SERBEST BÖLGELER VE EKONOMİK İŞLEVLERİ YÖNÜYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 2, 53 - 70, 27.02.2017

Özhan Çetinkaya Nur Belkıs Bektaş

Öz

Serbest bölgeler küreselleşen dünya ekonomisinde liberalleşme hareketleriyle beraber kurulmuştur. Değişen dünya ekonomisinde serbest bölgelerin ticaret sistemi üzerinde önemli ekonomik etkileri bulunmaktadır. Özellikle, serbest bölgeler ülkelere istihdam olanakları, döviz geliri ve teknoloji transferi konusunda fayda sağlamaktadır. Serbest bölgeler Türkiye’de 1980 sonrası yaygın uygulama alanı bulmuştur. Günümüzde Türkiye’deki serbest bölge sayısı 21’e ulaşmıştır. Çalışmada serbest bölgeler kavramı, çeşitleri, amaçları, avantajları, dezavantajları ve ekonomik etkileri açıklanmaya çalışılmıştır. Ardından serbest bölgelerin Türkiye ekonomisine katkıları incelenmiştir. Elde edilen veriler ışığında serbest bölgelerin Türkiye’deki durumu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Serbest Bölgeler, Dış Ticaret, İthalat, İhracat, Ekonomi

EVALUATION OF FREE ZONES AND ECONOMIC FUNCTIONS

Öz

Free zones have established along with the movement of liberalization in the globalized world economy. In the fluctuant world economy, free zones have important economic effects on trade system. Especially, free zones provide employment opportunities, foreign exchange income and technology transfers to the countries. Free zone applications have had a wide spread scope in Turkey after 1980. Today, the total number of free zones have reached 21 in Turkey. In this study, the concept of free zones, varieties, aims, advantages, disadvantages and economic impacts were tried to be explained. Then, contributions of free zones were analyzed on Turkish economy. According to results of analysis, the status of free zones was evaluated in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Free Zones, Foreign Trade, Import, Export, Economy

Kaynakça

• Bakan, S. ve Gökmen, S. (2014), Serbest Bölgeler ve Dış Ticaret İlişkisi: Gaziantep Serbest Bölgesi Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51), 31-51.
• Demirel, G. (2009), Türkiye’de Serbest Bölgeler ve AB Uygulamaları, İzmir Ticaret Odası.
• Fettahlıoğlu, S. ve Dereli, S.F., (2012), Türkiye’de Serbest Bölgeler ve Kuruluş Yeri Olarak Kahramanmaraş İlinin Potansiyeli, II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu.
• Gencel, A. ve Öngel, V. , (2011), Serbest Ticaret Bölgesi Çerçevesinde Türkiye ile Suriye, Ürdün ve Lübnan Arasındaki Potansiyel Dış Ticaret Hacminin Uluslararası Çekim Yoluyla Tahmini, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 73-97.
• Giray, F. (2014), Vergi Teşvik Sistemi ve Uygulamaları, Bursa, Ekin Yayınları.
• Gök, R. (2011), Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarına Uygulan Vergisel Teşviklerin Türkiye Özelinde Değerlendirilmesi, Vergi Dünyası, (357), 161-174.
• Gümüş, E. (2007), Serbest Bölgelerde Vergi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 50-51.
• Kadı, F. (2015), Serbest Bölgede Faaliyet Gösteren Firmaların Tercih Nedenleri: İstanbul Atatürk Havalimanı ve İstanbul Trakya Serbest Bölgesi Bağlamında Bir İnceleme, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBBF Dergisi, 10(3), 165-176.
• Karaduman, N. ve Yıldız, Z. (2002), Serbest Bölge Uygulamalarının Dış Ticarete ve Yabancı Sermayeye Katkıları, Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F Dergisi, 7(1), 133-152.
• Kaya, S. (2011), Gümrükte Vergi Planlaması, Mali Çözüm, 109-126.
• Kocaman, Ç. (2007), Serbest Bölgelerin Makro Ekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 56(3), 99-135.
• Mutti J. (2003), Economic Processing Zone: Removing Trade and Tax Obstacles to Growth, WEPZA 25th. Birthday Conference, Istanbul, Turkey, October 21.
• Orhan, A. (2003), Serbest bölgelerin sağladığı avantajlar: KOSBAŞ Örneği, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 117-131.
• Öztürk, L. (2004), Serbest Bölgelerdeki Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Dünyadaki Uygulamalara Teoriler Işığında Bir Bakış, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (7), 110-128.
• Öztürk, L. (2013), Serbest Bölgelerin Geleceği Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 75-86.
• Öztürk, L., Değer, K. Ve Değer, S. (2009), Kentsel Ekonomik Büyümede Serbest Bölgeler: Politik veya Ekonomik Tercih mi? İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 363-377.
• Paksoy S. ve Güllü M. (2011), Serbest Bölgeler Üzerine Bir Araştırma: Gaziantep Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 113-133.
• Sezgin B. (2010), Serbest Bölgelerde İstihdam Edilen Personele Ödenen Ücretlerin Vergilendirilmesi, Mali Çözüm, 165-180.
• Tümenbatur, A. (2012), Serbest Bölgeler Ve Türkiye Ekonomisine Katkıları Üzerine Bir Değerlendirme, Ç.U. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 339-356.
• Uzay, N. , Tıraş, H. (2009), serbest Bölgelerin Ekonomik etkileri: Kayseri serbest Bölgesi İçin Bir uygulama, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ,(26), 247-277.
• T.C Ekonomi Bakanlığı. (2016). Serbest Bölge İstatistikleri, www.ekonomi.gov.tr
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2016). Dış Ticaret İstatistikleri, www.tuik.gov.tr
• 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu, 15.06.1985 Tarih 18785 Sayılı Resmi Gazete.