Mahir İz'e Göre Sosyal Bütünleşmede İbadetlerin Rolü

Yıl 2016, Özel Sayı 1, 18 - 24, 01.08.2016

Ali Albayrak

Öz

İbadetler, inanan insanla Allah arasında iman bağı ile derinden kurulan ilişkinin dış dünyaya yansıyan görünümleri ve dini hayatı düşünceden fiile dönüştüren uygulamalar bütünüdür. İnananlar, ibadetleri, ilahi birer emir olarak sırf yaratıcının hoşnutluğunu kazanmak, O'na yaklaşmak, bağlılıklarını göstermek, şükran ve tazim duygularını ifade etmek ve sorumluluktan kurtulmak gibi düşüncelerle yerine getirirler. İslam'daki farz ibadetlerle Allah’ın, bunların da ötesinde birtakım amaçların gerçekleşmesini hedeflediği kabul edilir. Bu hedefler aynı zamanda ibadetlerin ferdi ve toplumsal planda gerçekleştireceği işlevler olarak da değerlendirilir. İbadetlerin temel amaç ya da işlevleri onların şekillerinde, şartlarında ve deruni unsurlarında gizlidir. Bu işlevlerin neler olduğu, ibadetlerin, genel İslami prensipler çerçevesinde ve ibadet mantığı içerisinde anlamlandırılmalarıyla ortaya çıkabilir. Tebliğimizde ibadetlerin toplumsal hayattaki karşılıklarını, manevi izdüşümlerini Mahir İz’in düşüncelerinden hareketle analiz etmeye çalışacağız. Türk kültür tarihinin önemli simalarından olan Mahir İz, ibadetleri ele alıp incelerken, ibadetlerin daha çok toplumsal yönüne dikkat çekmekte ve toplumsal işlevleri üzerinde durmaktadır. O İslamın toplum dini olduğunu sık sık vurgular. Allah’ın insanlara buyurduğu vazifelerin en şahsi olanında bile, toplum hayatını düzenleyen bir özellik olduğunu belirtir. Ona göre Müslüman yalnız başına ve kendi zevkleri için yaşayamaz. İnsanlardan uzak ve gizlice yapılan ibadetlerin hiçbiri, toplum içinde, din kardeşleri ile beraber yapılandan daha makbul değildir. İz’e göre Allah’ı memnun ve hoşnut etmek için öncelikle halkın hoşnut edilmesi gerekmektedir. O, en yakınlarından başlayarak toplumdaki bütün bireylerin ihtiyacını düşünmeyi terk edip, ferdi nafile ibadetlerle Allah rızasının kazanılacağının zannedilmesini beyhude bir davranış olarak nitelendirmektedir

Anahtar Kelimeler

sosyal bütünleşme, ibadet fert toplum

The Role of Worship in Social Integration with Regard to Mahir İz

Öz

Prayers are reflection of appearances to the external world which are deeply constituted between a believer and Allah by faith bond, and also the whole set of practices that convert the religious life from an idea to an action. Believers conduct their prayers as a divine order merely to gain content of the Creator, to approach to Him, to show his/her loyality, to express feelings of gratitude and homage, and to wash his/her hand of. It is accepted that by binding duties in Islam, Allah aims to realise some other purposes beyond these what are counted. These aims are, at the same time, evaluated as functions which prayers are fulfilled in individual and social level. Fundamental aims or functions of prayers are hidden in their shapes, their obligatory orders and spiritual factors. What these functions are could only be revealed through interpretation within worshipping logic and within the frame of general Islamıc principles. In our declaration, we will try to analyse the social reflection of worshipping and its spiritual projections with reference to Mahir İz’s ideas. Mahir İz, one of the important figures of Turkish cultural history, attracts more attention to social side of worshipping and puts emphasis on its social function while examining worship. He frequently emphasizes that Islam is a religion of society. He states that even in the most personal duty that Allah orders, there is a feature that regulates social life. According to him, a muslim can’t live on their own pleasure. None of the prayers performed isolated or hidden are more acceptable than the prayers performed in society with religious fellows. According to İz, in order to please Allah, it is required that people be pleased first. He puts forward that it would be a vain act to alienate oneself to social needs and to hope for the consent of Allah through supererogatory prayer

Anahtar Kelimeler

social integration, worship, individual, society

Kaynakça

• Albayrak, A. (2015). “Alevi-Bektaşi Ritüelleri ve Temel Kurumlarından Hareketle Sosyal
• Bütünleşme”, Sufi Araştırmalar, C. 6, S. 12, Yaz, ss. 21-36. Bayyiğit, M. (1998). Sosyo-Kültürel Yönleriyle Türkiye’de Hac Olayı, Ankara.
• Çelik, C. (2014). “Sosyal Bütünleşme ve Din”, Din Sosyolojisi içinde, Edit. Mehmet Bayyiğit, Konya.
• Günay, Ü. ( 1998). Din Sosyolojisi, İstanbul.
• İz, M. (1990). Din ve Cemiyet, Haz. Ertuğrul Düzdağ, İstanbul.
• İz, M. (2015). Yılların İzi, İstanbul.
• Özdamar, M. (2014). Mahir İz Hoca, İstanbul.
• Sezen, Y. (2000). İslamın Sosyolojik Yorumu, İstanbul.
• Sezer, B. (2011). Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı, İstanbul.
• Uysal, V. (1994). Psiko-Sosyal Açıdan Oruç, Ankara.
• Wach, J. (1951). Sociology Of Religion, Chigago: The University of Chigago Press.
• Watt, W. M. (1993). ( İslam Nedir, Çev. Elif Rıza, İstanbul.