İDEOLOJİ VE MEKÂN İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA BURSA TAHAYYÜLLERİ

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 2, 349 - 374, 26.12.2018

Can Ulusoy

Öz

Kent, aynı zamanda bu yapıları kapsayan bir kümedir. Fakat her küme gibi

kapsadıklarının toplamı olmaktan başka tekil bir varoluşa da sahiptir.

Özellikle tarihi kentler, kişilerin mekânlar ile kurdukları ilişki üzerinden

kendi kimliklerinin köklerini bulabilecekleri hissi bağlar oluşturur. Böylelikle

kentle kurulan seçmeci yakınlıklarda neyin seçilebileceği konusundaki

çerçeveyi kentin kendi varoluşu belirler. Bu da her ideolojinin kendi

söylemini destekleyen sembolik dünyası içinde mekânın salt anlamlandırılan

değil, aynı zamanda bu anlam sürecine etki eden bir vasfı olduğunu aşikâr

Kentler demografik, sosyal, ekonomik, siyasal ve kültürel yapıların uzam ve

mekân üzerindeki karşılığıdır.

Bu çalışmada farklı ideolojilerin Bursa tahayyülleri tartışılarak kentin bu

vasfıyla beraber kendisinin de nasıl bir anlamlandırılma sürecinde olduğu ve

bu süreçteki ilişki tartışılmıştır. Bu ilişkiyi açıklamada özel bir önemi olan

mekân ve hafıza ilişkisi ve mekân duygusu birer anahtar kavram olarak

kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent, Mekân, Mekân Duygusu, İdeoloji, Bursa

BURSA IMAGINATION IN THE CONTEXT OF IDEOLOGY AND SPACE RELATION

Öz

Cities are demographic, social, economic, political and cultural structures in

space and place. The city is also cluster that includes these structures at the

same time. But like each cluster, it has an other singular existence than being

the sum of their coverage. In particular, historical cities form sensual links

that people can find the roots their identities through the relations that

establish with places. Thus, the framework of what can be chosen in the

selective effectiveness that established with the city determines its own

existence. This clerifies that within the symbolic world of each ideology,

which supports its own discourse, place is not merely meaningful, it has also

a qualification that influences this process of meaning. Especially, these

qualifications are more clear in historical cities like Bursa that takes shape of

their faceses in the proceses of giving hundreds years.

In this study, Bursa imaginations of different ideologues are discussed and

how the city itself is in the process of give meaning together with this

qualification and the relation in this process are discussed. The relation of

place and memory and sense of place, which have a special significance to

explane this relation, have been used as key concepts.

Anahtar Kelimeler

City, Place, Sens of Space, Ideology, Bursa

Kaynakça

• 1934 Bursa Yıllığı. Bursa: Belediye Neşriyatı.
• Akkılıç, Y. (1998). Atatürk ve Bursa. İstanbul: BURDEF Yayınları.
• Akkılıç, Y. (2006). Bursa’da Yakın Zamanlar. Bursa: Bursa Ticaret Odası ve Bursa Gazeteciler Cemiyeti.
• Anderson, B. (2004). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İskender Savaşır, İstanbul: Metis.
• Assmann, J. (2006). Kültürel Bellek. Çev. Ayşe Tekin, İstanbul Ayrıntı.
• Ayvazoğlu, B. (2002). “Bursa Hakkında Yazmak: Türk Aydınlarının Bursa Sevgisi Nasıl Başladı”. Bursa’da Dünden Bugüne Tasavvuf Kültürü, R. Dara (Ed.), İstanbul: BKTSV, 125-136.
• Beyatlı, Y. K. (1976). Çocukluğum, Gençliğim, Siyâsî ve Edebî Hâtıralarım. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Castelles, M. (1977). The Urban Question. Çev. A. Sheridan, Londra: Edward Arnold Press.
• Cavit, S. (1944). “Bursa’nın İktisadi Çehresi”. İktisadi Yürüyüş, 5(100-104), 4-13.
• Connerton, P. (2009). How Modernity Forgets?. New York: Cambridge University.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar?. Çev. Alaaddin Şenel, İstanbul: Ayrıntı.
• Cross, E. (2001). What is Sense of Place”, Cross Department of Sociology Colorado State University Prepared for the 12th Headwaters Conference. Western State College, November 2-4. http://lamar.colostate.edu/~jecross/pdf/presentations/Sense_of_Place_Cro ss_2001.pdf
• Çağlar, B. K. (1996). Bir Masaldı Bursa. Engin Yenal (Ed.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 553-554.
• Deringil, S. (2007). İktidarın Sembolleri ve İdeoloji: II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909). Çev. G. Ç. Güven, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dostoğlu, N. T. (2009). “Modernleşme Döneminde Bursa’da Kentsel Gelişme”. Osmanlı Modernleşmesi ve Bursa Sempozyum Kitabı, C. Çiftçi (Ed.), Bursa: Bursa Osmangazi Belediyesi Yayınları, 11-30.
• Durgun, S. (2011). Memalik-i Şahane’den Vatan’a. İstanbul: İletişim. Eade, J.; Mele, C. (2002). “Understanding the City”. Understanding The City: Contemporary and Future Perspectives, J. Eade, C. Mele (Eds.), Cornwall: Blacwell, 3-23.
• Erdönmez, A. Ö. (2006). “Dünyanın En Garip Yeri: Bursa Barı”. Bursa Araştırmaları, 6, 22-24.
• Gay, P. (1966). The Enlightenment: An Interpretation: The Rise of Modern Paganism. New York: W.W. Norton & Company.
• Halbwacs, M. (1992). On Collective Memory. Lewis A. Coser (Ed.), Chicago: The University of Chicago.
• Hasan Taib Efendi (1905). Hatırat yahut Mirat-ı Bursa. y.y.
• İbnü’l-Celâl Sezâyi. (1996). “Bursa’ya Seyahat”. Bir Masaldı Bursa, Engin Yenal (Ed.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 329-345.
• Kaplanoğlu, R. (1998). Bursalı Şair Yazar ve Ünlüler Ansiklopedisi. Bursa: Avrasya Etnografya Yayınları.
• Kaplanoğlu, R. (2006). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Bursa (1876-1926). Bursa: Avrasya Etnografya Yayınları.
• Kara, M. (2005a). “Nurettin Topçu ve Yıldırım’ın Huzurunda”. Bursa Araştırmaları, 8, 40-42.
• Kara, M. (2005b). Dervişin Hayatı Sufinin Kelamı. İstanbul: Dergâh. Karaosmanoğlu, Y. K. (1996). “Muradiye’de”. Bir Masaldı Bursa, E. Yenal (Ed.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 551-552.
• Karay, R.H. (2010). Memleket Hikâyeleri. İstanbul: İnkılap.
• Kaygalak, İ. (2011). “Postmodern Eleştirilerin Coğrafi Düşünce ve Yeni Mekân Kavrayışları Üzerine Yansımaları”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1-10). 1-10.
• Koval, J. P. (2006). The New Chicago: A Social and a Cultural Analiyses. Philedelphia: Temple University Press.
• Lehan, R. (1998). The City in Literature: An Intellectual and Cultural History. California: University of California Press.
• Lewicka, M. (2008). “Place Attachment, Place Identity, and Place Memory: Restoring the Forgotten City Past”. Journal of Environmental Psychology, 28, 209-231.
• Low, S. M. (1992). " Symbolic Ties that B ind: Place Attachment i n the Plaza". Place Attachment, Irwin Altman, Setha Low (Eds.), New York: Plenum, 165- 185.
• Makdisi, U. (2002). “Ottoman Orientalism”. The American Historical Review, 107(3), 768-796.
• Mumford, L. (2004). “What is a City”. The City Cultures Reader, Malcom Miles, Tim Hall, Iain Borden (Eds.), New York: Routledge, 28-32.
• Nesin, A. (2015). Bursanâme. İstanbul: Nesin.
• Nora, P. (1996). Hafıza Mekânları. Çev. Mehmet Emin Özcan, Ankara: Dost.
• Özkan, N.; Demirhan, F. (2009). “Seyahatnâmeler Işığında Modernleşme Dönemi Bursa’sı”. Osmanlı Modernleşmesi ve Bursa, Cafer Çiftçi (Ed.), Bursa: Bursa Osmangazi Belediyesi Yayınları, 315-334.
• Paasi, A. (1997). “Geographical Perspectives on Finnish National Identity”. GeoJournal, 43, 41-50.
• Penrose, J. (2002). “Nations, States and Homelands: Territory and Territoriality in Nationalist Thougt”. Nation and Nationalism, 8(3), 277-298.
• Ressam Naciye Nevval (2000). Münevver Bir Türk Hanımı Ressam Naciye Nevval Hanım Efendi’nin Mutlakiyet Meşrutiyet ve Cumhuriyet Hatıraları. Fatma Rezan Hürmen (Ed.). İstanbul: Pınar.
• Sarıbay, A. Y. (2000). Kamusal Alan, Diyolojik Demokrasi, Sivil İtiraz. İstanbul: Alfa.
• Saint-Laurent, B. (1996). “Bir Tiyatro Armatörü: Ahmed Vefik Paşa ve 19. Yüzyılın Son Çeyreğinde Bursa’nın Yeniden Biçimlenmesi”. Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri. P. Dumont, F. Georgeon (Eds.), Çev. A. Berktay, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 105-118.
• Sayar, A. G. (2002). Hasan Âli Yücel’in Tasavvufî Dünyası ve Mevlevîliği. İstanbul: Ötüken.
• Smith, A. D. (2004). Milli Kimlik. Çev. Bahadır Sina Şener, İstanbul: Metis. Şeriati, A. (2000). Hac. Çev. Ejder Okumuş, İstanbul: Fecr.
• Tanpınar, A. H. (2011). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh.
• Topçu, N. (1998). “Yıldırım’ın Huzurunda”. Taşralı. İstanbul: Dergâh.
• Tuan, Y.F. (1974). Topophilia a Study of Environmental Perception Attitudes, and Values. New York: Columbia University.
• Türkeş, A. Ö. (2006). “Orada Bir Taşra Var Uzakta”. Taşraya Bakmak, T. Bora (Ed.), İstanbul: İletişim, 157-212.
• Uludağ, O.Ş. (2007). Bursa ve Uludağ. Bursa: Gaye.
• Ulusoy, C. (2015). “Taşrada Kent ve Aydın: Bursa Örneği (1930 – 1950)”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Urgan, M. (2004). Bir Dinazorun Anıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Urry, J. (1999). Mekânları Tüketmek. Çev. R. G. Ögdül, İstanbul: Ayrıntı.
• http://www.bursadakultur.org/attila_ilhan.htm. (e.t. 07.04.2018)
• http://www.bursadakultur.org/orhan_kemal.htm. (e.t. 07.04.2018)
• http://www.bursadakultur.org/behcet_kemal_caglar.htm#B%C3%B6yle. (e.t. 07.04.2018)
• http://www.bursadakultur.org/hasan_ali.htm (e.t. 07.04.2018)