editörler, hakemler ve okuyucular için araştırmanın gerçekten nasıl yürütüldüğünü değerlendirmelerini kolaylaştırır. 

 

Dijital görüntü dosyaları, şekiller ve tablolar alandaki uygun standartlara bağlı kalmalıdır. Görüntüler orijinallerinden veya bulguları yanıltıcı bir biçimde sunmak üzere  uygun olmayan bir şekilde değiştirilmemelidirler.

 

Editörler ayrıca intihalleri ortaya çıkaran yazılımları kullanarak intihal, kopya veya gereksiz yayınları ve görüntü manipülasyonlarını gözetmelidirler. Eğer intihal veya hileli görüntü manipülasyonu tespit edilirse, bu yazarlar ve ilgili kurumlar tarafından takip edilmelidir (bakınız suiistimallerin nasıl ele alınacağı hakkındaki paragraf: 5.2).

 

5.     Eleştiri ve kaygılara yanıt verilmesi

Yayınlanmış araştırmalara diğer araştırmacılar tarafından yapılan tepkiler ve karşılıklar birçok alanda bilimsel tartışmanın önemli bir parçasıdır ve çoğunlukla teşvik edilmelidir. Bazı alanlarda dergiler bu tartışmalara okuyucuların karşılıklarını yayınlayarak olanak sağlayabilmektedirler. Eleştiri genel bilimsel tartışmanın bir parçası olabileceği gibi araştırma veya yayın doğruluğu ihlallerinin de altını çizebilir.  

 

5.1. Yayınlanan belgelerin doğruluğunu güvence altına alınması -  düzeltmeler

Yayınlanmış bir çalışma için çalışmayı geçersiz kılmayacak gerçek hatalar okuyucular, yazarlar veya editörler tarafından gösterildiğinde, en kısa süre içerisinde bir düzeltme (veya yazım hatası) yayınlanmalıdır.  Çalışmanın çevrimiçi versiyonu bir düzeltme tarihi ile düzeltilebilir ve basılı yazım hatasına bir bağlantı verilebilir.  Eğer hata çalışmayı veya önemli bir kısmını geçersiz kılıyorsa, çalışma geri çekmenin sebeplerini açıklayarak geri çekilmelidir (örneğin dürüst hata).

 

5.2. Yayınlanan belgelerin doğruluğunu güvence altına alınması – araştırma veya yayın suiistimali şüphesi

Eğer okuyucular, hakemler veya diğerleri tarafından akademik çalışmanın yürütülmesi, geçerliliği ve raporlanması ile ilgili olarak ciddi kaygılar dile getirilir ise, editörler öncelikle yazarlar ile bağlantı kurmalı (ideal olarak tüm yazarlar ile) ve kaygılara yanıt vermelerine izin vermelidirler.

 

Eğer yanıt tatmin edici değil ise, editörler bunu kurumsal seviyeye taşımalıdırlar (aşağıya bakınız).  Nadiren, genellikle biyomedikal alanda, kaygıların çok ciddi olması ve klinik uygulamaları ve kamu sağlığını etkileme ihtimali olması halinde, editörler okuyucuları bu kaygılar hakkında bilgilendirmeyi düşünmelidirler, örneğin inceleme devam ederken “kaygı beyanı” yayınlamak gibi.  Bir inceleme sonlandırıldığında, incelemenin bulguların açıklayan eşlikçi bir yorum ile editörler uygun şekilde hareket etmelidirler.  Editörler ayrıca ulusal doğruluk organizasyonlarının dergilerinde yayınlanan çalışmalara ait suiistimallere ilişkin belirttikleri bulgulara da yanıt vermelidirler. Editörler eğer ciddi bir suiistimal olduğuna ikna olurlarsa, bunu bir kurum veya ulusal bir yetkili organ tavsiye etmemesine rağmen, çalışmaya geri çekmeye karar verebilirler.   

 

Editörler okuyucular, hakemler veya editörler tarafından öne sürülen veya şüphelenilen her türlü araştırma veya yayın suiistimaline yanıt vermelidirler. Editörler, kabul edilmemiş veya çoktan reddedilmiş bir çalışma olsa bile,  sıklıkla bu tür kaygıları ilk duyanlardır ve uygun olarak hareket etmelidirler.  Kendi dergilerindeki yayınlara özgü sorumluluklarının ötesinde, editörler araştırma belgeleri için toplu bir sorumluluğa sahiptirler ve mümkün olan durumlarda muhtemel bir suiistimalin farkına vardıklarında uygun olarak hareket etmelidirler. Olası intihal veya kopya/gereksiz yayınlar editörlerin kendileri tarafından değerlendirilebilir. Ancak, diğer çoğu durumda, editörler kurumdan veya diğer ilgili yetkili organlardan, bir inceleme talebinde bulunmalıdırlar (öncelikle yazardan bir açıklama bekledikten ve açıklama tatmin edici bulunmadıktan sonra).  

 

Geri çekilen çalışmalar çevrimiçi olarak tutulmaya devam edilmelidir ve daha sonra okuyacaklar için  PDF versiyonu dahil olmak üzere tüm çevrimiçi versiyonları geri çekme olarak belirgin bir şekilde işaretlenmiş olmalıdır.  Belirli öne sürülen veya önerilen eylemler hakkında daha fazla yönerge için COPE akış şeması ve geri çekme yönergelerine bakınız (http://publicationethics.org/flowcharts; http://publicationethics.org/files/u661/Retractions_COPE_gline_final_3_Sept_09     2_.pdf).

 

5.3 Bilimsel tartışmanın teşvik edilmesi

Tüm dergiler okuyucuların çalışmaları tartışabilecekleri, eleştirileri dile getirebilecekleri ve tartışmaya katkıda bulunabilecekleri en iyi mekanizmayı mütalaa etmelidirler (birçok alanda bu basılı veya çevrimiçi haberleşme bölümü aracılığı ile yapılmaktadır). Yazarların da ilgili olan durumlarda yorum ve eleştirilere yanıt vermelerine izin verilerek tartışmaya katkıda bulunmaları sağlanabilir. Yayınlanmış çalışma ile ilgili bu tür bilimsel tartışmalar zamanında yapılmalıdır. Editörler bir çalışmanın kısıtlarının eleştirilmesi ile araştırma suiistimalini ortaya çıkarabilecek eleştirileri açıkça ayrıştırmalıdırlar.  Suiistimali ortaya çıkaran herhangi bir eleştiri yayınlanmamalıdır ancak yayından uzun bir süre sonra elde edilmiş olsa bile incelenmelidir.

 

 

 

Sadece insanlar ve hayvanlar üzerinde araştırma yapan dergiler ile ilgili editöryal politikalar

 

6.     Araştırmanın yüksek bir standartta etik olarak yürütülmesini dikkatlice değerlendirilmesi ve bunun talep edilmesi

Özellikle biyomedikal araştırmalarda ayrıca sosyal ve beşeri bilimlerde araştırmanın etik olarak yürütülmesi insan ve hayvanların korunması için son derece önemlidir. Yazarlardan etik gözetim, uygun kabul prosedürleri ve ilgili kanunlara bağlı kalmak talep edilmektedir. Editörlerin bu alandaki kaygılara karşı uyanık olmaları gerekmektedir.

 

6.1. Etik onay ve etik olarak çalışma yürütme

Editörler genellikle bir etik komite ( veya kurumsal hakem kurulu) tarafından çalışmanın onaylanmasını ve insanlar üzerinde yapılan tıbbi çalışmaların Helsinki Deklarasyonu’na uygun olarak yürütüldüğünün temin edilmesini talep etmektedirler, ancak ayrıca araştırmanın yürütülmesi ile ilgili kaygı oluşturabilecek alanlara karşıda tetikte olmalıdırlar.  Bu bir çalışmanın bu alanca belirli uzmanlığa sahip hakemlere, eğer var ise derginin etik komitesine gönderilmesi veya editörlerin yazarlar veya onların kurumlarından daha fazla güvence ve kanıt talep etmeleri anlamına gelmektedir. 

 

Çalışmalar araştırma etik komite onayı alsa bile etik nedenlerle reddedilebilir.

 


 

6.2. Onay (araştırmada yer almak üzere)

Eğer araştırma insanlar üzerinde yapılıyorsa, çalışmaya onay prosedürleri beyanının eklendiğinden emin olmalıdırlar. Çoğu durumda yazılı onay beyanı standart olarak talep edilmektedir. Eğer onay prosedürleri hakkında herhangi bir kaygı söz konusu ise, eğer çalışma korunmasız gruplar üzerinde yapıldı ise veya eğer çalışmanın etik olarak yürütüldüğüne dair şüpheler var ise, editörler onay formunu görmek istemelidirler ve onayın nasıl alındığı ile ilgili daha fazla soru sormalıdırlar.  

 

6.3. Onay (yayınlamak için)

Tüm vaka raporlarında, küçük vaka serilerinde ve insan görüntülerinde, editörlerin yayınlamak üzere açık onay  (araştırmada yer alan onay dışında) almış olmalarını talep etmelidirler.  Bu onay çalışmanın yayınlanacağı derginin katılımcılarını bilgilendirmeli ve kişisel bilgilerin tamamen gizlenmesinin mümkün olmayacağı için kimliği ortaya çıkaracak her türlü gereksiz bilginin çıkarılacağını açıkça belirtmeli ve ideal olarak tarif edilen kişinin görüldüğünü ve gönderilen çalışmayı onayladığını ifade etmelidir.

 

İmzalı onayı dergiye gönderilmek yerine hasta dosyası ile birlikte tutulmalıdır. (veri koruması ve gizliliği en üst düzeyde tutabilmek için, bakınız paragraf 6.4). Onay almanın imkansız olduğu durumlar olabilir, örneğin kişi öldüğünde. Bu tür durumlarda dikkatlice düşünülmesi gereklidir ve nezaket içerisinde akrabalarından onay temin edilmelidir. Çok nadir olarak, tüm çabalara rağmen onay alınamadıysa ve yayınlamanın faydaları muhtemel zararlardan fazla ise, kamu sağlığı ile ilgili önemli bir mesaj onaysız yayınlamayı meşru hale getirebilir.  

 

6.4. Verinin korunması ve gizlilik

Editörler veri korunması ve hasta gizliliği ile ilgili muhtemel tüm ihlalleri dikkatlice değerlendirmelidirler. Bu sunulan gerçek araştırma için uygun bilgilendirilmiş onayı, uygun durumlarda yayın onayı (bakınız paragraf 6.3) ve hasta gizliliği ile ilgili yönergelerle uyumlu editöryal politikalara sahip olunmasını içermektedir.

 

6.5. Çalışmanın etik olarak yürütülmesi için ilgili kanun ve en iyi uygulama yönergelerine bağlı kalınması

Editörler yazarlardan ilgili ulusal ve uluslararası kanun ve uygun durumlarda en iyi uygulama yönergelerine bağlı kalmalarını talep etmelidirler, örneğin hayvanlar üzerinde araştırma yaparken. Editörler klinik denemelerin kayıt ettirilmesini talep etmelidirler.

 

 

Editöryal Süreçler

 

7.     Adil ve uygun bir hakemlik sürecinin güvence altına alınması

Editörlerin en önemli sorumluluklarından bir tanesi hakemliğin adil bir şekilde ve akıllıca düzenlemesi ve kullanılmasıdır. Editörler hakemlik sürecini yazarlar için sunulan bilgiler içerisinde açıklamalıdırlar ve ayrıca derginin hangi kısımlarının hakemli olduğunu belirtmelidirler.

 

7.1. Hakemlik sürecinden geçirip geçirmeme kararı

Editörler bir çalışmayı derginin okuyucuları için uygun olmaması veya kalitesiz olması durumunda hakemlik sürecinden geçirmeden reddedebilirler. Bu karar adil ve yansız bir şekilde alınmalıdır. Bu kararı alırken kullanılan kriterler açıkça belirtilmelidir. Çalışmayı hakeme göndermeme kararı sadece çalışmanın akademik içeriğine dayanmalıdır ve yazarın yapısı veya ev sahibi kurumdan etkilenmemelidir.   

 

7.2. Hakemlerle ilişki

Editörler yayınlanması düşünülen çalışma için yeterli uzmanlığı olanları seçerek ve çıkar çatışmaları olanlardan kaçınarak uygun hakemleri kullanmalıdırlar. Editörler gözden geçirmelerin zamanında alındığından emin olmalıdırlar. 

 

Hakemlere kendilerinden ne beklendiği bildirilmeli ve editöryal politikalardaki herhangi bir değişiklikten haberdar edilmelidirler. Hakemlerden özellikle araştırma ve yayın etiğini değerlendirmeleri istenmelidir (örneğin araştırmanın etik olarak yapıldığını ve raporlandığını düşünseler veya intihal, uydurma, çarpıtma veya gereksiz yayın olması ile ilgili şüpheleri olsa bile). Editörlerin hakemlerden herhangi bir çıkar çatışmasının resmi olarak bildirilmesini talep edecek bir politikaları olmalıdır ve yansız bir değerlendirmenin yapılıp yapılamayacağına karar verebilmek için hakemlerden ilk fırsatta bu tür her hangi bir çıkar çatışması ile ilgili bilgilendirme istemelidirler. Belirli çıkar çatışmaları bir hakemin yetkisini elinden alabilir. Editörler materyallerin gizliliğini hakemlere vurgulamalıdırlar ve hakemlerden bir gözden geçirme ile ilgili bir meslektaşından yardım istediğinde veya bir gözden geçirmenin yürütülmesi sırasında daha az kıdemli bir meslektaşına danışmanlık yaptığında bunun kendilerine bildirilmesini talep etmelidirler.  Editörler ideal olarak hakem görüşlerinin kalitesi ve zamanlılığını gözlemleyebilecek ve hakemlere geri dönüş sağlayabilecek bir mekanizmaya sahip olmalıdırlar.

 

7.3. Hakemlik suiistimali

Editörler hakem suiistimallerini dikkate almalıdırlar ve gizlilik ihlali, çıkar çatışmalarını bildirilmemesi (finansal ve ya finansal olmayan), gizli materyallerin uygun olmayan bir şeklide kullanılması veya rekabetçi üstünlük için hakem görüşünün geciktirilmesi ile ilgili öne sürülen her şeyi takip etmelidir. İntihal gibi öne sürülen ciddi hakem suiistimalleri kurumsal seviyeye taşınmalıdır (daha fazla bilgi için bakınız: http://publicationethics.org/files/u2/07_Reviewer_misconduct.pdf).

 

7.4. Yazarlarla ilişki

Editörler yazarlara hakemlerin rolünü açıkça belirtmelidirler çünkü bu dergiden dergiye değişebilir. Bazı dergiler hakemleri danışman olarak görmektedirler ve kabul veya ret konusunda hakemlerin tavsiyelerine uymayabilirler (hatta sormayabilirler). Editörlerle olan haberleşme genellikle diğer yazarların tüm aşamalara katıldığını garanti eden sorumlu yazar ile olmaktadır.  İlk gönderimde ve son kabul aşamasında tüm yazarlarla iletişim kurmak tüm yazarların gönderimden haberdar olduğundan ve yayını kabul ettiklerinden emin olmak için faydalı olabilir. Normal olarak editörler tüm hakemlerin yorumlarını bütünlük içerisinde paylaşmalıdırlar. Ancak istisnai durumlarda görüşün bir kısmını hariç tutmak gerekebilir örneğin eğer karalayıcı ve saldırgan görüşler içeriyorsa.  Ancak bu tür editöryal takdir yetkileri rahatsız edici yorumları ortadan kaldırmak için uygun olmayan bir şekilde kullanılmamalıdır. 

 

Eğer sürecin ilerleyen aşamalarında ilave hakemler gerekirse bunun için her zaman yazarlara açıkça iletilen iyi sebepler olmalıdır.

 

Nihai editöryal karar ve bunun sebepleri yazarlara ve hakemlere açıkça iletilmelidir. Eğer bir çalışma reddedilirse, editörler ideal olarak bir temyiz sürecine sahip olmalıdırlar. Editörler yine de kararlarını geri almak zorunda değildirler.

 

8.     Editöryal karar alma

Editörlerin yayın kararının alınmasında, bu sürecin olabildiğince adil ve yansız olmasını ve bu sürecin derginin akademik vizyonu ile uyumlu olmasını çok önemli kılan güçlü bir pozisyona sahiptir.

 

8.1. Editöryal ve dergi süreçleri

Yazarlar için sunulan bilgi kısmında tüm editöryal süreçlerin açık olması gereklidir. Özellikle yazarlardan neler beklendiği, ne tür çalışmaların yayınlandığı ve çalışmaların nasıl ele alındığı belirtilmelidir. Tüm editörler derginin politikaları, vizyonu ve kapsamı hakkında tamamen bilgi sahibi olmalıdırlar. Tüm kararlarla ilgili nihai sorumluluk baş editörde toplanmaktadır.

 

8.2. Editöryal çıkar çatışmaları

Editörler çıkar çatışmalarının olduğu çalışmalara müdahil olmamalıdırlar, örneğin eğer yazarlarla aynı kurumda beraber çalışıyorsa veya çalıştıysa, belirli bir şirkette hisse sahibi ise veya yazarlarla kişisel ilişkisi var ise. Dergilerin bu tür çalışmaları ele almak için tanımlanmış süreçleri olmalıdır. Dergiler ayrıca editörler veya editöryal kurul üyeleri tarafından gönderilen çalışmaların yansız ve bağımsız olarak ele alındığından emin olmak için bir sürece sahip olmalıdırlar. Bu süreç yazarlar için sunulan bilgi kısmında ifade edilmelidir. Editöryal çıkar çatışmaları, ideal olarak kamuya açık bir şekilde, beyan edilmelidir.

Son Güncelleme Zamanı: 3.03.2018 20:01:25